chitíre , vrb Definizione fàere chitu, a paris, chistionandho de cosas dépias, o de pérdias, de ofesas e àteras diferéntzias deasi (prnl. cuntentare, abbarrare cuntentos de calecuna cosa) Sinonimi e contrari achitare 2, pacare / chidare, ischitare / cumprire / iscontai Modi di dire csn: za ndhe la chitis! = gei mi dha pagas!; c. su pecadu = iscontare Frasi faghiat peniténtzias e pregaiat pro chitire su pecadu ◊ mi at ofesu ma za mi so chitidu! ◊ mi so chitidu de cantu aio pérdidu ◊ pentzaia ca funt bénnidos pro mi chitire su dépidu e fut po dhu crèschere! ◊ bis fatzo chitire su male chi ant fatu!◊ chie pecat oe chitit cras! 2. cheriant pienare sas badhes de fiores pro ndhe chitire su tempus frundhidu ◊ fémina, pro chitire de trigu sa meaza lassaisti sas criaduras solas ◊ oje puru chitint galu sa chida chei sos mudrecos sos frores, sos ómines de preda! ◊ in su palcu sos poetes si podent chitire de calchi banzu retzidu 3. pro chitire unu votu fit tucadu su cras manzanu a Santa Margaida Etimo srd. Traduzioni Francese se remettre d'une perte, regagner Inglese to get even Spagnolo solventar Italiano pareggiare, rifarsi, scontare Tedesco begleichen, sich rächen, abzahlen.

fèna , avb, prep, cng: fenas, fina, finas, fines Definizione foedhu chi narant po fàere a cumprèndhere chi sa cosa lompet a unu certu puntu o est de una manera a prus de totu s'àteru / finas chi… = (anti fatu, nau, circau, e gai) fintzas a lòmpiri aundi boliant; f. si… = cng. cuncessiva (+ vrb. indicativu), mancari… Sinonimi e contrari benas, fenta, fentzamentas, finces, intas Frasi su coro de su pulíticu totu si che supullit e si pro pagu l'ingullit digirit fenas su ferru (A.D.Migheli)◊ che ndhe at fenas tropu ◊ de sa natura ndhe godo s'incantu finas si a tènnere rispostas no binco (I.Porchedhu)◊ finas me is intragnas, po s'ispantu, mi est móvia sa criatura ◊ est fines mesu iscúlciu e pagu ammantau ◊ finas a como semus andhados bene ◊ no bi pensei piús fen'a candho no comintzei a bisare…◊ su rizolu sighiat fena a bojare unu riu 2. finas chi mi l'ant fata a si pàschere su cunzadu, ca lu tenia bardiadu! ◊ cussa cosa l’as zuta a su moe moe finas chi ti ch’est ruta! ◊ fàmine finas a còghere no est fàmine de mòrrere ◊ cherzo custu e finas cussu ◊ finas a domo no nos frimmamus in logu ◊ ti mandho, ricu mare, finas a umbe ses lítera de amore 3. sos pisedhos li cheriant bene, a su mastru, finas si a boltas lis daiat calchi colpu ◊ finas si che fit atesu, sa gherra pesaiat subra de tota sa bidha Etimo ltn. finis Traduzioni Francese jusqu'à, même Inglese even Spagnolo hasta Italiano persino, fino Tedesco sogar, bis.

fènta , avb: fentas, fentra Sinonimi e contrari benas, fena, fintzamentas, finces, intas Frasi si fit postu fenta bentu fritu ◊ sos annos càmbiant fentra sas pedras ◊ si no fio istadu goi istropiadu che fio essidu fentra in su corru de sa furca a mi chilcare faina ◊ li rispondheit chi, si agataiat su sidhadu, si ndhe lu podiat fentra leare Traduzioni Francese même, encore Inglese even Spagnolo hasta, incluso Italiano persino Tedesco sogar.

