adhía 1 , prep, nf Definizione a s'àtera parte de…, a cudh'ala de…, prus atesu de…; s'àtera parte, apalas de… Sinonimi e contrari adhae, asegus, avatu Frasi s'ortu miu est adhia de s'istrada ◊ mi as agatadu adhia de is làcanas ◊ is ferrus de pudai funt in su tascapani adhia de sa porta ◊ ita fiast ascurtendi adhia de sa porta?! ◊ in sa becesa puru, adhia de aundi s'istrantaxat sa làcana de is bisus, apubu ancora is bellesas chi mi ant donau allirghia 2. bivu s'úrtimu bisu téndiu a s'adhia de sa làcana de is bisus Traduzioni Francese au-delà de…, de l'autre côté de… Inglese further Spagnolo más allá, allende Italiano óltre, di là da… Tedesco weit, jenseits.

àncis , avb: ansis, antis 1, àntzias, antzis Definizione foedhu chi s'impreat po inditare unu cambiamentu, una diferéntzia Sinonimi e contrari antisbèni Frasi epuru una cosa lis mancaiat, àntzias sa menzus die de s'annu lis mancaiat ◊ dàemi custu… antzis cudhu! ◊ ispeta… antzis, bae! ◊ antis ti agiungo, e cremi, amigu meu, sa fide bona durat cantu e Deu! (P.P.Pintore)◊ at tentu atrus cincu fílgius, ansis fílgias, totu féminas Cognomi e Proverbi smb: Ancis Etimo ltn. ante Traduzioni Francese au contraire Inglese in fact, or better still Spagnolo más bien, es más Italiano anzi Tedesco im Gegenteil.

antisbèni , avb: antzilvene Sinonimi e contrari ancis Frasi antzilvene calcuna assàlciat fena a nois! Etimo spn. antes bien Traduzioni Francese au contraire, plûtot Inglese in fact, or better still Spagnolo más bien Italiano anzi Tedesco im Gegenteil.

aterechè , prep: atrechè Definizione meda méngius, meda prus mannu, meda peus, totu un’àtera cosa / a/c. apustis de custu foedhu, sa cunsonante de cuménciu de su foedhu prus ainnanti no mudat mai sonu e antzis si afortit (aterechè fatu!… = aterechefatu!, aterechè brullas!… = nr. aterechebbrúllas, aterechè gai!… = aterecheggài) Sinonimi e contrari sinochè Frasi atereché gai si ndh'at bidu! ◊ aterechè isse bi ndh'at! ◊ aterechè brullas: totu abberu fit! ◊ aterechè chibudha bi cheret pro essire fortes!…◊ a Larentu nachi si l'est isparadu su fusile: aterechè brullas! (G.Ruju)◊ atrechè divertimentos: a traballare est! Traduzioni Francese bien plus Inglese something better Spagnolo mucho más Italiano tutt'altro, bèn piú, bèn altro Tedesco alles andere, ganz anderes.

carriadòrgia, carriadòrza, carriadròxa , nf: carriatòglia, carricatorja, carrigadorja, carrigadroxa, garriatòglia Definizione de is pértigas de sa bide, sa chi si lassat fintzes prus longa po bogare prus frutu; calidade de àghina bianca / est peus de unu ciliru de cerri chi no acherrat mancu una carriadroxa = (nau de ccn.) est unu culivala, no aguantat su segretu Sinonimi e contrari barriadorza, cabidiana | ctr. codiana Frasi assumancus duas carriadroxas lassaisidhas a dónnia fundu Etimo srd. Traduzioni Francese sarment fructifère Inglese shoot Spagnolo sarmiento más largo para fruto Italiano tràlcio da frutto Tedesco Schößling.

