aciufài 1 , vrb: atzofare, atzufare Definizione aggarrare, aferrare a pilos, brigandho e iscudendhosi apare Sinonimi e contrari acanciofai, atzuntzudhare, incabigliare, tipiliare, tipilire Frasi l'atzufat e li lompet airadu ei sas piús pumas bellas li at tiradu (D.Ena)◊ li atzufat torra e l'agganguglitat chi cudhu ndhe bogaiat donzi oju che pirastru! ◊ a mie sa prepoténtzia cumbenit ca mi atzufo sa prima chi mi benit! Etimo itl. Traduzioni Francese attraper Inglese to seize Spagnolo agarrar, coger por el pelo Italiano acciuffare Tedesco beim Schopf fassen.

aggrinzàre , vrb Definizione fàere sa bia de conca, petenandho is pilos Traduzioni Francese faire la raie Inglese to part (hair) Spagnolo hacer la raya del pelo Italiano fare la scriminatura Tedesco scheiteln.

arrullàu , pps, agt Definizione de arrullai; chi portat is pilos anedhaos, a lorighedhas Sinonimi e contrari abbuculau, frisau, pilianedhadu 2. essiast a curri cun cuadhu arrullau ◊ cussa picioca portat is pius niedhus arrullaus ◊ fiat unu pipiu totu arrullau, a fronti artu ◊ portat is pius arrullaus coment'e un'angioni 3. su meri bolliat màniga arrullada, de s'iscaraderi e de su serbidori, messendi Traduzioni Francese bouclé Inglese curly Spagnolo de pelo ensortijado Italiano riccioluto Tedesco lockig.

brundixédhu , agt Definizione de colore unu pagu brundhu Terminologia scientifica clr Traduzioni Francese blondasse Inglese blondish Spagnolo pelo pajizo Italiano biondìccio Tedesco fast blond.

ifutiméntu , nm: irfutimentu, isfutimentu, sfutimentu Definizione su pigare a befa, giare bàntidos a befa Sinonimi e contrari achírriu, irfutidura, isfutonzu Traduzioni Francese raillerie (pop.) Inglese leg-pulling Spagnolo tomadura de pelo Italiano sfottiménto Tedesco Hänselei.

ifutíre , vrb: irfutire, sfutiri Definizione pigare a befa, leare in giru Sinonimi e contrari cantonare, irfútere*, strochillai Frasi l'ifutiat nèndheli chi tantu no bi resessiat Traduzioni Francese se payer la tête, se ficher Inglese to pull s.o's leg Spagnolo tomar el pelo Italiano sfóttere Tedesco aufziehen.

irpilíre , vrb Definizione pònnere sa tzudha, fàere inteterare su pilu in sa pedhe, intrare su fritu de s'assíchidu, de sa timoria Sinonimi e contrari aciuciudhae, altudhire, arpilare, assunciudhai, aturtudhire, atzultzudhare, impriutzai Traduzioni Francese donner la chair de poule Inglese to give s.o. the creeps Spagnolo erizarse el pelo Italiano far venire la pèlle d'òca Tedesco eine Gänsehaut bekommen.

ispilucíre , vrb: ispilusire Definizione ispilire, tirare is pilos, betare apare is pilos Sinonimi e contrari ispilultiare, ispilurtire, ispilusare, scrabionai, spilliortzai Frasi su bentu a sos cadhos currindhe lis ispilucit sa giua Etimo srd. Traduzioni Francese décoiffer, ébouriffer Inglese to tousle Spagnolo pelar, caerse el pelo, desgreñar Italiano scarmigliare Tedesco zerzausen.

ispilultiàre , vrb: ispilustriare, ispilutziare Definizione ispilire, tirare is pilos, betare apare is pilos Sinonimi e contrari iltzufiare, ispilucire, ispilurtire, ispilusare, scrabionai, spilliortzai 2. ti est falada sa matenna de cogas ispilustriadas (T.Rubattu) Etimo srd. Traduzioni Francese décoiffer, ébouriffer Inglese to tousle Spagnolo caerse el pelo Italiano scarmigliare, scapigliare Tedesco zerzausen.

ispilurtíre , vrb: ispilurtzire, spilursiri Definizione ispilire, tirare is pilos, betare apare is pilos Sinonimi e contrari ispilire, ispilucire, ispilultiare, ispilusare, scrabionai, spilliortzai Etimo srd. Traduzioni Francese décoiffer, ébouriffer Inglese to ruffle Spagnolo caerse el pelo, desgreñar Italiano scarmigliare, scapigliare Tedesco zerzausen.

