afacài , vrb: afacare 1 Definizione
serrare un'apertura unu pagu, lassandhodha pagu pagu aperta: nau de un'istrégiu, covecare, pònnere covecau, fundhu a susu / andai a manu afacada = a manu tenta, a manu pigada
Sinonimi e contrari
assibbiare,
imbarare,
suzire,
tambai
Frasi
ant afacau sa porta ◊ sa domu est isbuira, sa porta est afacara
2.
afaca sa pingiada isciacuada!
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
entrouvrir
Inglese
to half-close
Spagnolo
entornar,
entrecerrar
Italiano
socchiùdere
Tedesco
halb schließen.
criadúra 1 , nf Definizione
su serrare is aperturas a crae
Sinonimi e contrari
friscadura,
serradura,
tancadura
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
fermeture
Inglese
closing
Spagnolo
el atrancar
Italiano
chiusura
Tedesco
Schließen.
cugnàre , vrb: cungiai,
cungiare,
cungiari,
cunzare Definizione
serrare, acostire is duas partes de un’apertura de no abbarrare logu in mesu, pònnere sa cungiadura, inghiriare unu logu ororu prus che àteru in su sartu cun calecuna cosa (es. sida, muru, arretza) de impedire chi si essat o s’intret
Sinonimi e contrari
serrai,
tancare
/
incujare 1
/
abbutonare
| ctr.
abbèrrere,
iscungiai
Frasi
cunzat sos ocros e zirat sa conca ◊ su nie ponet murallas e ti cunzat a intro de domo ◊ candho essis cunza sa gianna! ◊ che cunzas cudhu in foras ◊ cunza s'anzone in sa cherina! ◊ sa corte fit cunzada a murichedhu gurdu ◊ cras cugnant s'iscola ◊ su funnagu cugnau dh'as?
2.
is gutones de su custumu nce dhus imbucant in is traus de cabessu po cungiari sa camisa
Etimo
ltn.
cuneare
Traduzioni
Francese
clôturer
Inglese
to enclose
Spagnolo
cercar
Italiano
chiùdere,
recintare
Tedesco
schließen,
einfrieden.
friscadúra , nf: frischiatura Definizione
su criai, serrare a crae gennas e fentanas
Sinonimi e contrari
criadura 1,
serradura,
tancadura
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
fermeture
Inglese
closing
Spagnolo
cierre
Italiano
chiusura
Tedesco
Schließen.
incartài , vrb: incartare Definizione
imbodhigare cosa, pònnere in paperi; obbrigare a unu cun calecunu iscritu, fàere cuntratu; rfl. giare o impromitire s'ànima a su dimóniu; giogandho a cartas, abbarrare cun cartas in manu chi no cuncordant impare po pòdere serrare sa giogada
Sinonimi e contrari
imbodhiai
2.
su cuntratu dipendhiat de su tantu de sa robba: cun prus de dughentas chimbanta berveghes incartaias pro chimbe annos ◊ chie cheriat imparare un'arte s'incartaiat cun d-unu mastru pro unu tantu de annos
3.
no fit un'istincu de santu, tiu Nigola, ma no fit mancu incartadu a su dimóniu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
envelopper
Inglese
to come to a written agreement
Spagnolo
envolver,
encartar,
encartarse
Italiano
incartare,
obbligare uno con scrittura,
fare un patto col diàvolo
Tedesco
in Papier einpacken,
einen Vertrag schließen,
sich dem Teufel verschreiben.
irganzàre , vrb: iscantzare,
iscanzare,
isganzare,
sgangiai Definizione
apèrrere unu pagu; nau de unos cantu frutuàrios a duos corgiolos (es, nughe, castàngia), tzacare, apèrrere su primu candho funt lómpios, apèrrere s'upighedhu o butone de is frores
Sinonimi e contrari
abbèrrere,
aggalenare,
assibbiare,
ilghintzire,
imbasare,
iscanzire,
iscadangiai,
ischinzare,
ischinzire,
scaravangiai,
sucunzare,
tambai
| ctr.
