aponciài , vrb: (a-pon-ci-a-i)
aponsare,
aponsiae,
aponsiare,
apontziai,
apontziare,
apuntziai,
apuntziare,
puntziare Definizione
su si giare a bíere sériu, coment'e giaendhosi importu mannu o fintzes credendhosi pagu; camminare, foedhare o fàere sa cosa tropu addàsiu, tropu a sa lena; a logos fintzes ammurrionare, primmare / apontziai su murru = itl. stòrcere il muso
Sinonimi e contrari
allodhiai
Frasi
su piciocu arricu si fut apontziau candu Gesús dh'iat nau de bendi totu e de dhu donai a is pòburus
Etimo
itl.
ponzare
Traduzioni
Francese
parler avec affectation
Inglese
to speak affectedly
Spagnolo
hablar con afectación
Italiano
parlare con gravità,
con affettazióne
Tedesco
ernst,
in gezierter Weise sprechen.
graèsa , nf Definizione
su èssere grae, grave
Sinonimi e contrari
grajori,
graura,
pesantori
/
gravedadi
2.
intendho sa graesa de cudha mineta!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
gravité
Inglese
gravity
Spagnolo
gravedad
Italiano
gravità
Tedesco
Schwere.
gravedàdi , nf: gravidade Definizione
su èssere grave, apretosu de una cosa o chistione; in física, sa g. est sa fortza chi at sa Terra de si atirare sa cosa e po cussu sa fortza chi faet orrúere sa cosa a terra, sa fortza chi nosi faet nàrrere chi una cosa est grae o, méngius, tenet pesu, pesat
Sinonimi e contrari
gravesa
Frasi
tue no l'as crétidu sa gravidade e dipesu ndhe li est su dannu!
Traduzioni
Francese
gravité
Inglese
gravity
Spagnolo
gravedad
Italiano
gravità
Tedesco
Schwere.
pésu , nm: pesus Definizione
sa fortza chi faet una css. cosa (massa, materiale), media e iscumbatada candho est impedia de orrúere a terra, su tanti chi faet inditau cun calecuna mesura, in proportzione direta a sa mannària de sa massa sua etotu e de s'àtera chi dh'atirat (prus che àteru sa Terra); css. cosa posta in pitzu de un'àtera, cosa chi s'ingollet a dha carrare, fintzes cosa chi giaet istrobbu; a logos, lorinchinos, prendha a pendhúliche / sa fortza de su pesu = itl. forza di gravità; p. ispecíficu = su pesu de un'elementu meru, iscumbatau po unu decímetru cubbu de cantidade, chi dhu distinghet de dónni'àteru elementu)
Sinonimi e contrari
bàrriu,
càrrigu,
onus
Modi di dire
csn:
betare p. = fàghere pesu bonu, pesai meda, fintzas èssiri de importu mannu; fai pesu bonu a ccn. (pesendi cosa bendendusidha)= pònnere sa cosa bundhante, carchi cosa in prus de su chi si pagat; pesu de ua = apisile de ua; rúere o falare a terra a p. mortu = chentza si abbàlere nudha, che mortos; zúghere una cosa a p. = coment'e istrobbu, de no pràxiri, ofendirisí; àere una cosa a p. de istògomo = sentza de dha pòdiri digirí; fai pesu a ccn. = istrobbai, ofèndiri; p. búidu = pesu mortu, postu tantu pro fàghere pesu; leare in p. = in tàntaris, totu in manos, supesadu dae terra; comporare, bèndhere a p. (e no a contu, a tuzina e gai); furare in su p. = fai biri unu tanti diferenti de su chi sa cosa pesat; p. atómicu = su raportu tra su pesu de un'àtomu de un'elementu chímicu e 1/16 de su pesu de un'àtomu de ossígenu
Frasi
su pesu sou est cussu: sessanta chilos ◊ sa fortza de su pesu in sa Terra est meda prus chi no in sa Luna
2.
donzi viàgiu est una bria pro su pesus ◊ a sos pressutos lis cheret postu pesu pro ndhe lis bogare su sutzu ◊ is féminas costumant a pigai is pesus a conca: màriga, linna, bértula… totu! ◊ pesu perunu no ndhe poto leare ca mi dolet s'ischina! ◊ sa bòvida fata deasi agguentaiat unu pesu mannu
3.
a sa pipia dhi ponent is pesos fatus de coradhu o de oro
4.
apo a pesu sas peràulas tuas ◊ no li dezas pesu a sa betzesa! ◊ custos porcos sunt bene impurpidos chi faghent pesu! ◊ bi ndh'at, de Sardos etotu, chi sa Sardinna la zughent a pesu e no l'istimant
Etimo
ltn.
pe(n)sum
Traduzioni
Francese
poids
Inglese
weight
Spagnolo
peso
Italiano
péso,
gravità
Tedesco
Gewicht.