bàsciu 2 , cng Definizione
genia de foedhu chi giaet un'idea de tempus e cun chi o de aunit duas propositziones ponendho unu límite a s'àtera (chi negat semper)/ bàsciu de… (ora) = avb. de tempus
Sinonimi e contrari
innantis
Frasi
bàsciu chi faint su giru de totu sa bidha, no amegant de ndi torrai (A.Garau)◊ cudhu no podiat acetai bàsciu de dhu nai a sa mulleri ◊ bàsciu de si cojai no crocant impari ◊ no camminu bàsciu chi mi pàsiu
2.
bàsciu de is otu no torrant a domu
Traduzioni
Francese
avant de… ne
Inglese
before ahead… not
Spagnolo
antes de… no a no ser que… no
Italiano
prima di… non,
se non… non
Tedesco
bevor…,
nicht.
beninàsciu , agt Definizione
nau de unu, chi est naschiu in bona fortuna, chi est de calidades bonas
Traduzioni
Francese
bien né
Inglese
well-born
Spagnolo
bien nacido
Italiano
bennato
Tedesco
von guter Geburt,
gütig.
bóh! , iscl Definizione
foedhu chi si narat candho unu, coment'e meravigiau, arrespondhet chi no ischit o no cumprendhet, o fintzes solu po arrespòndhere chi no ndh'ischit nudha de su chi dhi funt dimandhandho; foedhu po significare bastat deasi!
Frasi
boh boh: deo inoghe no che so cumprendhindhe nudha! ◊ boh, dh'at a iscí cussu aundi est! ◊ boh, e ite ndh'isco, deo?!
2.
boh, no sigas a betare ca s'isterzu est prenu! ◊ boh, boh: no torres issegus ca tocas!
Traduzioni
Francese
je ne sais pas (sais pas!),
ça suffit!
Inglese
that's enough
Spagnolo
no sé,
ya basta
Italiano
boh!,
basta!
Tedesco
keine Ahnung,
genug damit.
cacanídu , nm: caganidu Definizione
s'úrtimu naschiu de is pigionedhos de unu niu (e fintzes de is fígios de una famíglia)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
dernier né d'un oisillon,
cadet
Inglese
unfledged
Spagnolo
el último nacido
Italiano
nidiace
Tedesco
Nestling.
desaggradèssiri , vrb: disaggradèssere,
disaggradèssiri Definizione
no ndhe àere praxere de una cosa, immentigare unu praxere, unu bene chi at fatu àtere, fàere s'isconnóschidu, èssere discannotu
Sinonimi e contrari
disconnòschere,
dispiàchere
| ctr.
aggradare
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
ne pas agréer
Inglese
to dislike,
to behave ungratefully
Spagnolo
desagradecer
Italiano
sgradire,
dimostrarsi ingrato
Tedesco
übel aufnehmen,
undankbar sein.
disaggradài, disaggradàre , vrb Sinonimi e contrari
dispiàchere
| ctr.
acaressire,
aggradèssere
Traduzioni
Francese
ne pas agréer
Inglese
to dislike
Spagnolo
desagradecer
Italiano
sgradire
Tedesco
übel aufnehmen.
irfrebbàre , vrb Definizione
essire sa frebba, passare sa callentura
Sinonimi e contrari
isfrebbire
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
ne plus avoir de la fièvre
Inglese
to bring s.o.'s temperature down
Spagnolo
bajar la fiebre
Italiano
sfebbrare
Tedesco
fieberfrei werden.
iscrèdere , vrb: iscrèere,
iscrètere,
iscrèiri,
iscrere,
scrèiri Definizione
prnl., lassare o acabbare de crèdere, no crèdere prus a sa cosa chi unu est ibertandho, no crèdere ca si biet sa cosa comente est / pps. iscréditu, iscréitu, iscrétidu, iscrétiu / iscrei a unu = fai a manera chi no pentzit prus a sa cosa chi fiat abetendi
Sinonimi e contrari
disaprensionai,
discrèiri
Frasi
mi fia iscreindhe candho apo bidu chi fizis istentendhe ◊ bah, dèu mi ndi andu, ca madiru miu si at a èssiri giai iscrétiu! ◊ aspetamus galu, ca mancari siat tardu no est ora de iscrèdere ◊ passeit unu bellu pagu de tempus e incumintzeit a s'iscrètere ◊ su mardiedu si depit portai aillargu de is angionis istitaus po si nd'iscrei
2.
dónnia tantu mannant a calicunu a s'iscrèere, a preguntare, a ischire sas intentziones de cudhos malintrannados
3.
cussa est cosa chi naraus a is piciochedhus po ndi dhus iscrei de bolli benni a Castedhu!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
ne plus attendre après avoir vainement attendu
Inglese
to give up weating vainly (after a long time)
Spagnolo
descreer
Italiano
sméttere di aspettare dópo aver attéso invano
Tedesco
nach einer langen Wartezeit,
das Warten ablassen.
nàschidu , pps: nàsciru,
nàsciu (nà-sci-u)
nàssiu Definizione
de nàschere / nàsciu e no pàsciu (nau de unu) = ómini bonàciu sentza de peruna isperiéntzia
Sinonimi e contrari
nadu,
naschiu
/
comintzadu,
depesu,
essidu
| ctr.
mortu
/
acabbau
Frasi
pensa chi pro mòrrere ses nàschidu! ◊ sos sambenaos prus frecuentes de sa bidha sunt nàssios in Sardigna ◊ a un'annu de candu si funt cojaus babbu e mamma seu nàssia dèu ◊ de cussa cosa semenada no bi ndhe at nàschidu ◊ a Fulana li at nàschidu ater'unu fizu ◊ comenti sa levarora mi at visitau, sa pipia est nàscira
Traduzioni
Francese
né
Inglese
born
Spagnolo
nacido
Italiano
nato
Tedesco
geboren.
scrèiri , vrb: iscrèdere*,
screri Definizione
lassare o acabbare de crèdere, no crèdere in su sensu de no ibertare prus sa cosa chi unu fut ibertandho / pps. scrétiu
Sinonimi e contrari
disaprensionai,
discrèiri
/
storrai
Modi di dire
csn:
screi a unu = fàghere a manera chi no pesset prus a sa cosa chi fit ispetendhe, fàghere passare s’idea; screisí de una cosa, de unu = ispònnere, no pessare prus a una cosa, a unu
Frasi
no si screat, ca comenti cuberu su dinai ciai apu a èssi puntuali! ◊ pobidha mia depit èssi giai scrétia candu no mi at biu torrendi
2.
at cunvintu e scrétiu genti meda ◊ benemindi de prexu, ca fiat seguru de nd'ai scrétiu is bandidus! ◊ no mi ndi potzu screi, de tui: ti portu iscritu in su coru! ◊ mi femu apuntau, a salias longas, ananti de is liconerias, ma giaja mi nd'iat scrétiu
Traduzioni
Francese
ne plus attendre
Inglese
to give up after a vain waiting
Spagnolo
resignarse
Italiano
sméttere di aspettare dópo aver attéso invano
Tedesco
vergebliches Warten abrechnen.