abballonàre , vrb Definizione
fàghere a ballones (nadu fintzas de sa pasta cariada faghindhe a panes pro tèndhere: sestare su pane)
Sinonimi e contrari
abballai,
allorumare,
arrombulonai,
arruedhulare,
atuturae,
imbodhiai
| ctr.
ilboligare,
isòlbere
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
envelopper,
rouler,
enrouler
Inglese
to roll
Spagnolo
envolver,
arrollar
Italiano
invòlgere,
arrotolare
Tedesco
einpacken,
zusammenrollen.
acabbanài, acabbanàre , vrb rfl: aggabbanare Definizione
pònnere o bestire su cabbanu
Sinonimi e contrari
acaparronare,
acavanai,
acucullai,
incaparonare,
incapotai
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
envelopper dans un manteau
Inglese
to wrap up in a coat (s.o.)
Spagnolo
poner el abrigo
Italiano
incappottare
Tedesco
einen Mantel anziehen.
imbodhiài , vrb: imbodhiare,
imbodhicai,
imbodhicare,
imbodhicari,
imbodhidai,
imbodhigai,
imbodhigare,
imbolicare,
imboligare,
imbudhiai,
imbulicare,
immodhigare,
impodhiai Definizione
fàere imbodhigos, pònnere sa cosa in paperi o àteru a manera de istare ammontada, badrada de su fritu o àteru, pònnere cosa, prus che àteru orrobba, paperi, lióngiu a inghíriu de àtera; cuncordare trampas, fàere calecuna cosa a dannu de s’àteru faendhodhi a crèdere una cosa candho est un’àtera
Sinonimi e contrari
dimanare
/
imbogiare,
trabojare,
trobillai,
trobodhicai
/
abbovai,
abbuvonare,
coglionai,
colovrinare,
imbusterai,
improsae,
ingannai,
trampai
| ctr.
ilboligare
Modi di dire
csn:
imboligare in… (carchi cosa) = imbudhiai cosa in mesu de àtera, cun àtera; imboligare a… (carchi cosa) = a ingíriu de àtera cosa, ma fintzas cun àtera cosa; imbodhicaisí in amori = cojare cun ccn. chi fossis no cumbenit
Frasi
su bicarbonau impodhiadhu a paperi! ◊ custu est paperi impodhiau cun paperi! ◊ est chin sa pedhe imbolicada a s'ossu, debbiledhu ◊ sa fiuda fit imbodhigada in su mantu niedhu ◊ su grassu imbódhiat sa frissura e sos nerules de custa berbeche ◊ filo e imbódhigo lana
2.
a s'imboligosu no impares a imboligare! ◊ su maistu tontu imbódhiat a craru e ponit in malítzia dogna clienti ◊ bengu a ti acumpangiai, a bortas chi no t'imbodhighint, a tui!
Etimo
ltn.
*involicare
Traduzioni
Francese
enrouler,
rouler,
envelopper
Inglese
to wrap (up)
Spagnolo
envolver,
enrollar
Italiano
avvòlgere,
invòlgere
Tedesco
einwickeln.
incaiciàre , vrb Definizione
intrare apare a istrintu, cracu, istringhendho forte
Frasi
sas coloras s'incaíciant apare
Traduzioni
Francese
envelopper
Inglese
to envelop
Spagnolo
enrollar,
envolver
Italiano
avviluppare
Tedesco
einwickeln.
incaparonàre, incaparronàre , vrb Definizione
betare, bestire su caparone, ammantare o bestire bene
Sinonimi e contrari
acabbanai,
acaparronare,
acapotare,
acavanai,
acugudhare,
ammantai,
incapotai
| ctr.
innudare,
iscuguzare
Traduzioni
Francese
envelopper dans un manteau
Inglese
to cloak
Spagnolo
encapar
Italiano
ammantellare
Tedesco
mit einem Mantel umhüllen.
incapotài, incapotàre , vrb: ingapotare Definizione
pònnere o bestire su capoto
Sinonimi e contrari
acabbanai,
acaparronare,
acavanai,
acugudhare,
ammantai,
incaparonare
Traduzioni
Francese
envelopper dans un manteau
Inglese
to put an overcoat on
Spagnolo
poner el abrigo
Italiano
incappottare
Tedesco
einen Mantel anziehen.
incartài , vrb: incartare Definizione
imbodhigare cosa, pònnere in paperi; obbrigare a unu cun calecunu iscritu, fàere cuntratu; rfl. giare o impromitire s'ànima a su dimóniu; giogandho a cartas, abbarrare cun cartas in manu chi no cuncordant impare po pòdere serrare sa giogada
Sinonimi e contrari
imbodhiai
2.
