babbài , nm Definizione
títulu chi a logos ancora narant a su babbu, o fintzes a su sorgu; títulu de arrespetu chi si narat a ómines mannos, preides, dutores; in s'antigóriu fut su númene chi is Sardos giaiant a Deus comente arresurtat de su témpiu de Antas (in is montes tra Iglésias e Fluminimagiore)
Sinonimi e contrari
babbu
/
bae 1,
tziu
Frasi
candho babbai torrat dae monte ti at a contare cosas de ispantu ◊ tue a Deus tenes a babbai e no cheres in s'ànima unu neu (Piras)◊ si bolis a mei a mulleri domanda a babbai! ◊ ajaju at lassau sa sienda a babbai e babbai dh’at lassada a mei
2.
babbai Casu at furriadu sa Divina Cummédia de Dante in limba sarda ◊ babbai Antoni, a bos ndhe comporades de trigu?
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
papa,
monsieur
Inglese
sir
Spagnolo
papá,
don
Italiano
babbo,
signóre
Tedesco
Vater,
Papa,
Herr,
Gott.
dónnu , nm Definizione
fut su títulu de arrespetu de is Giuighes e fintzes de is píscamos, apustis fintzes de ómines de famíglias nóbbiles erricas sardas; títulu de arrespetu chi si giaet a persona manna, parente; ómine erricu chi cumandhat in sa bidha, su mere, su chi cumandhat in calecunu trebballu / donnu sogru (nadu onnusogru) = sogru, su babbu de sa muzere pro s’ómine, su babbu de su maridu pro sa fémina; donnu mannu = ajaju; donnu fradi = su frade prus mannu
Sinonimi e contrari
don
/
pressipale
2.
sos donnos no si abbàssiant a su paris de sos pedhones ◊ su riu est diventadu cumbessu, brutu, isciumosu, tzotzu, teracu de pagos donnos chi istant in sa comodidade
Etimo
ltn.
dominus
Traduzioni
Francese
seigneur
Inglese
sir,
mister,
gentleman
Spagnolo
señor
Italiano
signóre
Tedesco
Herr.
éja! , avb Definizione
(a/c.: sa tónica /e/, cun totu chi inoghe giughet fatante sa vocale aperta /a/, si pronúnciat serrada coment'e naendho ei etotu)
Sinonimi e contrari
ei,
emmo,
sissa
| ctr.
nono
Frasi
eja, bi andho mancari no cherfas, puru! ◊ eja, sighi a bufai e bieus s'arrestu!…
2.
- Custu bellu triballu no l’as fatu tue? - Eja, deo! ◊ apo nadu chi eja: aite mi torras a dimandhare? ◊ eja, innòi acanta est, própriu asuta de ogus cosa tua!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
oui,
Monsieur,
c'est comme ça
Inglese
yes,
sir
Spagnolo
si señor
Italiano
sissignore!
Tedesco
jawohl.
nòsse! , avb: nossi Definizione
foedhu de nega, nono, ma nau cun arrespetu, foedhandho cun gente manna o chi no si connoschet o chi no si dhue tenet cunfidàntzia
Sinonimi e contrari
nòbu,
nono,
nossa,
nòssada
| ctr.
sissa
Frasi
candho dhos atobiànt in su camminu, a is sennores, fut a dhis fàere s’inchinu, totu a Sisse! e a Nosse! e a Fosteti ◊ nossi, nossi: cussu no mi andat! ◊ nossi, gomai! ◊ nossi gopai: est mellus chi mi ndi andi! ◊ nossi, mamma, no pòciu andai! ◊ eh, ca no at a èssiri cumenti narat fosteti, nossi! ◊ nosse, ne cheriat unu novu!
Traduzioni
Francese
non,
monsieur!
Inglese
no,
sir
Spagnolo
no,
no señor
Italiano
nossignóre!
Tedesco
nein,
mein Herr,
meine Dame.
sannòri , nm: segnore,
segnori,
sennore,
sennori,
signori,
sinniore Definizione
persona distinta, pulia, bene bestia, mescamente istràngiu de logu atesu, persona chi faet vida discantzosa; títulu de arrespetu chi si giaet a un'istràngiu bestiu de sennore, ma mescamente títulu chi si giaet a Cristos, a Deus, in su sensu chi podet apitzu de totus e de totu
Frasi
est ricu pàsitu, ma no est segnore ◊ dae sos segnores aiat imparatu dontzi malu vissu ◊ cussu faghet su sennore, sempre in bidha, ma a triballare no si betat! ◊ ah, su sennò, no dhi at a èssiri atobiada una barchixedha cun babbu miu?
2.
o Signore, prego a Tie sullievu de mi dare a tantas penas! ◊ sos chi amant e timent su Segnore nudh'àteru in sa terra devent tímere (B.Mureddu)◊ si de sa fide tenet su cunfortu altzat su pensamentu a su Segnore
Traduzioni
Francese
seigneur
Inglese
mister,
sir,
gentleman,
god
Spagnolo
señor
Italiano
signóre
Tedesco
Herr.
síssa! , avb: sisse!,
sissi! Definizione
foedhu po nàrrere chi ei ma cun prus fortza e mescamente a gente manna o de importu: abbetiandho, arrespondhendho a tzacu, síssidi! / una passada de Sisse!, nosse! = genia de fàere a sa lestra, a aggurgadura, chentza incuru
Sinonimi e contrari
eja,
emmo
| ctr.
nosse
Frasi
- Est aberus ca tuis ses su fillu de Deus? - Sissi, tui dh'as nau! ◊ sissi, su meri! ◊ sissi, aici est, si ti praxit! ◊ sissi, mamma: cumandit!
2.
- No est aici! - Síssidi, aici est!
Etimo
spn.
Traduzioni
Francese
oui,
Monsieur,
eh bien oui,
c'est comme ça
Inglese
yes,
sir
Spagnolo
¡sí señor!
Italiano
sissignóre!
Tedesco
Jawohl!
tzíu , nm: ciu 2,
siu,
tiu Definizione
frade o fradile de babbu o de mama (e po arrespetu fintzes su pobidhu de una tzia); dhu narant fintzes po arrespetu a ómine mannu chentza èssere parente
Sinonimi e contrari
concu 1,
titiu
/
babbai,
itziu
Frasi
tziu e nebodi funt chistionendi
2.
est passau su tziu de is ciulirus ◊ o cudhu tziu, ite sezis bendhindhe? ◊ si narat "tziu" po arrespetu
Terminologia scientifica
ptl
Etimo
ltn.
thius.
Traduzioni
Francese
oncle,
monsieur
Inglese
uncle,
sir
Spagnolo
tío,
señor
Italiano
zio,
signóre
Tedesco
Onkel.