fentzamèntas , cng: finamenta, finamentas, finamente, finamenti, finamentra, finamentras, finamentzas, fintzamentas, fintzamente, fintzamenti Definizione foedhu chi giaet s'idea de àteru puru, de calecuna cosa in prus; si narat cun sa cng. chi o cun s'avb. candho/candu po fàere a cumprèndhere chi unu fàere sighit e lompet a unu certu puntu Sinonimi e contrari benas, fena, fenta, finces, infintzamente, intas, povintzas, sennamenta Frasi su sèmene de su crabuvigu finamentas in sa roca atichit ◊ como finamentras su màndhigu lu bendhent belle e prontu ◊ ponzendhe aficu a su tribàgliu est diventadu finamentra ricu ◊ de tui mi ndi arregordu fintzamenti durmiu 2. comintzat a giogare a caltas finamenta chi est reséssidu a che torrare su chi aiat ispesu ◊ no si sunt abbizados de nudha finamentas a candho est bénnidu su dilúviu ◊ a s'èssere umanu nisciunu si est permissu de lu cumpudare finamenta a fundhu ◊ finamente a nos morre demus èssere comares ◊ est aturau totu sa noti finamenti chi iat orbésciu Etimo srd. Traduzioni Francese jusqu'à Inglese even Spagnolo hasta Italiano finanche, fino Tedesco sogar, bis.

fínce, fínces, fíncias , avb, cng: fintas, fintza, fintzas, fintzes Definizione giaet s'idea de àteru puru, de calecuna cosa in prus / fintzas e = fintzas; fintzas si… = cng. cuncessiva (+ vrb. in forma de s'indicativu), mancari… Sinonimi e contrari benas, fena, fenta, fincas, intas, peri / fentzamentas, macai | ctr. mancu Frasi est beninno fintzes a intro de bidha ◊ s'agiudu vrostu mi acumpagnet sèmpere e gai fíncias a sos parentes meos! ◊ fintzas a como no ndhe ischia ◊ tocat a dhi abarrai avatu fintzas a séixi annus ◊ sa broca andhat a funtana fíncias a si segai ◊ is fillas dhas apu mandaras a iscola fíncias a si laureai ◊ s'atra noti custu dolori mi est durau fíncias a s'arbescidórgiu 2. de cantu est bonu est fintzas macu ◊ femu fintzas po t'iscriri! ◊ si est crocau e fintzas drommiu ◊ cussu piciochedhu abarrat in faci fíncias a is professoris!◊ podis arrespundi fintzas e tui ◊ como cumprenno finces poite dh’at fatu ◊ nci bolint fintzas e leis bonas ◊ andhat bene fintzas a fàghere gai ◊ papau finces su caboni, passant a su tépui 3. fince chi t’isciàcuas cun sa cixia… prus bella de tui c’est sempri sa pipia!◊ fintzas si est bonu, no lu cherzo! ◊ in sas riuniones isse bi est sempre, fintzas si non bi faedhaiat mai ◊ isse fit cuntentu de lu fàghere fintzas si no ndhe aiat gana ◊ sa bíldia acusara is piciochedhus po dogna cosa e, finces si fut fàua, su babbu dhus iscurera Etimo ctl. fins a, finses a Traduzioni Francese jusque, aussi, même Inglese also, too, even Spagnolo hasta, incluso Italiano fino, anche, persino Tedesco sogar.

povínas, povíntzas , cng: provinas Definizione foedhu chi inditat ca si depet cumprèndhere o cunsiderare ccn. cosa puru a prus de is àteras Sinonimi e contrari fentzamentas Frasi povintzas sa mazina isciúsciat totu sa berirari ◊ est povinas possíbbili cussu ◊ nci fiant povinas issus gioghendi in s'arruga Etimo srd. Traduzioni Francese même, encore Inglese even Spagnolo hasta, incluso Italiano persino Tedesco sogar.

«« Cerca di nuovo