fèna , avb, prep, cng: fenas,
fina,
finas,
fines Definizione
foedhu chi narant po fàere a cumprèndhere chi sa cosa lompet a unu certu puntu o est de una manera a prus de totu s'àteru / finas chi… = (anti fatu, nau, circau, e gai) fintzas a lòmpiri aundi boliant; f. si… = cng. cuncessiva (+ vrb. indicativu), mancari…
Sinonimi e contrari
benas,
fenta,
fentzamentas,
finces,
intas
Frasi
su coro de su pulíticu totu si che supullit e si pro pagu l'ingullit digirit fenas su ferru (A.D.Migheli)◊ che ndhe at fenas tropu ◊ de sa natura ndhe godo s'incantu finas si a tènnere rispostas no binco (I.Porchedhu)◊ finas me is intragnas, po s'ispantu, mi est móvia sa criatura ◊ est fines mesu iscúlciu e pagu ammantau ◊ finas a como semus andhados bene ◊ no bi pensei piús fen'a candho no comintzei a bisare…◊ su rizolu sighiat fena a bojare unu riu
2.
finas chi mi l'ant fata a si pàschere su cunzadu, ca lu tenia bardiadu! ◊ cussa cosa l’as zuta a su moe moe finas chi ti ch’est ruta! ◊ fàmine finas a còghere no est fàmine de mòrrere ◊ cherzo custu e finas cussu ◊ finas a domo no nos frimmamus in logu ◊ ti mandho, ricu mare, finas a umbe ses lítera de amore
3.
sos pisedhos li cheriant bene, a su mastru, finas si a boltas lis daiat calchi colpu ◊ finas si che fit atesu, sa gherra pesaiat subra de tota sa bidha
Etimo
ltn.
finis
Traduzioni
Francese
jusqu'à,
même
Inglese
even
Spagnolo
hasta
Italiano
persino,
fino
Tedesco
sogar,
bis.
fentzamèntas , cng: finamenta,
finamentas,
finamente,
finamenti,
finamentra,
finamentras,
finamentzas,
fintzamentas,
fintzamente,
fintzamenti Definizione
foedhu chi giaet s'idea de àteru puru, de calecuna cosa in prus; si narat cun sa cng. chi o cun s'avb. candho/candu po fàere a cumprèndhere chi unu fàere sighit e lompet a unu certu puntu
Sinonimi e contrari
benas,
fena,
fenta,
finces,
infintzamente,
intas,
povintzas,
sennamenta
Frasi
su sèmene de su crabuvigu finamentas in sa roca atichit ◊ como finamentras su màndhigu lu bendhent belle e prontu ◊ ponzendhe aficu a su tribàgliu est diventadu finamentra ricu ◊ de tui mi ndi arregordu fintzamenti durmiu
2.
comintzat a giogare a caltas finamenta chi est reséssidu a che torrare su chi aiat ispesu ◊ no si sunt abbizados de nudha finamentas a candho est bénnidu su dilúviu ◊ a s'èssere umanu nisciunu si est permissu de lu cumpudare finamenta a fundhu ◊ finamente a nos morre demus èssere comares ◊ est aturau totu sa noti finamenti chi iat orbésciu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
jusqu'à
Inglese
even
Spagnolo
hasta
Italiano
finanche,
fino
Tedesco
sogar,
bis.
fíncas , prep: fingas,
fíngias Sinonimi e contrari
benas,
fena,
fenta,
fentzamentas,
finces,
intas
Frasi
candu su binu est bonu, est bonu fincas a sa fegi ◊ sona, mancai sonis fincas a cras! ◊ su mengianu est de s'arbescidórgiu fincas a mesudí ◊ benis a mi domandai binu candu mi depis fingas s'ànima! ◊ abbarravant fíngias a tardu
Traduzioni
Francese
jusque
Inglese
till
Spagnolo
hasta
Italiano
fino
Tedesco
bis.
fínce, fínces, fíncias , avb, cng: fintas,
fintza,
fintzas,
fintzes Definizione
giaet s'idea de àteru puru, de calecuna cosa in prus / fintzas e = fintzas; fintzas si… = cng. cuncessiva (+ vrb. in forma de s'indicativu), mancari…
Sinonimi e contrari
benas,
fena,
fenta,
fincas,
intas,
peri
/
fentzamentas,
macai
| ctr.
mancu
Frasi
est beninno fintzes a intro de bidha ◊ s'agiudu vrostu mi acumpagnet sèmpere e gai fíncias a sos parentes meos! ◊ fintzas a como no ndhe ischia ◊ tocat a dhi abarrai avatu fintzas a séixi annus ◊ sa broca andhat a funtana fíncias a si segai ◊ is fillas dhas apu mandaras a iscola fíncias a si laureai ◊ s'atra noti custu dolori mi est durau fíncias a s'arbescidórgiu
2.
de cantu est bonu est fintzas macu ◊ femu fintzas po t'iscriri! ◊ si est crocau e fintzas drommiu ◊ cussu piciochedhu abarrat in faci fíncias a is professoris!◊ podis arrespundi fintzas e tui ◊ como cumprenno finces poite dh’at fatu ◊ nci bolint fintzas e leis bonas ◊ andhat bene fintzas a fàghere gai ◊ papau finces su caboni, passant a su tépui
3.
fince chi t’isciàcuas cun sa cixia… prus bella de tui c’est sempri sa pipia!◊ fintzas si est bonu, no lu cherzo! ◊ in sas riuniones isse bi est sempre, fintzas si non bi faedhaiat mai ◊ isse fit cuntentu de lu fàghere fintzas si no ndhe aiat gana ◊ sa bíldia acusara is piciochedhus po dogna cosa e, finces si fut fàua, su babbu dhus iscurera
Etimo
ctl.
fins a, finses a
Traduzioni
Francese
jusque,
aussi,
même
Inglese
also,
too,
even
Spagnolo
hasta,
incluso
Italiano
fino,
anche,
persino
Tedesco
sogar.
fíne 1 , agt: fini 1 Definizione
chi est de pagu grussària; segundhu de ite si foedhat, chi est delicau, díligu, giustu, educau / min. finedhedhu, finevine
Sinonimi e contrari
fínicu,
lecu,
sútile
/
delicadu
| ctr.
grussu,
russu
/
grosseri
Modi di dire
csn:
mentes fines = is memórias, su ciorbedhu a parti e àtera de su fronti; segare, maghinare, pistare a f. = a manera chi sa cosa essat cantu prus minuda; fàghere, triballare in f. = bene, a manera chi donzi mímina cosa resurtet fata bene cun incuru; contai a fini a fini = nàrrere, in su contu, donzi mímina cosa; andhare f. chei s'óstia = atentus meda a no fai mali a nemus; abba f. = faedhendhe de mare o lagu, abba bassa, faedhendhe de próida, a butios minudedhos
Frasi
custu est filu tropu fine e no agguantat ◊ portat is didus aici finis ◊ essit de mari e s'istrumpat in s’arena fini fini ◊ sa robba fine no faghet caentu che a sa russa ◊ is muros de mesu tra un'aposentu e un'àteru bollent fines
2.
sas criaduras ant sentidu piús fine chi no nois mannos
3.
sa fígia mia bella, pintura fata in fine!
Cognomi e Proverbi
prb:
mellus a furriae de s'abba fine ci no de sa grussa
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
fin,
subtil
Inglese
thin
Spagnolo
fino
Italiano
fino,
sottile
Tedesco
dünn,
fein.