càda , agt, prn: cara 2,
cata 1 Definizione
agt. indefiniu chi acumpàngiat unu númene (mescamente de tempus) chentza cambiamentos de genia e ne de númeru, singialat prus che àteru sa distintzione de sa síngula cosa pentzada coment'e ripetidura, una cosa chi torrat a èssere; in campidanesu si ponet a prn. puru; cun male faet una genia de superlativu: male cadamale = male a su peus puntu
Sinonimi e contrari
dogna
Frasi
a cada die su pessamentu sou! ◊ cada cristianu at a ischire ite depet fàghere ◊ sunt lendhe sa pentzione cada duos meses ◊ cada pacas dies andhat a dommo de sa pitzoca ◊ in cata tzilleri si firmaiat a si la víere
2.
in sa divisioni fiat tocau a cad'e cincu sodhus ◊ ant bociu una baca in cuatru: dhis est tocau a cad'e setantaxincu chilus de petza ◊ dèu e fradili miu teneus a cada de unu cani ◊ poneus a cad'e cincu mila e si papaus una brebei! ◊ dhis at ghetau a cada de una turra de símbua a donniunu ◊ cussus si ndi pigant a car'e su dexi pro centu
3.
fit ricu, ma como est andhadu male cadamale ◊ s'isàminu est andhadu male cadamale
Etimo
ltn.
cata
Traduzioni
Francese
chaque
Inglese
every
Spagnolo
cada
Italiano
ógni,
ciascuno
Tedesco
jede.
dògna , agt: dogni,
dógnia,
donni,
dontzi,
donza,
donzi,
dónzia,
dugna,
ónnia Definizione
foedhu chi acumpàngiat unu númene po inditare chi est cadaunu, donniunu, totugantos, dónnia síngulu; a bortas si narat a ispantu po calecuna cosa chi paret matuca meda
Sinonimi e contrari
cada
/
debberone,
maduru
Frasi
dónzia tantu andhat giutèndhesi unu biazu de fozas ◊ in dugna famíglia ndi sutzerit de dugna manera ◊ zumpe dónnia monte e dónnia mare pro lòmpere a terras inue frades chircant sos frades! ◊ dónnia die andhaiat a si vaturet una fasche de linna
2.
che giughet donzi tivedha cant'est lalgu s'istradone! ◊ betaiat donzi ràndhine… cantu a una nughe! ◊ li atzufat torra e lu agganguglitat chi cudhu ndhe bogaiat donzi oju che pirastru! ◊ zughet dogni sanna cantu un'ispadinu! ◊ sont abbaitanne chin dontzi ocru cantu a su puntzu!
Etimo
ltn.
omnia
Traduzioni
Francese
chaque
Inglese
every
Spagnolo
cada,
todo
Italiano
ógni
Tedesco
jeder,
jede,
jedes.
ónni, ónnia , agt: dogna*,
onzi,
ónzia Definizione
acumpàngiat unu númene (sèmpere sing.) po inditare chi est cadaunu, donniunu pigau o cunsiderau abbandha, a solu, e no càmbiat de mascu a fémina: si narat fintzes in su sensu de mannu meda
Sinonimi e contrari
cada
Frasi
ónzia parte de sa carena serbit pro carchi cosa ◊ sa pinneta fiat dae ónzia parte inghiriada de àrbures ◊ gai onni die chi siat s'isposinzu cunsagradu!
2.
onzi turatzu de nie fit faghindhe… mannu cantu a mie! ◊ che zughiat onzi ogru cantu su punzu!
Traduzioni
Francese
chaque
Inglese
every
Spagnolo
todo,
cada
Italiano
ógni
Tedesco
jeder,
-e,
-s.
tzerpulía , nf Definizione
dónnia e css. bobboi o animale chi faet male, noghet o àteru deasi
Sinonimi e contrari
arresia,
babballoti,
babbaúciu,
babbaudhu,
babboi,
errebiu,
incerpiu,
terpusu,
titupiu
Frasi
mori, cane furuncu e traitore: restas pro pastos a sa tzerpulia ca no ses dignu d'esser sepellidu suta sas terras de su sardu lidu (S.Lay Deidda)
Traduzioni
Francese
bestioles nuisibles
Inglese
every kind of pests
Spagnolo
bichos molestos
Italiano
insètti ed animaletti nocivi,
di ogni gènere
Tedesco
Ungeziefer.