arranomonài , vrb: arrenomenai Definizione
nàrrere su númene de unu
Sinonimi e contrari
arremonae,
fentomare,
mantovare
Frasi
fostei no nd'iat inténdiu mai arranomonendi?
Etimo
ctl.
renomenar
Traduzioni
Francese
nommer
Inglese
to name
Spagnolo
nombrar
Italiano
nominare,
fare il nóme di qlc
Tedesco
erwähnen.
nòmene , nm: nòmini,
númene Definizione
genia de foedhu chi distinghet s'unu de s'àteru personas, animales e cosas po su chi tenent de diferente in sa sustàntzia, in su èssere: est de duas castas e si podet agatare in formas diferentes segundhu si inditat su mascu o sa fémina (o pentzau coment'e de mascu o de fémina), e càmbiat segundhu si ndhe inditat unu solu o prus de unu (custu cambiamentu si faet aciunghendho una /s/ a su sing. chentza àteru cambiamentu, foras is númenes mascos chi essint in /u/ e a sa logudoresa, mesania e nuoresa mudant custa essia a /o/ in su pl.: donu - donos, mentres chi a sa campidanesa e ogiastrina, no totu, abbarrat oguale: donu - donus); sa essia de is númenes in sardu est agiummai sèmpere in d-una de is chimbe vocales a sing., ma si podet agatare fintzes cun /s/ (es. su tempus, su corpus, su lados, su pecus/pegus)/ genias de númene: n. personale (no s'impreat si no po unu ebbia de una matessi casta, comente funt is númenes de persona, de bidhas, de citades, de logos, e s'iscriet cun lítera de cuménciu manna), n. comunu (si narat de unidades diferentes de una matessi casta), n. colletivu (inditat tantas cosas de sa matessi genia pigadas totus impare che una ebbia: es. chedha, fiotu, pópulu, tallu, màtulu, pabilaza), upm. o sing. colletivu (inditat sèmpere cosas, mescamente frutos, o animales, piticos e medas o a dónnia modu prus de unu cun su sing. etotu – es. s'olia, sa néspula, sa fògia, sa frommiga, su pische – e càmbiat a pl. solu candho un'agt. ndhe precisat su tanti, unu piessignu – duas olias, pagas néspulas, tres fògias, bàtoro frommigas – o si su nm. si narat de sa mata e no de su frutu: amus pudadu sas olias, in su cungiau dhoi at préssius, prunas e figus); is nm. podent tènnere unu finimentu o essia, fintzes si po su prus si faet de àtera manera, chi ndhe càmbiat su significau in sensu de peoria o de disprétziu (- atzu: animalatzu; -edhu: naturaledhu su chi tenes!, feminedha chi no est, mih, cussa!), menguante o fintzes de aprétziu (-edhu: ominedhu, muredhu, bellixedhu, foras is nm. de persona: Antonedhu, Boredhu, Luisedhu, Chichedha, Tzinchedha e àteros totu naos a persona manna), o in sensu creschianu, raru (-one: missone, leputzone)/ a./c. Su menguante podet àere valore antifràsticu: abbigedha est faenno, oe!… = meda, bentighedhu su chi at fatu!… = meda, forte, corpuriedhu ’e dotori malaritu! = malu; o fintzes de istima: babbixedhu miu bellu!, mammedha mea!
Sinonimi e contrari
lòmini
/
cdh. innomu
Modi di dire
csn:
avb. a nòmini atentu = a númene tentu, nendhe su númene; èssiri portau a nòmini = èssere famadu, àere sa numenada; èssiri a nòmini de unu = èssere intestadu a unu, postu o fatu in parte de o a benefíssiu de unu, de su númene chi si narat o chi s'iscriet
Frasi
a su pitzinnu lu cheriant giamare cun su númene de su babbu ◊ mergiani ses de nòmini e de trassas ◊ a nòmini dhi narant Maria
2.
isse est mortu sa die de Santu Linu a nomen tentu ◊ cussu est portau a nòmini po sa mandronia ◊ fiat fémina portada a nòmini po massaja acuntzetuada
3.
in nòmini de su Babbu, de su Fillu e de s'Ispíridu Santu ◊ bai a nòmini miu ca gei ti faint intrai!
Etimo
ltn.
nomen
Traduzioni
Francese
nom,
prénom
Inglese
name
Spagnolo
nombre
Italiano
nóme
Tedesco
Name.
sonédhu , nm Definizione
cosa chi ischint o chi narant in medas de unu, siat in bonu e siat in malu
Sinonimi e contrari
incionada,
incionnu,
lúmena,
lumenada,
nada,
nemonada,
nomena
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
renommée,
réputation
Inglese
reputation,
notoriety
Spagnolo
fama,
reputación
Italiano
fama,
nóme
Tedesco
Ruf,
Name.