serrai
Modi di dire
csn:
i. unu risu = arriri, fai s'arrisixedhu, iscanzare de laras (in custu sensu si narat su vrb. fintzas a solu); i. die = fàghere die; i. a prànghere = imbucare, inghitzai a pràngiri
Frasi
a ti l'iscanzo su bracone pro chi intret ària? ◊ sa zanna cheret iscanzada pro colare aera ◊ de sa camisa iscantzada ndh'istupavant bete titas!…
2.
sa nughe, sa méndhula est iscantzendhe
3.
iscanzat issa sas laras che chi m'intendhat riendhe (F.Secchi)◊ daghi si sapiat segura de no la bídere neunu, l'isganzaiat su risu, a su piciocu ◊ iscanzèndhesi a risu isterret sos bratzos e cadredhat
Traduzioni
Francese
entrouvrir
Inglese
to half-close (open),
to unfold
Spagnolo
entornar,
abrir
Italiano
socchiùdere,
dischiùdere
Tedesco
halb schließen,
ablehnen
iscadangiài , vrb: iscaringiai,
ischiringiai,
scarangiai Definizione
apèrrere o serrare unu pagu
Sinonimi e contrari
aggalenare,
assibbiare,
imbasare,
irganzare,
iscanzire,
sucunzare,
tambai
/
schirringiri
Modi di dire
csn:
iscaringiaisí a arriri = imbucare a ríere; ischiringiai is ogus = artziare pagu pagu sas pibiristas
Frasi
si funt iscaringiaus is celus ◊ is laus mius mai prus si funt iscarangiaus a arriri! ◊ s'enna est iscaringiada ◊ non potzu iscarangiai sa buca ca totus mi afracant!◊ Samira iat imprassau s’isposu e dh’iat iscadangiau s’arrisu (G.Pau)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
entrouvrir
Inglese
to half-close
Spagnolo
entornar,
entreabrir
Italiano
socchiùdere
Tedesco
halb schließen.
scarangiài , vrb: iscarangiai*,
scarrangiai,
schiringiai,
schirringiai Definizione
naendho de gennas o fentanas, apèrrere unu pagu, lassare ne aperta e ne serrada deunudotu / s. a arriri = abbèrrere sas laras coment'e pro ríere
Sinonimi e contrari
imbasare,
irganzare,
iscanzire,
ischinzare,
scaravangiai,
sucunzare,
tambai
Frasi
comenti dèu mi schiríngiu a arriri sa pipia puru arrit asseliada ◊ poni scrutzonis niedhus a guàrdia de sa tancadura, chi nisciunus scaringit is portas! ◊ portat is ogus scarangiaus
Traduzioni
Francese
entrouvrir
Inglese
to half-close
Spagnolo
entornar,
entreabrir
Italiano
socchiùdere
Tedesco
halb schließen.
serràda 1 , nf Definizione
su serrare; s'úrtima parte de una pesada, de unu càntigu, de una cantada
Sinonimi e contrari
tancada
| ctr.
abbelta,
istérria
Frasi
a sa serrada de s'iscola ndi fua essiu promóviu a cuarta
2.
una serrada in "do", a boghe furada, aiat cumpridu cussu cantu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
fermeture,
fin
Inglese
dam
Spagnolo
conclusión,
cierre
Italiano
chiusa,
serrata
Tedesco
Schluß,
Schließen.
serrài , vrb: serrare Definizione
fàere su serru a unu logu, pònnere ccn. cosa (es. muru, cresura, arretza) a inghíriu, in làcana, a manera de no pòdere passare totus deasi a brétiu o chentza dificurtade; pònnere o acostire is aperturas (gennas, fentanas) o fintzes àteru (es. grifone, ogu, manu) a manera de tupare e no lassare passare cosa; nau de persona, foedhare pagu cun àtera gente, abbarrare citios, no arrespòndhere; nau de ccn. cosa (es. ainas), acostire is partes prus atesu
Sinonimi e contrari
abbucare,
cugnare,
tancai
| ctr.
