allatàrza , nf Definizione
mama de tita, fémina chi est allatandho, mescamente chi giaet a súere a unu pipiedhu angenu (fígiu de tita)
Sinonimi e contrari
allatadora,
allatera,
dhedha,
dida,
mammedita,
tadàgia
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
nourrice
Inglese
wet nurse
Spagnolo
nodriza,
madre de leche
Italiano
nutrice
Tedesco
Amme.
allatèra , nf: latera Definizione
mama de tita, mamma titedha, fémina chi giaet a súere a unu pipiedhu angenu
Sinonimi e contrari
allatadora,
allatarza,
dhedha,
dida,
mammedita,
tadàgia
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
nourrice
Inglese
wet-nurse
Spagnolo
nodriza,
madre de leche
Italiano
bàlia,
allattatrice
Tedesco
Amme.
iscòrtza , nf: iscòrgia,
iscorza,
iscrotza,
scòrcia Definizione
sa parte de fora de is frutos, ma fintzes de s'ou, de su tzintzigorru; su pígiu grussu de is matas a parte de fora, fintzes cussu chi abbarrat a su truncu de su suérgiu apustis bogau su ortigu e chi torrandho a crèschere faet su ortigu nou / sacu de iscrotza = balleta russa?
Sinonimi e contrari
còglia,
colzola,
ispuligadura,
pidhoncu,
pigiolu,
scroxu
Frasi
s'iscorza de sa nughe ◊ custa borta, a bois, de sa fae s'iscorza!…
2.
sas féminas azudabant sos ómines a bocare s'iscrotza e a fàchere carbone
3.
su magasinu lu teniat prenu de cada bene: l'arribbaiat totu in sacos de iscrotza e in cassetas de linna ◊ s'impicadu pendhendhe pariat unu sacu de iscrotza prenu de paza caente
Terminologia scientifica
rbr
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
écorce
Inglese
bark
Spagnolo
cáscara,
felogeno,
capa madre
Italiano
scòrza,
fellògeno
Tedesco
Rinde,
Phellogen.
màma , nf: mamma,
immamma,
ummamma Definizione
fémina (fintzes animale) chi at fatu fígiu: si podet nàrrere fintzes de cosa chi, de calecuna manera, ndhe faet naschire o dipèndhere àtera (a/c. in mamma sa /m/ de cuménciu si narat sèmpere forte o longa)/ min. mamaredha, mamixedha, mammedha; vocativu si narat sèmpere mamma e si truncat meda in sa voc. tónica, mà: o mà, cramadu m'azis? (nr. ommà!) e a logos narant mamme; andhare, bènnere a mamma = itl. da/dalla mamma / giogandho a cadhos fortes, sa mama est su piciochedhu ciciu chi poderat in coa sa conca de su piciochedhu incrubau chi depent cicire a cudhu is cumpàngios
Sinonimi e contrari
mammai
Modi di dire
csn:
sa mama, una mama, medas mamas; nadu chentza art., "mamma" est sempre "sa mia, sa nostra" che a "mammai" etotu (lu naro a mamma, cherzo a mamma, custu est de mamma, pro mamma = sa mama mia, sa nostra): si so chistionendhe cun tegus, poto nàrrere "mamma" fintzas cherindhe nàrrere "sa tua", faedhendhe in parte tua, coment’e chi sias faedhendhe tue; pro 3ˆ pessone, sempre "mama": lu naro a sa mama (a sa sua, a s’issoro), so chistionendhe cun sa mama (sua, issoro), at faedhadu male a sa mama (sua, issoro); sa mama de sas abbas = itl. caduca o decìdua, genia de pilloncu de sa madri chi dónnia mesi s'isciúsciat si sa fémina no benit príngia; fillu de mamma bona (nadu cun delicadesa) = fizu de bagassa, de tantas mamas, cristianu metzanu meda, malu de fatas, inganniosu; mama de gafè, de binu (o de carrada), de ollu = sa fundhana de su gafè (su gafè maghinadu, apustis fatu su gafè de bufare), sa feghe de su binu, sa murca de s'ozu; sa mama de su sole, de sa funtana = zenia de èssere fémina fatu a pessamentu pro fàghere a timire sas criaduras; m. de sonnu = sónniga, itl. crisàlide; mamma de fritu, mammaeritu, mama de frebba = priorissa, segadidus; mamma ’e terra, sa mamaderra = tilingrone de terra; m. de ambidha = zenia de babbautzu chi faghet in abbas frimmas (dytiscus marginatus); mamma de sèssini = sessinàrgiu (Cyperus rotundus); mama ’e sole = luixedha, lua burda; mamma ’e sole = papaule, atandha
Frasi
su èssi mama non est isceti sa cosa prus bella, est sa prus difícili puru ◊ l'apo proadu ite dolore est a pèrdere una mama! ◊ una mamma ge cumprendit e no narat mali de su fillu ◊ bidèndhesi feridu, su pitzinnedhu curret e mustrat sa manu a sa mama ◊ seis pibirudas mamma e filla! ◊◊ mi arregordu cument'e chi siat oi candu iat isposau sa bonànima de mamma ◊ ih, mamma, tochit, citassí, chi est istétiu sempri un'ómini ghetau apari! (I.Pillosu)◊ lassadu mi as de carignos brivadu e de cunsizos, mamma! ◊ istimo a mamma e a babbu ◊ tia Tzitza fit intrada piús in annos de mamma ◊ toca, naradhi sa beridadi a mamma tua!
2.
custa cosa no bi l'iscóbies a mamma, sinono deo iscóbio totu a mamma tua! ◊ mamma est in su stabi preparendi is mesas cun tzia Cecília ◊ at nadu mamma si pro piaghere nos prestades su frommentarzu! ◊ s’ànima de babbu e de mamma siat arregorta!◊ fuedhendu cun is fillus, su sardu narat "mamma tua" naendu de sa pobidha
3.
nosu feminedhas gioghiaus a mamixedhas, is mascus a bòcia
Cognomi e Proverbi
prb:
una mamma poit pensai a dexi fillus: dexi fillus no podint pensai a una mamma
Terminologia scientifica
ptl
Etimo
ltn.
*mama, mamma
Traduzioni
Francese
maman,
mère
Inglese
mother
Spagnolo
mamá,
madre
Italiano
mamma,
madre
Tedesco
Mutter.