farígu, fàrigu , nm Definizione
una parte de sa farra, bona prus che àteru po animales; a logos, órgiu móliu po animales; símbula grussa; coment'e farra de orrunchinadura de linna chi faent unos cantu bobbois candho sa linna est bècia; a logos, su frore de su binu, su frore de su samucu; in cobertantza, fintzes brutore, muga, sordi / terra de bonu farigu = a matza de castàngia, fatia, isorta che farina
Sinonimi e contrari
farrixedha,
popoine
Frasi
po fai s'ambulau si coit su farigu ◊ su canistedhu si bestiat a festa chin sa biancura de su farigu nou
2.
béciu fut Batista Nuxis, ca portada su farigu in is genugus!
Cognomi e Proverbi
smb:
Farigu
Etimo
ltn.
farric(u)lum
Traduzioni
Francese
farine avec de la repasse
Inglese
flour with fine bran
Spagnolo
harina con moyuelo
Italiano
farina con cruschèllo
Tedesco
Kleienmehl.
fàrra , nf Definizione
css. laore móliu a fine, ma mescamente trigu po fàere a pane: si distinghet in pódhine (grussu - bilinzone o pódhini mannu - e fini o podhinedhu), iscete (sa farina de civraxu e tzichi o podha), e símbula o chiu (de duas calidades, po panes prus bonos, cocòi, murtau, àteros); matzigadura de linna segada a serra, a serrone
Sinonimi e contrari
farina
/
burrumballa
Modi di dire
csn:
fai, fàghere sa f. = farinare; f. ammestura = chentza chirriada in crezes; fai pagu f. cun ccn. = fàghere pagu frasca, no ndi bogai nudha; f. de fai óstias = sa menzus (e pro cussu "no èssiri farra de fai óstias" = èssere malu); iscoai a unu che cani in crobi de f. = catzare a unu che mazadu a terudha, de mala manera
Frasi
manus lestras sedatzant su frori de sa farra, dha cumossant, dha ciuexint, dha ispòngiant e dha inforrant ◊ fatendhe sa farra sas féminas si pesaiant a cantare ◊ mama at preparadu su cherrigu e su sedatzu: de sa farra faghet bellu impastu, lu suighet e lu sestat su pane de onzi die
2.
dh'ant iscoau che cani in crobi de farra ◊ sa farra de su tiàulu si ndi andat totu in podhi
3.
uhm, cun mei fait pagu farra: chi bolit arrespetu mi bollu arrespetada! ◊ is manus cancaradas, su dotori: cun mei farra ndi fait pagu!
Cognomi e Proverbi
prb:
chini tenit farra e casu incasat macarronis
Etimo
ltn.
farra
Traduzioni
Francese
farine de blé
Inglese
wholemeal flour
Spagnolo
harina integral
Italiano
farina integrale
Tedesco
Vollkornmehl.
fàrre , nm: farri,
farru Definizione
sa farra de s'órgiu, de su trigumoriscu; si narat fintzes de sa simbuledha cota in su brodu
Cognomi e Proverbi
smb:
(Arre, Arris), Farre, Farris, Farru
Etimo
ltn.
farris
Traduzioni
Francese
farine d'orge
Inglese
barley flour
Spagnolo
harina de cebada
Italiano
farina d'òrzo
Tedesco
Gerstenfuttermehl.
impodhinàre , vrb Definizione
pònnere o ispergiare sa podha, imbuscinare in s'iscete; nau in cobertantza e cun tzacu, su s'interessare de calecuna cosa o chistione chi a unu no dhi pertocat, candho no depet
Sinonimi e contrari
imbusai,
infarinai
/
importare
Frasi
s'impódhinat sa mesa ca sinono su pane si apítzigat a sa linna ◊ est totu impodhinada ca fit cherrendhe ◊ su pane tendhindhe cheret impodhinadu pro no si apitzigare a su cannedhu
2.
ma ite ti ndhe impódhinat a tie de custa chistione: proite no ti che istas a un'ala?!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
enfariner
Inglese
to flour
Spagnolo
enharinar
Italiano
infarinare
Tedesco
mit Mehl bestreuen.
mólidu , pps, agt, nm: mólitu,
móliu Definizione
de mòlere; chi est fatu a farinos o a pasta a molidura
Sinonimi e contrari
maghinadu
Modi di dire
csn:
èssere móliu a grussu (nadu de ccn.) = fatu a sa grussera; giúghere una cosa a móliu = a molinadura, a furriadura; mólios de bentu = molinadas, nues de bentu
2.
mólia o nono s'uliba, at carrau sos isportinos, los at prenaos e postos in sa supressa ◊ cussu molinu non bi aiat mai mólitu
3.
su frade fut móliu a grussu e no si fut mancu isconciau de andhare a saludare sa sorre
Traduzioni
Francese
moulu
Inglese
grinded,
ground,
flour
Spagnolo
molido
Italiano
macinato
Tedesco
gemahlen,
Gemahlene.
pódhine , nm Definizione
sa parte prus bianca e fine de sa farra de su trigu; su pane chi si ndhe faet (si distinghet de su crivàgiu – chi no est civraxu –, prus niedhudu e prus pagu gustosu de sabore)/ pane pódhine (grussu) = ispianada, cogone
Sinonimi e contrari
boledu,
podha 1,
scèti
Frasi
zughiat unu bículu de casu, de pane pódhine e unu ticu de binu ◊ su sacerdote depiat picare unu punzu de pódhine e de ozu, chin s’incensu, e lu depiat brujare in s’artare
2.
babbu e mamma lis cheriant pònnere calchi pacu chin casu, sartitza, pódhine e àteras cosas a manigare in viazu
Cognomi e Proverbi
smb:
Poddine, Poddini
Terminologia scientifica
pne
Etimo
ltn.
polline(m)
Traduzioni
Francese
fleur de farine
Inglese
superfine flour
Spagnolo
harina de flor
Italiano
fior di farina
Tedesco
Auszugmehl.
scète 1, scèti , nm: iscete* Definizione
sa parte bianca càndhida e prus fine de sa farra; sa farra chi bolat sedatzandho o molendho; pane de cocòi / s. lecu = podha
Sinonimi e contrari
boledu,
podha 1,
pódhine
Frasi
su trigu mentanu est totu scèti ◊ s'órgiu móliu dhu passànt in su sedatzu po nd'isceberari su scete ◊ no ammescures su scete cun su pódhini!
2.
cussa no cretas chi fiat scèti de fai óstias!
3.
custa at fatu su pani e dh’est iscarésciu unu scèti in su forru
Traduzioni
Francese
fleur de farine
Inglese
superfine flour
Spagnolo
espuma de harina
Italiano
fiór di farina
Tedesco
Auszugmehl.