piús , avb, nm: ciús, plus, prus Definizione foedhu impreau in paragones de verbos, de cosas diferentes de cantidade o calidade, o fintzes po inditare unu gradu diferente de is matessi calidades, e podet acumpangiare fintzes àteru foedhu chi serbit a pònnere a paragone comente funt méngius e peus: cun is art. determinativos inditat unu valore assolutu, paragonat una cosa cun totugantas is àteras de sa matessi genia; avb. de tempus; intrat betau apare in calecunu foedhu cumpostu (es. pruscatotu, prusaprestu, prusapiatzu) e si podet impreare coment'e númene po inditare sa cantidade magiore; giaet sèmpere s'idea de aciúnghere e in matemàtica tenet a símbulu /+/ a/c. candho ponet a paragone cosas po sa calidade, a su postu de acumpangiare s'agt. chi inditat sa calidade si ponet innanti de su númene de sa cosa: sa prus festa manna, sa prus pisedha zeniosa, is prus matas bellas, su prus frore bellu); candho cust'avb. po fàere su cunfrontu est acumpangiau cun sa cng. chi, custa pigat sèmpere s'avb. no, non: est prus moltu chi non biu, tenzo prus presse deo chi no tue, cussu durat prus chi no deo, est prus su chi narant chi no su chi est Modi di dire csn: su piús = sa mazore parte; su de prus = su tantu chi sobrat; pro s'in prus, pro su prus = sas prus bortas, sas piús bias; su/sa/sos/sas piús = itl. la maggior parte; prus che àteru = pro àteru puru, ma pruscatotu pro…; prus de a tie, de a isse = prus de cantu tue, isse…; no bi at prus chi… = chi no fait de àtera manera, si no si podit fai àteru…, si no est possíbbili a…; a piús chi… = male e peus chi… Frasi fut su prus fogaroni bellu chi apu biu ◊ cussu est su prus pisci chi mi praxit ◊ sa vira de su pastori est sa prus peus ◊ tue ses sa piús criadura bella chi apo bidu ◊ ses tue su prus cànnidu lizu de totu sas campuras ◊ li lompet airadu e sas piús pumas bellas li at tiradu ◊ s’iat a podi nai disgratziada sorti sutzedi su dannu in sa prus dí nodida ◊ sa prus die nodia mi est disterru ◊ mi agato desdiciada… piús mezus interrada, pro àere custa vida! ◊ est macu prus de una craba ◊ cussu est su prus pagu chi mi piaghet ◊ custu frore est prus pagu bellu de cussu ◊ sa piús ora chi pagu est pensendhe li podet capitare un'atzidente ◊ prus de una cotzina a sa dí no arrennesciat a portai ◊ Erodi iat mandau a bociri is pipius prus piticus de duus annus ◊ custa est sa cosa chi mi piaghet de prus ◊ est essidu e no torrat prus ◊ che at coladu prus de mese de candho so torradu ◊ istat prus pentzanne chi no faghinne 2. no bi at prus chi lu fato deo, si no torras tue! ◊ no bi at prus chi la manigamus crua, custa cosa, si no bi at fogu a la còghere! ◊ fut unu regimentu chi totu a s'in prus fiat calincuna màrcia ◊ a piús chi tardant, de tale manera, su chi nos faghent est fatu a bisera ◊ sas piús bortas chi pigo a s'ortu abbo sos prantones ◊ sos prus seros coghiat macarrones Etimo ltn. plus Traduzioni Francese plus Inglese plus, more Spagnolo más Italiano più Tedesco mehr, Höchste, Meiste, Meisten.

piusapréstu, piuspréstu , cng: prusaprestu, prusprestu Definizione mancai deasi, méngius de…, a su postu de…, totu su prus… Sinonimi e contrari masaprestu, prusapiàciu Frasi prusaprestu su pretu l'ant binsu issos (G.Ruju)◊ lassade sa gherra, cantade piusprestu in poesia!(G.Raga)◊ como triballamus: piusaprestu, poi podimos divertire puru ◊ iscabulaidedha de prangi e prusaprestu agiudaimí! ◊ prusprestu de fai su bagabbundu, andas e ti circas trabballu ◊ prusprestu est fàcili a passai unu cammellu in su cú de s'agu chi no un'arricu in sa domu de Deus ◊ prusaprestu, crica de t'isbrigare ca ti che benit sa zente! Etimo srd. Traduzioni Francese plutôt Inglese rather Spagnolo más bien, mejor Italiano piuttòsto, senonchè Tedesco eher, ziemlich, vielmehr.

progài , avb Definizione pro gai: ma, però / progai e progai… = menzus de…, po cussu e po cussu…, imbetzes de… Sinonimi e contrari piusaprestu Frasi progai, a calchi persone importante chircant de li fàghere calchi búglia ebbia ◊ custu ti lu so dendhe, como: progai serbit a mie puru! ◊ pònedi a manigare: progai, faghe impresse ca nos bisonzas! ◊ progai e progai mi lu fato deo etotu, pro mi lu fàghere male e a pagamentu puru, custu triballu! Etimo srd. Traduzioni Francese plutôt Inglese rather Spagnolo más bien Italiano piuttòsto Tedesco eher, ziemlich, anstatt, besser.

«« Cerca di nuovo