adhàeche , avb Definizione
adhae + che: atesu
Sinonimi e contrari
adhae
/
miche!,
millichelu!
Frasi
bido istrampos e montes adhàeche
2.
in sa làcana, adhàeche élighes e chessas!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
loin
Inglese
far away
Spagnolo
lejos
Italiano
lontano
Tedesco
weit.
adhéi, adhéni , avb, prep Definizione
atesu, a s'àtera bandha de…
Sinonimi e contrari
adhae,
atesu
Frasi
sa domu de Luisicu est s'úrtima de sa bia e de sa bidha: prus adhei is ortus e is argiolas ◊ sa die fiat andhandhosiche e adhei si bidiat su igumarras e faiat fritu ◊ tia Nannedha faiat un'ortu adheni e andhaiat a dhu trabballare gasi dónnia die
2.
iat lassau su logu suu e fut andau peri is partis de un'atra bidha, adheni de su frúmini ◊ no est meda adhei de innòi ◊ dèu no podia andai ne prus adhei e ne insegus
Traduzioni
Francese
loin
Inglese
far away
Spagnolo
lejos
Italiano
lontano
Tedesco
weit.
adhía 1 , prep, nf Definizione
a s'àtera parte de…, a cudh'ala de…, prus atesu de…; s'àtera parte, apalas de…
Sinonimi e contrari
adhae,
asegus,
avatu
Frasi
s'ortu miu est adhia de s'istrada ◊ mi as agatadu adhia de is làcanas ◊ is ferrus de pudai funt in su tascapani adhia de sa porta ◊ ita fiast ascurtendi adhia de sa porta?! ◊ in sa becesa puru, adhia de aundi s'istrantaxat sa làcana de is bisus, apubu ancora is bellesas chi mi ant donau allirghia
2.
bivu s'úrtimu bisu téndiu a s'adhia de sa làcana de is bisus
Traduzioni
Francese
au-delà de…,
de l'autre côté de…
Inglese
further
Spagnolo
más allá,
allende
Italiano
óltre,
di là da…
Tedesco
weit,
jenseits.
aillàdru, aillàgru, aillàrgu, aillàrigu , avb: allalgu,
allàrghiu,
allargu,
illagru Definizione
a in largu, in logu o tretu atesu
Sinonimi e contrari
aistesu,
allarghitu,
atesu
/
cdh. allongaredhu
| ctr.
acanta,
acurtzu,
afúndhiu
Frasi
no fiat aillargu meda ◊ no as a bolli chi fillu tuu si ndi andit a terra frima aillàrigu de nosu?! ◊ fut aillargu de su meri ◊ allargu dae me, musas metzanas! ◊ tèneti allàrghiu de sas atziones malas!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
loin
Inglese
long away
Spagnolo
lejos
Italiano
lontano
Tedesco
weit.
àmparu , agt: amplu,
ampru,
àmpuru Definizione
chi est bundhante de mannària, mescamente in largària
Sinonimi e contrari
amplosu,
largu
| ctr.
astrintu
Frasi
est ampru de coru ma istrintu de buciaca
Etimo
ltn.
amplus
Traduzioni
Francese
ample,
vaste,
large
Inglese
wide
Spagnolo
amplio,
ancho
Italiano
àmpio
Tedesco
weit.
amplósu , agt: amprosu Definizione
chi est amplu, largu, mannu (fintzes de carena); nau de gente po su fàere chi tenet, chi si credet mancari tropu / cozoni amprosu = pecu a is callonis, chi portat butonis mannus meda
Sinonimi e contrari
àmparu,
ampióngiu,
largu,
leajolu
| ctr.
astrintu,
minore
Frasi
fémina santa, sa muzere, ma rassa, amprosedha e pesante ◊ est una pinneta amprosa ◊ at nadu peràulas amprosas de sustàntzia!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
ample
Inglese
capacious
Spagnolo
amplio,
capaz
Italiano
àmpio,
capiènte
Tedesco
weit,
geräumig.
indhèdha , avb: innedha Definizione
logu atesu (pagu o meda) de chie est foedhandho e de chie est iscurtandho, impreau po su istare, abarrare, èssere / pristinnedha! = prestu a un'ala! (peràula pro chitzire su cane)
Sinonimi e contrari
abedha,
adhadhai,
adhae,
annedha,
atesu,
cudhae,
cudhàniche,
cudhei,
inella,
inello,
inidha,
nedha
| ctr.
acanta,
innoce
Frasi
nch'est in cudha bidha innedha ◊ su de èssere indhedha no podet secare s'impinnu de s'amore!
2.
si manteniant indhedha dae sos malàvios e dae sas cosas issoro
Etimo
ltn.
inde illac
Traduzioni
Francese
là,
loin
Inglese
over there
Spagnolo
allá,
allí
Italiano
là,
colà,
lontano
Tedesco
dort,
weit.
làlgu , agt: largu Definizione
chi est de mannària meda, abbundhante, cunforma a su bisóngiu, nau siat de su tretu a istúturu de sa cosa, ma fintzes de sa parte prus longa e po cussu in su sensu de longu: si narat fintzes in su sensu de mannu, de durada longa / min. larghitu, larghixi
Sinonimi e contrari
amplosu
/
atesu
| ctr.
afissu,
astrintu,
ispremu
Modi di dire
csn:
avb. largu, a largu = atesu, aillargu; l. che su padru de Mara = meda; fàghere contos largos = sestare o dissinnare in mannu, fàghere contos mannos; a largos annos! = a medas annus!, disígiu de bèni chi si fait a unu po chi bivat meda; dimandhare a sa larga = intrare in chistionu faedhendhe de àteru, lendhe sa chistione totu pellargu; a largu tempus = in tempus longu, in tempus meda; annare, èssere largas largas = pellargu, a istésiu
Frasi
custos pantalones mi sunt tropu largos ◊ inue sa carrela est larga si colat bene ◊ a sa corte ant fatu un'intrada larga chi bi podet colare su càmiu ◊ is istàtuas de Monti Prama funt gherreris natzionalis chi dimostrant unu sentidu de interessus prus largus e de conoscimentu ratzionali chi si adatant a una bera natzioni a su tempus de sa libbertadi (G.Lilliu)
2.
poite fin'a terra ancora inchinas sos largos ratos, nughe seculare?
3.
bollu fai is augúrius prus cumprius po chi potzais a largus annus fai corti a su santu!
4.
sa domu si bidiat dae largu
Etimo
ltn.
largus
Traduzioni
Francese
large,
vaste,
ample,
grand
Inglese
wide
Spagnolo
ancho,
amplio
Italiano
largo,
àmpio,
spazióso
Tedesco
weit,
breit.
scampiósu , agt Definizione
nau de logu, chi est apertu de dhue àere tretu meda, largu
Sinonimi e contrari
camposu,
iscampaniadu,
lalgu
2.
is artistas, in Musas impreaus, si esprimint in tretus scampiosus de libbertadi
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
spacieux
Inglese
spacious
Spagnolo
espacioso,
vasto
Italiano
spazióso,
vasto
Tedesco
geräumig,
ausgedehnt,
weit.
tesànu , agt: texanu Definizione
chi est aillargu, de atesu
Sinonimi e contrari
atesu
Frasi
su desizu creschiat mannu ispinghendhe in altu cantos de passadu chi pariant chimas de montes texanos (L.Mele)◊ dae unu monte texanu a ponente sa luna si ndh'est rindhe (A.Serra)◊ cheres chi morza o chi dae me su seru andhet texanu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
lointain
Inglese
far
Spagnolo
lejano
Italiano
lontano,
distante
Tedesco
weit.