aciufài 1 , vrb: atzofare,
atzufare Definition
aggarrare, aferrare a pilos, brigandho e iscudendhosi apare
Synonyms e antonyms
acanciofai,
atzuntzudhare,
incabigliare,
tipiliare,
tipilire
Sentences
l'atzufat e li lompet airadu ei sas piús pumas bellas li at tiradu (D.Ena)◊ li atzufat torra e l'agganguglitat chi cudhu ndhe bogaiat donzi oju che pirastru! ◊ a mie sa prepoténtzia cumbenit ca mi atzufo sa prima chi mi benit!
Etymon
itl.
Translations
French
attraper
English
to seize
Spanish
agarrar,
coger por el pelo
Italian
acciuffare
German
beim Schopf fassen.
aggrinzàre , vrb Definition
fàere sa bia de conca, petenandho is pilos
Translations
French
faire la raie
English
to part (hair)
Spanish
hacer la raya del pelo
Italian
fare la scriminatura
German
scheiteln.
arrullàu , pps, agt Definition
de arrullai; chi portat is pilos anedhaos, a lorighedhas
Synonyms e antonyms
abbuculau,
frisau,
pilianedhadu
2.
essiast a curri cun cuadhu arrullau ◊ cussa picioca portat is pius niedhus arrullaus ◊ fiat unu pipiu totu arrullau, a fronti artu ◊ portat is pius arrullaus coment'e un'angioni
3.
su meri bolliat màniga arrullada, de s'iscaraderi e de su serbidori, messendi
Translations
French
bouclé
English
curly
Spanish
de pelo ensortijado
Italian
riccioluto
German
lockig.
brundixédhu , agt Definition
de colore unu pagu brundhu
Scientific Terminology
clr
Translations
French
blondasse
English
blondish
Spanish
pelo pajizo
Italian
biondìccio
German
fast blond.
ifutiméntu , nm: irfutimentu,
isfutimentu,
sfutimentu Definition
su pigare a befa, giare bàntidos a befa
Synonyms e antonyms
achírriu,
irfutidura,
isfutonzu
Translations
French
raillerie (pop.)
English
leg-pulling
Spanish
tomadura de pelo
Italian
sfottiménto
German
Hänselei.
ifutíre , vrb: irfutire,
sfutiri Definition
pigare a befa, leare in giru
Synonyms e antonyms
cantonare,
irfútere*,
strochillai
Sentences
l'ifutiat nèndheli chi tantu no bi resessiat
Translations
French
se payer la tête,
se ficher
English
to pull s.o's leg
Spanish
tomar el pelo
Italian
sfóttere
German
aufziehen.
irpilíre , vrb Definition
pònnere sa tzudha, fàere inteterare su pilu in sa pedhe, intrare su fritu de s'assíchidu, de sa timoria
Synonyms e antonyms
aciuciudhae,
altudhire,
arpilare,
assunciudhai,
aturtudhire,
atzultzudhare,
impriutzai
Translations
French
donner la chair de poule
English
to give s.o. the creeps
Spanish
erizarse el pelo
Italian
far venire la pèlle d'òca
German
eine Gänsehaut bekommen.
ispilucíre , vrb: ispilusire Definition
ispilire, tirare is pilos, betare apare is pilos
Synonyms e antonyms
ispilultiare,
ispilurtire,
ispilusare,
scrabionai,
spilliortzai
Sentences
su bentu a sos cadhos currindhe lis ispilucit sa giua
Etymon
srd.
Translations
French
décoiffer,
ébouriffer
English
to tousle
Spanish
pelar,
caerse el pelo,
desgreñar
Italian
scarmigliare
German
zerzausen.
ispilultiàre , vrb: ispilustriare,
ispilutziare Definition
ispilire, tirare is pilos, betare apare is pilos
Synonyms e antonyms
iltzufiare,
ispilucire,
ispilurtire,
ispilusare,
scrabionai,
spilliortzai
2.
ti est falada sa matenna de cogas ispilustriadas (T.Rubattu)
Etymon
srd.
Translations
French
décoiffer,
ébouriffer
English
to tousle
Spanish
caerse el pelo
Italian
scarmigliare,
scapigliare
German
zerzausen.
ispilurtíre , vrb: ispilurtzire,
spilursiri Definition
ispilire, tirare is pilos, betare apare is pilos
Synonyms e antonyms
ispilire,
ispilucire,
ispilultiare,
ispilusare,
scrabionai,
spilliortzai
Etymon
srd.
