ammurài, ammuràre , vrb: murai Definizione
fàere o pesare muru, serrare a muru / ammurare a sicu = a muru bullu
Sinonimi e contrari
| ctr.
smurai
Frasi
eus cumentzau a impastai su ciumentu po ammurai s’aposentu nou ◊ sos mastros sunt galu ammurendhe, in sa domo ◊ babbu ammuraiat a sicu
2.
pro no bi colare prus neunu che ant ammuradu s'àidu, sa zanna
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
murer
Inglese
to wall up
Spagnolo
tapiar,
murar
Italiano
murare
Tedesco
mauern.
antemuràle , nm Definizione
ispétzia de reparu, òpera de arrefortzu
Traduzioni
Francese
antémural,
fortification
Inglese
defence wall
Spagnolo
antemural
Italiano
antemurale
Tedesco
Vormauer.
contrammúru , nm Definizione
asprone, muru chi si faet de diferente betu (a istúturu) po aguantare méngius o ndhe arrefortzare un'àteru
Sinonimi e contrari
limboro
Traduzioni
Francese
contre-mur
Inglese
supportin wall
Spagnolo
contramuro,
falsabraga
Italiano
contromuro
Tedesco
Stützmauer.
muràche , nm Definizione
muru de pedra assentada chentza impastu; a logos fintzes nuraghe
Sinonimi e contrari
muragadha,
murubbullu
/
nurache*
Frasi
at tancau sas cussorjas a muraches ◊ si est pasau in d-unu murache
Traduzioni
Francese
mur de pierres sèches
Inglese
dry wall
Spagnolo
muro en seco,
tapia
Italiano
muro a sécco
Tedesco
Trockenmauer.
muragliòne, muragliòni , nm: murallioni,
murallone Definizione
muru mannu meda, grussu e artu e po su prus fraigau, arretirau a manu a manu chi pesat in artu, fatu po difesa o po agguantare in logu de trèmene artu: famaos is muragliones de Castedhu de susu, chi ancora dhue funt, e de is citades de unu tempus
Frasi
su campusantu est serrau a murallioni artu
Traduzioni
Francese
muraille
Inglese
wall
Spagnolo
muralla,
muro
Italiano
muràglia
Tedesco
Mauer.
murédhu , nm Definizione
min. de muru, muru bàsciu, fine, ma fintzes muredha / pònnere a muredhinu = a zisa de muredhu, de muru (ammurendhe a sa bona)
Sinonimi e contrari
murichedhu
Frasi
fit brinchiandhe su muredhu de su cubile
2.
n'apo pesadu cussa foga de muru a muredhinu
Cognomi e Proverbi
smb:
Mureddu
Traduzioni
Francese
petit mur
Inglese
little wall
Spagnolo
muro bajo
Italiano
murétto
Tedesco
kleine Mauer.
múru , nm Definizione
genia de fràigu agiummai sèmpere a duas afaciadas (o pinnas) fatu, cun impastu (m. fraigau) o chentza impastu (murubbullu), assentandho bene (no sèmpere a lentza e a prumu) pedra, brochetos, matone o àteru, a manera de serrare e agguantare pesu / min. muredhu, murigedhu, murixedhu
Modi di dire
csn:
m. fràigu = muru fatu cun impastu; m. púrdiu = mururdu, muru bullu, fatu cun pedra chentza impastu, muru sicu; m. imberritadu, incobertinadu: acabbau cun pedras longas cantu est largu; m. maistu = su chi rezet prus pesu; m. de fora, de mesu = muru chi faghet fatzada a fora, muru intro de domo intremesu de duos aposentos; m. falsu = tramesu fatu a tàulas o cun àteru materiale de gai; m. traessu = traessa; pesai o pesàrendhe unu m. = istrantaxai, fai unu muru; foga o barra de m. = barrela, tretu o parti de unu muru arruendindi o arruta; m. rumbosu = a gobba, tzedindhe; incrostai unu m. = dàreli una prima manu de intúnigu; arrebbussai unu m. = intunigare in fine, dàreli s'úrtima manu; intrare su m. = fai su muru artziendi e tirendi prus aintru, acomenti si fait po is muràglias, po murus chi depint aguantai a una parti po no smuronai sa terra; intràreche unu m. = fai unu muru de làcana (pruscatotu me in s'arruga) prus aintru a manera de lassai s'arruga prus larga; su m. si oberit, si filat, si fait a brenti, tzumburudu, ndi arruit; m. tzumburudu = fatu male, totu a gobbas; no istare ne in m. e ne in zanna = cosa chentza zudu, chi no andhat bene de peruna manera, chi no tenit sétiu; èssere a m. in mesu = bíviri a muru apari, tènnere sa domo unu a costazu de sa ’e s'àteru, èssere lacanantes, nadu semper de domos, de cortiles, de possessos; cuare una cosa in sete pizos, in sete piza de m. = bèni meda de no dha pòdiri agatai; learesila muru muru = pigaisidha in cudhu logu; andhare muru muru = ororu de muru; fuedhai, nàrrere a su m. = samunare sa conca a s'àinu, faedhare a chie no iscurtat, in debbadas; erba de murus = erba de santa Palónia, de arrugas, crispus (Erigeron canadensis); tela de muru = tallaranis; danna, giana, gianna, tana de muru = annaemele
Frasi
su muru bene pesadu faghet bellesa e onore ◊ unu muru male frabbicau podet orrúere dae fundhamentu ◊ est fabbrichendi su stari a murumesu cun su stangu ◊ s'abba est falendhe de sa terratza a coras muru muru ◊ unu muru de traessa faghet pesendhe e ritirendhe a intro a manera de rèzere prus ispinta
2.
bai e pigadidha muru muru! ◊ a ti rispondher no bido su tantu puite est a lu nàrrere a su muru! (A.Piredda)
Cognomi e Proverbi
smb:
(De)muru, Muru
Terminologia scientifica
dmo
Etimo
ltn.
murus
Traduzioni
Francese
mur
Inglese
wall
Spagnolo
muro
Italiano
muro
Tedesco
Mauer.
paràda , nf: parata 1 Definizione
unu muru po comente si paret, a un'ala, una pinna, un'afaciada
Sinonimi e contrari
muru
Frasi
fagheit trèmere sas cassarolas apicadas a sas paradas de sa cughina ◊ istat in domo chin paratas e pamentos luchentes
Traduzioni
Francese
mur,
paroi
Inglese
wall
Spagnolo
pared
Italiano
paréte
Tedesco
Wand.