àe , nf: ave Definizione
is pigiones pentzaos e pigaos chentza distintziones e totus impare; dhu narant de ccn. pigione precisu, o fintzes de unu pigione ebbia bastat chi siat: candho acontesset custu si narat pl. puru; a logos, unu de is pigiones prus mannos, s'àbbile
Sinonimi e contrari
pigionia,
pilloneri,
pugione,
ulturina
/
àbbila
Modi di dire
csn:
pintare s'ae a bolu = èssiri grandu pintori diaderus de pintai is pillonis candu funti bolendi; lestru che ae in bolu = lestru meda, àbbile faghindhe faina
Frasi
no si moet de ae corogosta: pro paura s'isméntigat d'olare (L.Cubeddu)◊ si bolare coment'e ae podia, pro poder bènnere a cue su bolu pesare dia (A.G.Solinas)◊ sunt totu a una piae, che iscapados a s'ae ndh'essesint solovrados ◊ s'olia si l'est manighendhe s'ae ◊ s'ae famida est faghindhe dannu meda in binza
2.
no píulat un'ae ◊ sas aes sulcant sas aeras ◊ sas aes puru, a trumas, ant boladu ◊ sas aves sunt cantandhe, bolendhe, faghindhe su nidu ◊ s'ischit chi sempre subra de sas ruinas sas aes mortorzeras faghent festa! ◊ pòneti alas de ave e bola artu! ◊ sas aves ant cambiadu boghe
Etimo
ltn.
ave(m)
Traduzioni
Francese
faune ornithologique
Inglese
birdlife
Spagnolo
las aves
Italiano
avifàuna,
i volàtili
Tedesco
Vögel.
boladòre, boladòri , nm Definizione
chi bolat, chi andhat a bolu; nau de gente, chi no tenet frimmesa / pisci boladori = arrúndili de mari (dactylopterus volitans)
Sinonimi e contrari
coete
/
bolanderu
Frasi
passo che boladore
2.
su pilloni est boladori
3.
no ti fidis: lah ca cussu giòvunu est boladori!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
fusée
Inglese
rocket
Spagnolo
cohete,
volátil
Italiano
razzo,
volàtile
Tedesco
Rakete,
Vogel.
pigiòne , nm, nf: pigioni,
piglioni,
pilgioni,
pilloni,
pizone,
pixone,
pugione,
puxone,
puzona,
puzone Definizione
genia de animale (fintzes upm)totu pilu a pinnias de diferente mannària, cun is alas e cun sa conca a bicu, chi faet su niu, criat e faet su fedu a oos chi frochit (su ladamíngiu chi faet: laina); foedhandho de abe, s'abe noa chi si no est acorrada a unu casidhu nou si che fuit de su casidhu chi est naschia (puzone primarju); in is pinzos de orrobba (gunnedha, camisa), pinniga longa chi si faet po bellesa, una o medas, fintzes in totu su giru de su pinzos; fintzes un'aina (grae, genia de truncu) po aparigiare terra o incodadu candho dhu faent nou / min. pigionedhu, puzonita
Sinonimi e contrari
ae,
ampilla,
cedha 1
/
ischisciura
/
pícia 1,
pinnica
Modi di dire
csn:
puzonedhu culinudu = chentza impilidu; su puzone de abe podet èssere: p. de prima barba (su primu), de torraduras de manu, (su de duos), rucratu (su de tres); pei de pilloni = diferentes crezes de erba; agatai is pillonis bolaus, fuius = sa cosa leada, lòmpere apustis de candho tocat, a distempus; pilloni de pudha = pudhighinu; pilloni de òru = fiadu de malos pes, pessone mala; pugione de santa Lughia, pixone de santa Maria = arrúndili; puzone de santu Martinu o de santu Pedru = cacaribos (alcedo atthis); puzone de beranu = atrapadita, passailanti; puzone de turre, de palatu = purfurarzu; pilgioni de noti = alibedhe; puzone de pecatu = mariposa; puzonedhos de pasta = zenia de durche; pàrriri pilloni in punt'e pértia = che puzone in nae, sempre apunta a tucare, nadu fintzas de pessone chi no tenet frimmesa; drommiri a sonnu de pilloni = a sa lerta pro si abbizare calesisiat ischimuzu o móida; arrivire a puzones volados = a festa finida, a faina agabbada, a cosa fata; issuliare, giagarare puzones = fai fuiri is pillonis (prus che àteru de logu aundi faint dannu: bíngia, lori); imbungiare su puzone = collire s'abe noa a su moju
Frasi
bi faghent su nidu sas puzones ◊ apo intesu puzones fruscitendhe ◊ puzonita, bae e canta in aterue! ◊ minnannu no perdoneit mai a sas puzones e ne a sas pòveras de ispigare ◊ fintzas su puzone at su consolu chi andhat, bolat e torrat a su nidu ◊ su pilloni est papendisí s'àxina in bíngia ◊ pigioni chi no bicat at bicau ◊ in beranu totus is pigiones cantant ◊ seo che pigione in pértiga bolandho de cresura in cresura
2.
in cussa nae bi at unu puzone de abes ◊ sos puzones chi no benint regoglidos si ndhe andhant dae sa piantalza
3.
si at fatu una bella munnedha totu a puzones
Cognomi e Proverbi
smb:
Pilloni, Puggioni, Pugioni
Etimo
ltn.
*pullione(m)
Traduzioni
Francese
oiseau
Inglese
bird
Spagnolo
pájaro
Italiano
uccèllo
Tedesco
Vogel.
pillonéri , nm Definizione
totugantos is pigiones cunsideraos impare chentza distintziones de genia o de calidade
Sinonimi e contrari
ae,
pigionia,
pugione,
ulturina
Frasi
su pilloneri candu est bolendi artu e a ischius marcat su tempus
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
faune ornithologique
Inglese
birdlife
Spagnolo
las aves
Italiano
avifàuna
Tedesco
Vögel.