Translations
French
décoiffer,
ébouriffer
English
to ruffle
Spanish
caerse el pelo,
desgreñar
Italian
scarmigliare,
scapigliare
German
zerzausen.
pílu , nm: piu 1 (su piu = nr. subíu) Definition
genia de elementu (upm) de sustàntzia che cussa de is ungas chi bogat sa pedhe de is animales a tzudha fine fine a bisura de filu curtzu, cracu cracu in is animales (in is lanosos est longu puru, in su porcu est lascu e prus grussu, a tzudha, unu pagu téteru), lascu meda in su cristianu (foras de sa conca inue creschet longu e cracu, o fintzes in is subrecos, in s'oru de sa natura); nau in cobertantza, pilu balet po fémina in cantu interessat su sessu / min. pilichedhu, pilighedhu / partes de unu pilu: raighina o búscia o fundhu ’e pilu, tudhu, punta; su pl. is pilus, sos pilos = semper su pilu de conca de su cristianu
Synonyms e antonyms
lana
/
intinnu,
pilidura
Idioms
csn:
catzare pilu = cambiare pilu, nadu de animales; zúghere pilu in su coro = no tènniri piedadi nudha nudha, fai mali, bociri sa genti de mala manera; a pilu abba = subra subra, a pizu; andhare che a su pilu de su puzone = fàghere sa tucada de su fumu; no acatare mancu punta de pilu = nudha; no resèssere a nàrrere mancu punta de p. = nudha, mancu fuedhu; giúghere abba in pilos (nadu de s'erba, de sas nues, de sa terra) = zúghere abba meda subra subra; intzoraisí piu piu, èssere sudorau, sudorare pilu pilu = a una murca de suore; fàghere sos pilos = segai e cuncordai is pilus de conca; iscontzare sos pilos = ghetai apai is pilus petonaus; tènneresi a pilos = (nau de chini nci aciuvat in s'àcua) aguantaisí aundi… est in debbadas; tènnere su pilu in s'aera = fàghere disizos macos, de cosa chi no faghet a tènnere; no dhi sàntziat piu = si la leat tropu addàsiu; ispiegare una cosa pilu pilu, a pilu piticu = bene a minudu, in donzi piessignu, a puntinu; passàreche che pilu in tres fóltighes = passai in mesu de tantis dificultadis (arriscai, àiri arriscau meda); pilu ’e tita = piaritu, male a sos cundhutos de su late (si ufrat e martzit sa tita); piu frassu = maladia chi benit a pes de segus a sos boes; pilu ’e craba = sa lana de sa craba (chi no si tundhet si no de fiadu mortu), forte, bona pro traste chi depet agguantare meda (es. bértulas); pilu ’e nàcara = zenia de sustàntzia chi bogant sas nàcaras e chi si faghet a filu in s'abba: l'impreant pro tessinzu; pilu atzutzudhau = artudhadu, ritzu de su fritu o de sa timória; pilus arritzaus, arrufaus = anedhados; èssere a pilos cala cala = a pilos longos lassados isortos pendhindhe; prànghere a pilu isortu (nau de féminas)= a pilus calaus, iscapiaus, atitendi; èssere chei su pilu, che pilu in pedhe, pilu pilu = a meda, carcu carcu; sèdere un'animale a pilu = a sa nua, sentza de sedha; bèndhere a pilu (nadu de bestiàmine)= unu tantu a fiadu, ma chentza una misura pertzisa comente podet èssere su pesu; bideresiche a unu in pilos = arteriadu azummai prontu a iscúdere
Sentences
pro no che rúere mi li so apitzigadu a su pilu, a s'àinu ◊ bi at barbieris chi faghent sos pilos a ómines e féminas ◊ si sa peta zughet pilu tenebbichelu! ◊ a cuss'animali dhi luxit su pilu ◊ is pilus s'ispartzint po fai sa crincera ◊ portas sos pilos calandhe in cara ◊ seu a pilus longus pàrgiu una mascaredha ◊ a sas pedhes che li catzant totu su pilu ◊ bai fintzas chi as a contai folla a cantu fúrriat bentu e piu cantu portat marxani!
2.
no est su pilu chi contat in s'ómine: su pilu si abbàitat a unu cadhu ◊ su bestiàmine, pili frujadu e allangoridu, est morzendhe de su fàdigu ◊ dàdemi unu maridu, za no bos chirco ne sinnu e ne pilu!
3.
pares cane de cassa chi at pigau àviu: ite no as a èssere cricandhe pilu, no?!
4.
bi fit sa zente chei su pilu ◊ soi sudau pilu pilu: pitica sa cursa!…◊ chirco un'aggarru de sicuràntzia chi mi mantenzat a pilu abba in su mare (M.Piga)◊ s'àrbure est barriada che pilu in pedhe ◊ est una mata carriada pilu pilu ◊ sas nues giughiant s'abba in pilos, posca est essidu su sole ◊ sa terra zughet s'abba in pilos, ca fit proindhe totu sa die ◊ torro a sèdere a pilu sa calabrina ◊ a pilos si tenet, unu, si no ischit a nadare?!◊ candho li apo nadu chi su fizu fit faghindhe a malu mi che l'apo bida in pilos, sa mama, chi nachi su fizu est educadu!
Surnames and Proverbs
smb:
Pilu, Piu
Scientific Terminology
crn
Etymon
ltn.
pilu(m)
Translations
French
poil,
cheveu
English
hair
Spanish
pelo
Italian
pélo,
capéllo
German
Haar.