abbèrrere
Modi di dire
csn:
serrai a muru, a cresura, a crae, a rècia; serrai is ogus = abassiare sas pibiristas de no bídere, mòrrere, o fintzas no chèrrere abbaidare pro no bídere carchi cosa; serrai ogu = drommire; serrai sa buca a unu = fàgherelu callare, rispòndhere de mala manera o cun frimmesa de lu fàghere istare mudu; serrai a ínturu = ifriscare, pònnere intro e serrare totu de no ndh'essire; serrare a ccn. fora = serrai sa porta a manera chi abarrit foras, chi no potzat intrai; serrai sa chistioni, sa gara, una poesia = agabbare, agabbare de ndhe faedhare, leare una detzisione; serrare s'abba = serrai su grifoni, serrai is tubbus chi portant s'àcua; serrare s'iscola = no fàghere iscola, frimmare sas lessiones; serrare/-ai sa domo/-u = serrare sas abberturas e mescamente sas zannas a crae; serrare sa zanna in murros a unu = fàgherelu istare fora sendhe chi cheret intrare; serrare su líbberu, su cuadernu = pònnerelu, lassàrelu de no fàghere a lèzere o a iscríere sas pàzines; serrare sa lughe, sa televisione, s'aràdio = istudai
Frasi
candho essis de domo, serra totu! ◊ est arribbada a mi serrai s’enna in faci, cussa schiva! ◊ amus serradu sas iscras pro las bardare de su bestiàmine ◊ sa cóciula, chi ndi dha piscas, si serrat ◊ sa linna de un'abbertura in zerru si serrat ca si ufrat cun s'umidore
2.
órdine de su síndhigu: si avertet sa populatzione chi a sas duas si serrat s'abba ◊ candho serro sos ogros faghide comente cherides, ma fintzas chi campo so mere deo! ◊ est un'iscola chi abberit una die pertzisa e serrat sa tale àtera e no sa die apustis ◊ is fogus funt malus a istudai, ca is autoridadis serrant is ogus a pitzus de is intzimias
Traduzioni
Francese
fermer
Inglese
to close (en),
to bar
Spagnolo
cerrar
Italiano
chiùdere
Tedesco
schließen.
tancàda , nf Definizione
su tancare
Sinonimi e contrari
serrada 1
| ctr.
abbelta
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
clôture,
action de fermer
Inglese
turn
Spagnolo
cierre,
cerramiento
Italiano
serrata
Tedesco
Schließen.
tancài , vrb: atangare,
tancare,
tangare,
tuncare Definizione
serrare bastat chi siat, fintzes pònnere serru, cosa chi serrat, a serrare
Sinonimi e contrari
cugnare,
incujare 1,
serrai,
tanconare
| ctr.
abbèrrere,
ilbambarriare,
iscungiai
Modi di dire
csn:
tancai is ogus = fàghere finta de nudha, de no àere bidu, de no bídere sa cosa; tancai ogu = drommire; bestiri chi no tancat bèni = bestimenta tropu afissa, chi no lompet, no abbutonat; tancai sa buca a unu = assamudare, fàghere callare a unu; tancare un'isterzu a mortu = bene sizidu de no bi intrare aera
Frasi
no tanghedas sa gianna apalas mias! ◊ su babbu e sa mama si fint tuncatos intro de domo ◊ si tanco s'oju mi pàglio videnne su retore ◊ bi at frores chi si abberint a su sole e bi ndhe at chi si tuncant (M.Pira)◊ tancu sa porta mia ◊ canno mi nche anno a domo mi tanco s'aposentu
2.
in totu sa noti no apo pótziu tancai ogu ◊ est mesanote e so ancora sentza tancare oju ◊ su note no fipo reséssitu a tuncare sa cannela de s'ocru ◊ prima chi tanghe ojos beni a mie!
Etimo
ctl.
tancar
Traduzioni
Francese
fermer
Inglese
to lock,
to enclose,
to shut
Spagnolo
cerrar
Italiano
chiùdere
Tedesco
schließen.