Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

bàsciu 2 , cng Definitzione genia de foedhu chi giaet un'idea de tempus e cun chi o de aunit duas propositziones ponendho unu límite a s'àtera (chi negat semper)/ bàsciu de… (ora) = avb. de tempus Sinònimos e contràrios innantis Frases bàsciu chi faint su giru de totu sa bidha, no amegant de ndi torrai (A.Garau)◊ cudhu no podiat acetai bàsciu de dhu nai a sa mulleri ◊ bàsciu de si cojai no crocant impari ◊ no camminu bàsciu chi mi pàsiu 2. bàsciu de is otu no torrant a domu Tradutziones Frantzesu avant de… ne Ingresu before ahead… not Ispagnolu antes de… no a no ser que… no Italianu prima di… non, se non… non Tedescu bevor…, nicht.

beninàsciu , agt Definitzione nau de unu, chi est naschiu in bona fortuna, chi est de calidades bonas Tradutziones Frantzesu bien né Ingresu well-born Ispagnolu bien nacido Italianu bennato Tedescu von guter Geburt, gütig.

bóh! , iscl Definitzione foedhu chi si narat candho unu, coment'e meravigiau, arrespondhet chi no ischit o no cumprendhet, o fintzes solu po arrespòndhere chi no ndh'ischit nudha de su chi dhi funt dimandhandho; foedhu po significare bastat deasi! Frases boh boh: deo inoghe no che so cumprendhindhe nudha! ◊ boh, dh'at a iscí cussu aundi est! ◊ boh, e ite ndh'isco, deo?! 2. boh, no sigas a betare ca s'isterzu est prenu! ◊ boh, boh: no torres issegus ca tocas! Tradutziones Frantzesu je ne sais pas (sais pas!), ça suffit! Ingresu that's enough Ispagnolu no sé, ya basta Italianu boh!, basta! Tedescu keine Ahnung, genug damit.

cacanídu , nm: caganidu Definitzione s'úrtimu naschiu de is pigionedhos de unu niu (e fintzes de is fígios de una famíglia) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu dernier né d'un oisillon, cadet Ingresu unfledged Ispagnolu el último nacido Italianu nidiace Tedescu Nestling.

desaggradèssiri , vrb: disaggradèssere, disaggradèssiri Definitzione no ndhe àere praxere de una cosa, immentigare unu praxere, unu bene chi at fatu àtere, fàere s'isconnóschidu, èssere discannotu Sinònimos e contràrios disconnòschere, dispiàchere | ctr. aggradare Ètimu spn. Tradutziones Frantzesu ne pas agréer Ingresu to dislike, to behave ungratefully Ispagnolu desagradecer Italianu sgradire, dimostrarsi ingrato Tedescu übel aufnehmen, undankbar sein.

disaggradài, disaggradàre , vrb Sinònimos e contràrios dispiàchere | ctr. acaressire, aggradèssere Tradutziones Frantzesu ne pas agréer Ingresu to dislike Ispagnolu desagradecer Italianu sgradire Tedescu übel aufnehmen.

irfrebbàre , vrb Definitzione essire sa frebba, passare sa callentura Sinònimos e contràrios isfrebbire Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu ne plus avoir de la fièvre Ingresu to bring s.o.'s temperature down Ispagnolu bajar la fiebre Italianu sfebbrare Tedescu fieberfrei werden.

iscrèdere , vrb: iscrèere, iscrètere, iscrèiri, iscrere, scrèiri Definitzione prnl., lassare o acabbare de crèdere, no crèdere prus a sa cosa chi unu est ibertandho, no crèdere ca si biet sa cosa comente est / pps. iscréditu, iscréitu, iscrétidu, iscrétiu / iscrei a unu = fai a manera chi no pentzit prus a sa cosa chi fiat abetendi Sinònimos e contràrios disaprensionai, discrèiri Frases mi fia iscreindhe candho apo bidu chi fizis istentendhe ◊ bah, dèu mi ndi andu, ca madiru miu si at a èssiri giai iscrétiu! ◊ aspetamus galu, ca mancari siat tardu no est ora de iscrèdere ◊ passeit unu bellu pagu de tempus e incumintzeit a s'iscrètere ◊ su mardiedu si depit portai aillargu de is angionis istitaus po si nd'iscrei 2. dónnia tantu mannant a calicunu a s'iscrèere, a preguntare, a ischire sas intentziones de cudhos malintrannados 3. cussa est cosa chi naraus a is piciochedhus po ndi dhus iscrei de bolli benni a Castedhu! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu ne plus attendre après avoir vainement attendu Ingresu to give up weating vainly (after a long time) Ispagnolu descreer Italianu sméttere di aspettare dópo aver attéso invano Tedescu nach einer langen Wartezeit, das Warten ablassen.

nàschidu , pps: nàsciru, nàsciu (nà-sci-u) nàssiu Definitzione de nàschere / nàsciu e no pàsciu (nau de unu) = ómini bonàciu sentza de peruna isperiéntzia Sinònimos e contràrios nadu, naschiu / comintzadu, depesu, essidu | ctr. mortu / acabbau Frases pensa chi pro mòrrere ses nàschidu! ◊ sos sambenaos prus frecuentes de sa bidha sunt nàssios in Sardigna ◊ a un'annu de candu si funt cojaus babbu e mamma seu nàssia dèu ◊ de cussa cosa semenada no bi ndhe at nàschidu ◊ a Fulana li at nàschidu ater'unu fizu ◊ comenti sa levarora mi at visitau, sa pipia est nàscira Tradutziones Frantzesu né Ingresu born Ispagnolu nacido Italianu nato Tedescu geboren.

scrèiri , vrb: iscrèdere*, screri Definitzione lassare o acabbare de crèdere, no crèdere in su sensu de no ibertare prus sa cosa chi unu fut ibertandho / pps. scrétiu Sinònimos e contràrios disaprensionai, discrèiri / storrai Maneras de nàrrere csn: screi a unu = fàghere a manera chi no pesset prus a sa cosa chi fit ispetendhe, fàghere passare s’idea; screisí de una cosa, de unu = ispònnere, no pessare prus a una cosa, a unu Frases no si screat, ca comenti cuberu su dinai ciai apu a èssi puntuali! ◊ pobidha mia depit èssi giai scrétia candu no mi at biu torrendi 2. at cunvintu e scrétiu genti meda ◊ benemindi de prexu, ca fiat seguru de nd'ai scrétiu is bandidus! ◊ no mi ndi potzu screi, de tui: ti portu iscritu in su coru! ◊ mi femu apuntau, a salias longas, ananti de is liconerias, ma giaja mi nd'iat scrétiu Tradutziones Frantzesu ne plus attendre Ingresu to give up after a vain waiting Ispagnolu resignarse Italianu sméttere di aspettare dópo aver attéso invano Tedescu vergebliches Warten abrechnen.