Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

farígu, fàrigu , nm Definitzione una parte de sa farra, bona prus che àteru po animales; a logos, órgiu móliu po animales; símbula grussa; coment'e farra de orrunchinadura de linna chi faent unos cantu bobbois candho sa linna est bècia; a logos, su frore de su binu, su frore de su samucu; in cobertantza, fintzes brutore, muga, sordi / terra de bonu farigu = a matza de castàngia, fatia, isorta che farina Sinònimos e contràrios farrixedha, popoine Frases po fai s'ambulau si coit su farigu ◊ su canistedhu si bestiat a festa chin sa biancura de su farigu nou 2. béciu fut Batista Nuxis, ca portada su farigu in is genugus! Sambenados e Provèrbios smb: Farigu Ètimu ltn. farric(u)lum Tradutziones Frantzesu farine avec de la repasse Ingresu flour with fine bran Ispagnolu harina con moyuelo Italianu farina con cruschèllo Tedescu Kleienmehl.

fàrra , nf Definitzione css. laore móliu a fine, ma mescamente trigu po fàere a pane: si distinghet in pódhine (grussu - bilinzone o pódhini mannu - e fini o podhinedhu), iscete (sa farina de civraxu e tzichi o podha), e símbula o chiu (de duas calidades, po panes prus bonos, cocòi, murtau, àteros); matzigadura de linna segada a serra, a serrone Sinònimos e contràrios farina / burrumballa Maneras de nàrrere csn: fai, fàghere sa f. = farinare; f. ammestura = chentza chirriada in crezes; fai pagu f. cun ccn. = fàghere pagu frasca, no ndi bogai nudha; f. de fai óstias = sa menzus (e pro cussu "no èssiri farra de fai óstias" = èssere malu); iscoai a unu che cani in crobi de f. = catzare a unu che mazadu a terudha, de mala manera Frases manus lestras sedatzant su frori de sa farra, dha cumossant, dha ciuexint, dha ispòngiant e dha inforrant ◊ fatendhe sa farra sas féminas si pesaiant a cantare ◊ mama at preparadu su cherrigu e su sedatzu: de sa farra faghet bellu impastu, lu suighet e lu sestat su pane de onzi die 2. dh'ant iscoau che cani in crobi de farra ◊ sa farra de su tiàulu si ndi andat totu in podhi 3. uhm, cun mei fait pagu farra: chi bolit arrespetu mi bollu arrespetada! ◊ is manus cancaradas, su dotori: cun mei farra ndi fait pagu! Sambenados e Provèrbios prb: chini tenit farra e casu incasat macarronis Ètimu ltn. farra Tradutziones Frantzesu farine de blé Ingresu wholemeal flour Ispagnolu harina integral Italianu farina integrale Tedescu Vollkornmehl.

fàrre , nm: farri, farru Definitzione sa farra de s'órgiu, de su trigumoriscu; si narat fintzes de sa simbuledha cota in su brodu Sambenados e Provèrbios smb: (Arre, Arris), Farre, Farris, Farru Ètimu ltn. farris Tradutziones Frantzesu farine d'orge Ingresu barley flour Ispagnolu harina de cebada Italianu farina d'òrzo Tedescu Gerstenfuttermehl.

impodhinàre , vrb Definitzione pònnere o ispergiare sa podha, imbuscinare in s'iscete; nau in cobertantza e cun tzacu, su s'interessare de calecuna cosa o chistione chi a unu no dhi pertocat, candho no depet Sinònimos e contràrios imbusai, infarinai / importare Frases s'impódhinat sa mesa ca sinono su pane si apítzigat a sa linna ◊ est totu impodhinada ca fit cherrendhe ◊ su pane tendhindhe cheret impodhinadu pro no si apitzigare a su cannedhu 2. ma ite ti ndhe impódhinat a tie de custa chistione: proite no ti che istas a un'ala?! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu enfariner Ingresu to flour Ispagnolu enharinar Italianu infarinare Tedescu mit Mehl bestreuen.

mólidu , pps, agt, nm: mólitu, móliu Definitzione de mòlere; chi est fatu a farinos o a pasta a molidura Sinònimos e contràrios maghinadu Maneras de nàrrere csn: èssere móliu a grussu (nadu de ccn.) = fatu a sa grussera; giúghere una cosa a móliu = a molinadura, a furriadura; mólios de bentu = molinadas, nues de bentu 2. mólia o nono s'uliba, at carrau sos isportinos, los at prenaos e postos in sa supressa ◊ cussu molinu non bi aiat mai mólitu 3. su frade fut móliu a grussu e no si fut mancu isconciau de andhare a saludare sa sorre Tradutziones Frantzesu moulu Ingresu grinded, ground, flour Ispagnolu molido Italianu macinato Tedescu gemahlen, Gemahlene.

pódhine , nm Definitzione sa parte prus bianca e fine de sa farra de su trigu; su pane chi si ndhe faet (si distinghet de su crivàgiu – chi no est civraxu –, prus niedhudu e prus pagu gustosu de sabore)/ pane pódhine (grussu) = ispianada, cogone Sinònimos e contràrios boledu, podha 1, scèti Frases zughiat unu bículu de casu, de pane pódhine e unu ticu de binu ◊ su sacerdote depiat picare unu punzu de pódhine e de ozu, chin s’incensu, e lu depiat brujare in s’artare 2. babbu e mamma lis cheriant pònnere calchi pacu chin casu, sartitza, pódhine e àteras cosas a manigare in viazu Sambenados e Provèrbios smb: Poddine, Poddini Terminologia iscientìfica pne Ètimu ltn. polline(m) Tradutziones Frantzesu fleur de farine Ingresu superfine flour Ispagnolu harina de flor Italianu fior di farina Tedescu Auszugmehl.

scète 1, scèti , nm: iscete* Definitzione sa parte bianca càndhida e prus fine de sa farra; sa farra chi bolat sedatzandho o molendho; pane de cocòi / s. lecu = podha Sinònimos e contràrios boledu, podha 1, pódhine Frases su trigu mentanu est totu scèti ◊ s'órgiu móliu dhu passànt in su sedatzu po nd'isceberari su scete ◊ no ammescures su scete cun su pódhini! 2. cussa no cretas chi fiat scèti de fai óstias! 3. custa at fatu su pani e dh’est iscarésciu unu scèti in su forru Tradutziones Frantzesu fleur de farine Ingresu superfine flour Ispagnolu espuma de harina Italianu fiór di farina Tedescu Auszugmehl.

«« Torra a chircare