aggrasciàre, aggrassiàre , vrb: aggratziai,
aggratziare,
grassiare Definizione
fàere sa gràtzia, giare un'iscontu de pena a unu cundennau lassandhodhu andhare innanti; fintzes torrare gràtzias / aggrassiàresi = agiustaisí, fai dognunu su torracontu cosa sua
Sinonimi e contrari
annistiare,
pedronai
/
ringratziai
Frasi
l'ant arrestadu, cundennadu e apustis aggratziadu puru ◊ "Si totu su chi nades est beru, cras aggràscio a totus!" nesit su re a sos presoneris
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
accorder ou faire grâce,
gracier
Inglese
to pardon
Spagnolo
indultar,
conceder la gracia
Italiano
graziare
Tedesco
begnadigen.
dechidèsa , nf: deghidesa Definizione
su èssere déchidu, bellu, bene fatu de pràghere meda, nau mescamente de sa persona
Sinonimi e contrari
donosidade,
ermosura,
galania,
tuca
| ctr.
legesa
Frasi
intro a totu sos donos, tenes sa dechidesa principale ◊ sas rosas no sunt che a sa tua dechidesa!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
charme,
grâce,
élégance
Inglese
elegance,
prettyness
Spagnolo
gracia,
elegancia
Italiano
avvenènza,
leggiadrìa,
eleganza
Tedesco
Anmut,
Eleganz.
gàrbu , nm: crabbu,
grabbu Definizione
su tratu in su fàere, bonu o malu chi siat; nau de cosa, chi si assimbígiat, chi giughet sa bisura de un'àtera
Sinonimi e contrari
amànsciu,
assétiu,
chíschiu,
galania,
tratu
/
cdh. galbu
/
zisa
/
zenia
Modi di dire
csn:
a su grabbu = a cantu parit; èssere a grabbu bonu, malu = istare bene, male; de malu grabbu = de mala manera; èssere de malu grabbu = no zúghere grabbu; a cussu grabbu, a grabbu chi… = a cussu puntu, a puntu de…
Frasi
addaghi sa pessone no at grabbu cun fizos suos e cun sa muzere ti naro chi ti prenat su coro de amargura!
2.
ista sicuru chi su suo za nche lu tirat sèmpere, de unu grabbu o de s'àteru ◊ a su grabbu, zuchent idea de noche imbèrghere a gherrare! ◊ impessu aiant lebau oru de sa cumbeniéntzia, sos ricos si fint boliaos in su grabbu chi lis fit prus in deretu ◊ leat s'imbóligu e lu betat subra de sa mesa a malu grabbu
3.
sas cartzetas chi mi at fatu zughent su grabbu de unu sacone!
4.
e sorres tuas, su pitzinnu, a grabbu bonu sunt?
5.
fachiat sa medichina a cada grabbu de maladia
6.
fit abesu a su malu colare, ma che a sa borta non si fit bidu isporau a cussu grabbu ◊ fint ifustos a grabbu chi gutziaint abba de donni chirru
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
politesse,
amabilité
Inglese
courtesy
Spagnolo
gracia,
cortesía
Italiano
garbo,
garbatézza
Tedesco
Benehmen,
Liebenswürdigkeit.
gràcia , nf: gràscia,
grassa,
gràssia,
gràtzia 1 Definizione
genia de praxere, de meràculu, de donu chi Deus e santos faent a chie dhos invocat, o fintzes iscontu de pena chi un'autoridade faet a unu cundennau; segundhu sa dotrina católica, su èssere in amighéntzia, in paghe cun Deus; si narat po arrengratziamentu po calecunu bene o agiudu arreciu; nau de sa manera de fàere o de si mòvere, crabbu, galania / númene de fémina: Gràssia, Grassiedha
Sinonimi e contrari
donu,
meràculu,
perdonu,
piachere
/
anagràtzias,
ringratziamentu
/
cumpoltura
Modi di dire
csn:
gràscia ’e Deus = (nadu de css. cosa), bene bundhante, cosa bona; no àere bidu mai gràssia ’e Deus = no àere bidu mai alimentos, cosa de bonu; èssere in gràssia ’e Deus (nadu de cosa, de unu fàghere) = èssiri bèni fatu, bonu, acomenti andat bèni; fai gràtzia a unu presoneri = aggrassiare; fai mala gràtzia (nadu de carchi cosa) = fai malu sànguni, fàghere istògomo malu, dispiàghere; donai o torrai gràtzias = ringratziare; torrare malas gràssias = torrare male pro bene, èssere isconnóschidos, malebortzedidos; e de gràssias chi…, a gràscias chi… = e biadu e chi…; in gràssia! = po prexeri! (ma fintzas innanti de pregontai cosa a ccn., in su sensu de "iscusit!")
Frasi
de gràssias ses sa vena e sa currente ◊ bivent a gràssias de chie ndhe lis cheret dare ◊ si adduras ispetendhe sas gràtzias anzenas ti ses iscavendhe sa losa! ◊ portant gràtzias e consolu po allebiai dogna mali ◊ bidant onzi gràssia acansada cantos patint penas e tristura
2.
biadu chie morit in sa gràssia de Deus! ◊ no bi ndhe at una in gràssia de Deus de cussas domos, totu malegontzas!
3.
no torris mala gràtzia a Deus po su chi ses o tenis! ◊ gràssias ndhe apat Deus, su pacu nostru nos est fintzas meda! ◊ torraus gràtzias a totus is chi ant crétiu in custu ◊ de binu no ndhe bufo: gràtzia, coment'e retzidu! ◊ – Gràtzia de s'azudu! – No b'at de ite!
4.
sa gana mi picabat a dellírios, pariat chi no aia bidu mai gràssia de Deus ◊ e de gràssias chi la tenimus, sa cosa, aite a ndhe comporare? ◊ a gràscias chi l'avio cuverau, cussu pacu de cosa si l'at gramuzau su becu! ◊ in gràtzia, de ue sezis?
Traduzioni
Francese
grâce
Inglese
grace,
mercy
Spagnolo
gracia
Italiano
gràzia
Tedesco
Gnade.
tràtu , nm Definizione
manera de fàere, de cantare, nau fintzes de sa carena de una persona po comente si movet; fintzes su tratare, su àere tratamentu
Sinonimi e contrari
assétiu,
figura,
galania,
garbu,
tràgiu
/
tratamenta
Frasi
contivizat s'apusentu cun su tratu de una fada ◊ fit una pisedha bella de tratu chi pariat una fada ◊ in ite bos apo ofesu pro mi usare malu tratu? (P.Mossa)◊ no ant in pozas métrica e mesura, ne tratu bellu, ne ranza de sentidu (P.Giudice Marras)◊ giaju pro abbistesa e tratos fit unu de sos menzus ómines ◊ tue as sos tratos de una reina ◊ su tratu tou mi at fatu dilliriare ◊ cantendhe bi zughet, tenet, unu bellu tratu
2.
so giómpidu a àere tratu chin zente de importu
Cognomi e Proverbi
prb:
nen bella sentza pecu, nen fea sentza tratu
Etimo
spn.
trato
Traduzioni
Francese
grâce,
allure
Inglese
grace,
carriage
Spagnolo
gracia,
porte,
trato
Italiano
gràzia,
portaménto
Tedesco
Anmut.