ciciliànu , nm: cigilianu,
cixilianu,
cixilirianu,
cixiniau,
cixirianu,
cixirilianu,
gigilianu,
sitzilianu Definizione
trigu de Índia (benit de is Américas), genia de laore chi faet, in tempus de istade, a canna grussa, prena, arta fintzes metro e mesu o prus, a fògias mannas longas e ladas e bogat una genia de ispigas a túturu grussu (cau, ossu) e longas de prammu, ue faet su granu totu a inghíriu, imbodhigadas in sa terga a tantos pígios istrintos / partes de s'ispiga o pipia (cozorotu, cucuta o pannucra) de su c.: s'ossu o cau (trútiri o tutuàciu), su granu (totu a fileras a inghíriu de s'ossu), sa terga o capa
Sinonimi e contrari
moriscu,
tridicumoriscu,
trigaíndiri,
trighéndia,
trigulianu,
trigumoria
Frasi
po limósina pediant unu granu de cixirilianu ◊ fiat unu colori grogu giai símili a su de su túturu de su cixirilianu ◊ sa pulenta si fait de cixilianu
Terminologia scientifica
lrs, Zea mays
Etimo
itl.
ciciliano
Traduzioni
Francese
maïs
Inglese
maize
Spagnolo
maíz
Italiano
granoturco
Tedesco
Welschkorn.
moríscu , nm: muriscu Definizione
trigu de Índia (benit de is Américas), genia de laore chi faet a canna grussa, prena, arta mancari metro e mesu o prus, a fògias mannas longas e ladas e bogat coment'e ispigas imbodhigadas in sa terga a tantos pígios: s'ispiga chi bogat (corra, cozorotu, cucuta, pannucra), una o de prus, de unu prammu de longària, in is nodos de sa canna, est fata de un'ossu o cau (trútiri o tutuàciu a bisura de cilindru prenu ma unu pagu a punta) e portat su granu totu a fileras a inghíriu, in colore grogo candho est lómpiu, de forma coment’e dente, est totu imbodhigada a istrintu e a tantos pígios de terga, o capa, impanna (pàgia, genia de fògia), e in punta ndhe bogat sa seda o tzota (genia de pilos longos finedhedhos chi ndh'essint a cherrione comente at fatu su granu)/ a/c. coment'e genia de laore e coment'e granu est upm; unu m., duos moriscos = un'ispiga, duas ispigas de moriscu; isprunire m. = irranare, istacare su granu de s'ossu
Sinonimi e contrari
cicilianu,
tridicumoriscu,
trigaíndiri,
trighéndia,
trigulianu,
trigumoria
Frasi
sa badhe fit totu a ortos prenos a basolu e a moriscu ◊ mi apo manigadu duos moriscos arrustidos
Terminologia scientifica
lrs, Zea mays
Etimo
ctl., spn.
morisco
Traduzioni
Francese
maïs,
blé de Turquie
Inglese
maize
Spagnolo
maíz
Italiano
granoturco
Tedesco
Mais.
pannúcra , nf, nm: pannuga,
pannuglu,
prannuca Definizione
s'ispiga de su moriscu: gurdone de triguíndia o pipiedha de cixiniau; pannuga dhu narant fintzes a su frore de sa nughe, de sa castàngia, de s'olia, de su modhitzi, de sa nenciola, de su crecu, ca funt a bisura de gurdone; pintirighinu de diferente colore in sa pedhe, mescamente candho dhue ndh'at medas, cracos / p. de didu = pizighedhu de carre chi si ndhe arritzat acurtzu a s'ungra
Sinonimi e contrari
burrichedhu,
cozorotu,
cucuta,
tulatzu,
tutuàciu
/
càmula
/
pibirinu,
piga,
pintirina
Frasi
su trigumoriscu est cumentzendi a fai sa pannuga
2.
prannucas de chessa, prudones de tandha ◊ sa chessa, mama de listíncanu, ponet prannuca ◊ cussa chessa giuchiat prannuca de listincu coment'e prudones de coradhu maduru
3.
sa pipia portat sa facixedha prena prena de pannugas
Terminologia scientifica
rbr
Etimo
ltn.
panuc(u)la
Traduzioni
Francese
épi,
inflorescence
Inglese
maize cob,
spike
Spagnolo
panoja,
panícula
Italiano
pannòcchia,
infiorescènza
Tedesco
Rispe,
Maiskolben.
tridicumoríscu , nm: trigumoriscu Definizione
trídicu moriscu, genia de laore chi faet un'ispiga a cannone (corru, trútiri) ammontada de granu de colore grogo a tantas fileras / còghere t. a rosa = cun pagu pagu de ógiu in sartàina, agiummai coment'e a orrostu, candho essit totu apertu
Sinonimi e contrari
cicilianu,
moriscu,
tremmuriscu,
trigaíndiri,
trighéndia,
trigulianu,
trigumoria
Frasi
los acisaiant sos fundhos gàrrigos che pileri de frúture, sas iscras pazosas de corras de trigumoriscu
Terminologia scientifica
lrs, Zea mays
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
maïs
Inglese
maize
Spagnolo
maíz
Italiano
granoturco
Tedesco
Welschkorn.