pílu , nm: piu 1 (su piu = nr. subíu) Definizione genia de elementu (upm) de sustàntzia che cussa de is ungas chi bogat sa pedhe de is animales a tzudha fine fine a bisura de filu curtzu, cracu cracu in is animales (in is lanosos est longu puru, in su porcu est lascu e prus grussu, a tzudha, unu pagu téteru), lascu meda in su cristianu (foras de sa conca inue creschet longu e cracu, o fintzes in is subrecos, in s'oru de sa natura); nau in cobertantza, pilu balet po fémina in cantu interessat su sessu / min. pilichedhu, pilighedhu / partes de unu pilu: raighina o búscia o fundhu ’e pilu, tudhu, punta; su pl. is pilus, sos pilos = semper su pilu de conca de su cristianu Sinonimi e contrari lana / intinnu, pilidura Modi di dire csn: catzare pilu = cambiare pilu, nadu de animales; zúghere pilu in su coro = no tènniri piedadi nudha nudha, fai mali, bociri sa genti de mala manera; a pilu abba = subra subra, a pizu; andhare che a su pilu de su puzone = fàghere sa tucada de su fumu; no acatare mancu punta de pilu = nudha; no resèssere a nàrrere mancu punta de p. = nudha, mancu fuedhu; giúghere abba in pilos (nadu de s'erba, de sas nues, de sa terra) = zúghere abba meda subra subra; intzoraisí piu piu, èssere sudorau, sudorare pilu pilu = a una murca de suore; fàghere sos pilos = segai e cuncordai is pilus de conca; iscontzare sos pilos = ghetai apai is pilus petonaus; tènneresi a pilos = (nau de chini nci aciuvat in s'àcua) aguantaisí aundi… est in debbadas; tènnere su pilu in s'aera = fàghere disizos macos, de cosa chi no faghet a tènnere; no dhi sàntziat piu = si la leat tropu addàsiu; ispiegare una cosa pilu pilu, a pilu piticu = bene a minudu, in donzi piessignu, a puntinu; passàreche che pilu in tres fóltighes = passai in mesu de tantis dificultadis (arriscai, àiri arriscau meda); pilu ’e tita = piaritu, male a sos cundhutos de su late (si ufrat e martzit sa tita); piu frassu = maladia chi benit a pes de segus a sos boes; pilu ’e craba = sa lana de sa craba (chi no si tundhet si no de fiadu mortu), forte, bona pro traste chi depet agguantare meda (es. bértulas); pilu ’e nàcara = zenia de sustàntzia chi bogant sas nàcaras e chi si faghet a filu in s'abba: l'impreant pro tessinzu; pilu atzutzudhau = artudhadu, ritzu de su fritu o de sa timória; pilus arritzaus, arrufaus = anedhados; èssere a pilos cala cala = a pilos longos lassados isortos pendhindhe; prànghere a pilu isortu (nau de féminas)= a pilus calaus, iscapiaus, atitendi; èssere chei su pilu, che pilu in pedhe, pilu pilu = a meda, carcu carcu; sèdere un'animale a pilu = a sa nua, sentza de sedha; bèndhere a pilu (nadu de bestiàmine)= unu tantu a fiadu, ma chentza una misura pertzisa comente podet èssere su pesu; bideresiche a unu in pilos = arteriadu azummai prontu a iscúdere Frasi pro no che rúere mi li so apitzigadu a su pilu, a s'àinu ◊ bi at barbieris chi faghent sos pilos a ómines e féminas ◊ si sa peta zughet pilu tenebbichelu! ◊ a cuss'animali dhi luxit su pilu ◊ is pilus s'ispartzint po fai sa crincera ◊ portas sos pilos calandhe in cara ◊ seu a pilus longus pàrgiu una mascaredha ◊ a sas pedhes che li catzant totu su pilu ◊ bai fintzas chi as a contai folla a cantu fúrriat bentu e piu cantu portat marxani! 2. no est su pilu chi contat in s'ómine: su pilu si abbàitat a unu cadhu ◊ su bestiàmine, pili frujadu e allangoridu, est morzendhe de su fàdigu ◊ dàdemi unu maridu, za no bos chirco ne sinnu e ne pilu! 3. pares cane de cassa chi at pigau àviu: ite no as a èssere cricandhe pilu, no?! 4. bi fit sa zente chei su pilu ◊ soi sudau pilu pilu: pitica sa cursa!…◊ chirco un'aggarru de sicuràntzia chi mi mantenzat a pilu abba in su mare (M.Piga)◊ s'àrbure est barriada che pilu in pedhe ◊ est una mata carriada pilu pilu ◊ sas nues giughiant s'abba in pilos, posca est essidu su sole ◊ sa terra zughet s'abba in pilos, ca fit proindhe totu sa die ◊ torro a sèdere a pilu sa calabrina ◊ a pilos si tenet, unu, si no ischit a nadare?!◊ candho li apo nadu chi su fizu fit faghindhe a malu mi che l'apo bida in pilos, sa mama, chi nachi su fizu est educadu! Cognomi e Proverbi smb: Pilu, Piu Terminologia scientifica crn Etimo ltn. pilu(m) Traduzioni Francese poil, cheveu Inglese hair Spagnolo pelo Italiano pélo, capéllo Tedesco Haar.

«« Cerca di nuovo