su cuntratu dipendhiat de su tantu de sa robba: cun prus de dughentas chimbanta berveghes incartaias pro chimbe annos ◊ chie cheriat imparare un'arte s'incartaiat cun d-unu mastru pro unu tantu de annos
3.
no fit un'istincu de santu, tiu Nigola, ma no fit mancu incartadu a su dimóniu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
envelopper
Inglese
to come to a written agreement
Spagnolo
envolver,
encartar,
encartarse
Italiano
incartare,
obbligare uno con scrittura,
fare un patto col diàvolo
Tedesco
in Papier einpacken,
einen Vertrag schließen,
sich dem Teufel verschreiben.
trochigiàre , vrb: atrochillai,
trochillai,
troghillai,
trochizare,
troghizare Definizione
imbodhigare a istrintu a inghíriu, a lómboru, coment'e a acapiadura; su si mòvere coment'e a atrotigadura, a iscutuladas; atrotigare, furriare sa cosa o sa chistione
Sinonimi e contrari
atrogai,
trabojare,
trebedhai,
trogai,
tronnire
/
folfigiare,
fortzicare,
profizare
/
ischirchinare,
iscoitai
| ctr.
stroghillai
Frasi
iap'èssi bófiu trochillai su trinciau cun is didus ◊ dhoi fiat unu coloru troghillau cun d-una píbera ◊ unu caboru si fiat troghillau a sa funi de sa cracida ◊ lompint a unu logu totu tupas de linna manna cun arrampus de orrú chi si troghillant in is cambas de su cuadhu ◊ fiat trochillendisí su concajoni ◊ portant s'arrosàriu trochillau in su brutzu
2.
a cussa meurra dhi trochígio sa mola de su tzugu! ◊ ma chie ti cheret, a tie, archili trochizau?! ◊ sa trama est totu trochizada ◊ portat is cambas trochilladas: custu fillu est totu trochillau
3.
si est sentia de scendiai e fiat trochillendisí ◊ si trochillat coment'e un'anguidha
4.
no mi troghizes sas allegas!
Traduzioni
Francese
envelopper
Inglese
to wrap up,
to twist
Spagnolo
marañar
Italiano
avviluppare,
attorcigliare
Tedesco
Knoten.
trogài , vrb: atrogai,
trogare Definizione
acapiare, mescamente imbodhigare una cosa a tantas bortas a inghíriu de un'àtera, fintzes in dossu, a un'arremu o àteru; in cobertantza, nàrrere o cuncordare trogas, imbodhigos, trampas / su pannixedhu o muncadori de trogai = mucadore de conca de acapiare in gatzile, a parte de apalas
Sinonimi e contrari
prèndhere,
imboligare,
imbusciae
/
pinnicai
/
acordiolai,
atrotixai,
folfigiare,
fortzicare,
imbogiare,
trobillai
/
ingannai,
trampai
| ctr.
irboligare,
isòlbere,
strogai
Frasi
dhis pariat chi fiat bèni trogau in d-una madassa mali cumbinada ◊ a su mortu dhi trogant is manus cun s'arrosàriu ◊ ndi est arrutu de cuadhu e, comenti portàt sa funi trogada, su cuadhu dh'at pigau a tragu ◊ tot'is duus si dh'iant trogada a su didu ◊ custu fiuverru est totu trogau
2.
a su mortu dh'iant trogau in d-unu lantzoru ◊ su chi aciapat ingollit po si trogai is peis ◊ seus trogandusí sa conca primu de si dha segai! ◊ po su frius mi apu trogau cuss'arrogu de arrobba in su ciugu ◊ su mengianu ndi carastis coitendi de su letu, no abarrastis trogamí troga!
3.
lah, chi po macu siast, chi mi trogu is gunnedhas gei dha bis sa festa!…◊ pigat una funi bèni trogada e iscudit in tot'is furrungonis
4.
chini est chi dh'at trogada sa morti de cussus? ◊ dhi parit bellu chi a una pòbera tiàula mi dhi troghit una fàula po si papai is caboniscus? (L.Matta)
Etimo
ltn.
*torc(u)lare
Traduzioni
Francese
enrouler,
rouler,
envelopper,
entortiller
Inglese
to wrap (up)
Spagnolo
envolver
Italiano
avvòlgere,
attorcigliare
Tedesco
aufwickeln.