adhàeche , avb Definizione
adhae + che: atesu
Sinonimi e contrari
adhae
/
miche!,
millichelu!
Frasi
bido istrampos e montes adhàeche
2.
in sa làcana, adhàeche élighes e chessas!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
loin
Inglese
far away
Spagnolo
lejos
Italiano
lontano
Tedesco
weit.
adhéi, adhéni , avb, prep Definizione
atesu, a s'àtera bandha de…
Sinonimi e contrari
adhae,
atesu
Frasi
sa domu de Luisicu est s'úrtima de sa bia e de sa bidha: prus adhei is ortus e is argiolas ◊ sa die fiat andhandhosiche e adhei si bidiat su igumarras e faiat fritu ◊ tia Nannedha faiat un'ortu adheni e andhaiat a dhu trabballare gasi dónnia die
2.
iat lassau su logu suu e fut andau peri is partis de un'atra bidha, adheni de su frúmini ◊ no est meda adhei de innòi ◊ dèu no podia andai ne prus adhei e ne insegus
Traduzioni
Francese
loin
Inglese
far away
Spagnolo
lejos
Italiano
lontano
Tedesco
weit.
aillàdru, aillàgru, aillàrgu, aillàrigu , avb: allalgu,
allàrghiu,
allargu,
illagru Definizione
a in largu, in logu o tretu atesu
Sinonimi e contrari
aistesu,
allarghitu,
atesu
/
cdh. allongaredhu
| ctr.
acanta,
acurtzu,
afúndhiu
Frasi
no fiat aillargu meda ◊ no as a bolli chi fillu tuu si ndi andit a terra frima aillàrigu de nosu?! ◊ fut aillargu de su meri ◊ allargu dae me, musas metzanas! ◊ tèneti allàrghiu de sas atziones malas!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
loin
Inglese
long away
Spagnolo
lejos
Italiano
lontano
Tedesco
weit.
allutzàre , vrb Definizione
castiare cun atentzione atesu
Sinonimi e contrari
abbadiai,
allutae,
annotare,
apompiai,
cadebai,
castiai,
isperare 1,
labai,
mirai
Frasi
totinduna si parat múdrigu allutzendhe su bultu de sa santa che unu pedidore
Etimo
itl.
alluciare
Traduzioni
Francese
ouvrir grand les yeux
Inglese
to keep one's eye peeled,
to look far away
Spagnolo
aguzar la vista
Italiano
guardare lontano,
aguzzare la vista
Tedesco
fern schauen,
den Blick schärfen.
atésu , avb, agt: stésiu,
tesu 1 Definizione
a tretu mannu de unu logu (ma si narat fintzes de tempus, de parentella): no càmbiat mancu candho est manigiau cun sa funtzione de agt: su logu atesu, is logos atesu, una bidha atesu, is bidhas atesu
Sinonimi e contrari
ailladru,
aistesu,
allontanu,
tesanu
/
istesiadu,
istrizidu
| ctr.
acanta,
acurtzu
Modi di dire
csn:
atesu de pari = atesu s'unu de s'àteru; atesu atesu, atesu mannu = atesu meda, atesu prus de luna e de istedhu
Frasi
su pisitu fait curri su lómburu po nci dhu ispúndiri sempri prus atesu ◊ est atesu che s'isméntigu ◊ semus in frearzu e s'istiu ch'est atesu! ◊ cussos nos sunt parentes, ma de atesu ◊ s’intendint is cérrius atesu mannu ◊ est ca ch'est atesu, sinono bi fia andhadu
2.
so partidu detzisu de mi che istare in logu atesu ◊ teniat su praxeri de si ndi andai perilí e perilà, in logus atesu
Etimo
ltn.
attensus
Traduzioni
Francese
loin
Inglese
far
Spagnolo
lejos,
lejano
Italiano
lontano,
discòsto
Tedesco
entfernt.
ciarizàre , vrb: crarizare Definizione
castiare de unu tretu artu, de ue si podet bíere craru su logu totu a inghíriu o ccn. cosa chi si est cricandho / crarizaresila = abarrai castiendi bèni
Sinonimi e contrari
aciarizare,
disocrare,
isperare 1,
palmizare
Frasi
dae inoghe za faghet, mih, a crarizare, artu comente est! ◊ so crarizendhe a bídere si poto sebertare su bestiàmine meu in cussas costas
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
scruter loin
Inglese
to scan far-off
Spagnolo
escrudriñar
Italiano
scrutare lontano
Tedesco
in der Ferne beobachten.
indhèdha , avb: innedha Definizione
logu atesu (pagu o meda) de chie est foedhandho e de chie est iscurtandho, impreau po su istare, abarrare, èssere / pristinnedha! = prestu a un'ala! (peràula pro chitzire su cane)
Sinonimi e contrari
abedha,
adhadhai,
adhae,
annedha,
atesu,
cudhae,
cudhàniche,
cudhei,
inella,
inello,
inidha,
nedha
| ctr.
acanta,
innoce
Frasi
nch'est in cudha bidha innedha ◊ su de èssere indhedha no podet secare s'impinnu de s'amore!
2.
si manteniant indhedha dae sos malàvios e dae sas cosas issoro
Etimo
ltn.
inde illac
Traduzioni
Francese
là,
loin
Inglese
over there
Spagnolo
allá,
allí
Italiano
là,
colà,
lontano
Tedesco
dort,
weit.
iscampiàre , vrb Definizione
andhare o essire a bíere, o fintzes po si giare a bíere (nau de s'aera, ispalatare, iscrarire); bíere de atesu / iscàmpia sa conca! = boga sa conca!, incàradi a bídere!
Sinonimi e contrari
acarare,
acerare,
acherare,
acontrare,
acrarare,
afacare,
bídere,
cumparire,
essire,
imbraconare,
incarai,
inciarare,
ingiarare
/
ispalaciae
Frasi
si est aperta sa zanna e tandho est iscampiada issa ◊ erisero est iscampiada un'ànima dolimorjosa a mi nàrrere de bènnere ◊ sas crocas iscàmpiant apenas cumintzat a pròghere ◊ su sole onzi tantu iscampiabat dae palas de sas nues ◊ ti torras a iscampiare e ti amus a dare sa risposta ◊ si s'aera s'iscàmpiat in bonu essimus
2.
mai in sa vida si torret a iscampiare! ◊ mai s’iscàmpiet su triballu: como mi paso! ◊ las ant iscampiadas dae tesu, a issas
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
se montrer,
apercevoir dans le lointain
Inglese
to lean out,
to perceive in the distance
Spagnolo
asomarse,
divisar
Italiano
affacciarsi,
scòrgere da lontano
Tedesco
sich zeigen,
erblicken.
tesànu , agt: texanu Definizione
chi est aillargu, de atesu
Sinonimi e contrari
atesu
Frasi
su desizu creschiat mannu ispinghendhe in altu cantos de passadu chi pariant chimas de montes texanos (L.Mele)◊ dae unu monte texanu a ponente sa luna si ndh'est rindhe (A.Serra)◊ cheres chi morza o chi dae me su seru andhet texanu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
lointain
Inglese
far
Spagnolo
lejano
Italiano
lontano,
distante
Tedesco
weit.