Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

cèpa , nf: cepra, gepa Definitzione cocoroni o preta de sàmbene, orrugu de sàmbene cagiau; linna a tauledhas fines / intèndiri arrancu de cepa = sapíresi in perígulu Sinònimos e contràrios drúlluru 2. sa cepa pigosa de s'anima si tiat solovrare 3. su baulu de su mortu fut fatu a tàula cepa Ètimu chd. gjeppa Tradutziones Frantzesu caillot de sang Ingresu blood clot Ispagnolu coágulo, grumo de sangre Italianu coàgulo, grumo di sàngue Tedescu Blutgerinnsel.

insambenàdu , pps, agt: insammenadu, issambenadu Definitzione de insambenare; chi portat sàmbene calandho, chi est brutu de sàmbene; chi est chentza sàmbene, chi no dhi at abbarrau sàmbene Sinònimos e contràrios insambinidu 2. in s'istante matessi una lantzada li at ispacadu in petus una vena e in d-unu minutu apen'apena sa persone fit tota insambenada ◊ lassat insammenadu su terrinu 3. devia manigare su parasàmbene chi mi deviat intrare sàmbene ca nachi fia issambenada Tradutziones Frantzesu ensanglanté Ingresu bloodstained, stained with blood Ispagnolu ensangrentado Italianu insanguinato Tedescu blutig.

insambenàre , vrb: issambenare, issambentare, insangunai Definitzione imbrutare de sàmbene Sinònimos e contràrios insambentae, insangrentare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu ensanglanter Ingresu to cover with blood Ispagnolu ensangrentar Italianu insanguinare Tedescu blutig machen.

sàmbani , nm: sàmbene, sàmbine, sàmbini, sàmbiri, sàmmene, sànghini, sàngui, sànguini, sànguni Definitzione ammesturu abbosu de sustàntzias bias (glóbbulos orrúbios e biancos), de colore orrúbiu (prus cotu su venosu, prus craru cussu arteriosu), chi in is organísimos animales su coro pompat portandho deosi s’ossígenu e is alimentos necessàrios a sa vida de is céllulas in totu su corpus: cunsiderau sa cosa prus pretziada po bívere, est símbulu de vida etotu; genia de papare, fatu cun sàmbene de porcu o de àteru animale, cundhiu e cotu a budhiu o a orrostu / a/c. sos sàmbenes = su sàmbene in cantu de diferentes personas e fintzes coment'e iscóviu de is naturales (èssere a sàmbenes, nau de unu piessignu de su naturale = segundu chie); foedhandho de papares, sàmbene de animale (porcu, brebè) postu in is longos segaos a orrugos po còere o po ndhe giare Sinònimos e contràrios bidalíciu, sambenedhu / cdh., ttrs. sangu Maneras de nàrrere csn: sàmbene in abba = maladia a su sàmbene, zenia de crancu; preta ’e sàmbene = sànguini callau, samben tentu, apredadu, pistau; zúghere sos ogros in preta de sàmbene = arrúbius arrúbius; sàmbene pistu = lidori, màrcia de pistadura; fúria, altzada de sàmbene = sàmbene a tropu, a pressione forte, ira de sàmbene, sàmbene a càntaru chi essit in carchi vena chi si crebat, itl. emorragìa; samben de nares = iscolu de sànguini, sànguini chi a bortas si perdit de su nasu; sàmbene forte, punta de sàmmene (pecu)= itl. ipertensióne; turru de sàmbene = sàmbene a bullu; intrare sàmbene a unu = aciúngiri sànguini allenu; bogàreche sàmbene a unu = sangraidhu; bogare sàmbene a unu = fai ccn. segada de dhi fai essiri/pèrdiri sànguini; istangiai su sànguini = frimmare sàmbene essindhe, de segada, puntura e gai; donadori de sànguini = chini si fait sangrai e donat fatuvatu su sànguini suu po genti de operai o chi sunfrit de microcitemia; mòrrere de ira ’e sàmbene (nadu in suspu) = learesila a lecuancas, chentza presse e ne pidinu; èssiri de sànguini forti = corazosu, chi no si lassat bínchere pro timoria, assuconu e gai, chi est de agguantu, no si lassat impressionare, fintzas sanu, de agguantu a sas maladias (ctr. de sàmbene débile); tènniri malu sànguini a unu = tènnere disgéniu, carchi cosa contra a unu; èssiri de malu sànguni = chentza grabbu, istrossa; èssere de su matessi sàmbene = parentes custrintos; torrai su sànguini a logu = passai s'atzíchidu, sa timoria manna; ampuai, artziai su sànguini a conca, artziada de sàmbene a conca = pèrdere sa passéssia, fàghere a s'arrennegada; costai su sànguni de su coru = meda, sacrifítziu mannu Frases comente mi as fertu cun cussa nae sica mi as bogadu sàmbene ◊ unu flacone de sàmbene meu, chi forsis salvat una vida anzena, innestat de amore una fiama (G.Soro)◊ comente at puntu su porcu at bogadu unu turru de sàmbene ◊ òlgiu a m'interrai auba su soli calgentat e imbúdhidat chei su sàmbini a binti annus ◊ su sàmbene no est abba ◊ sa Luna est in colore de sàmbene: odheu, sinnale malu! 2. pro fàchere sos sàmbenes de su porcu bi cheret mele, papassa e menta de farre 3. a intendi cussus bellus fuedhus mi est torrau su sànguini a logu ◊ li sutzas a su póveru su sàmmene ca ses iscuscentziadu ◊ lampu, no siat chi morzat de ira ’e sàmbene, puru: a sas deghe est ancora in letu! ◊ mi ch'est pigadu su sàmbene a conca fatèndhemi boltulare su carvedhu ◊ cussu est ómine de malu sàmbene: no si agguantat sa figura! Terminologia iscientìfica crn Ètimu ltn. sanguen Tradutziones Frantzesu sang Ingresu blood Ispagnolu sangre Italianu sàngue Tedescu Blut.

tzurrète , nm Definitzione bentre armà, su sàmbene de sa brebè, de s'angione (fintzes de sa craba) cotu in sa bentre de s'animale etotu: su sàmbene chi essit a búdhidu (tzurru) de s'animale iscannau s'ingollet faendhodhu a morigadura forte (pilisadura) po no si cagiare e apustis si cundhit e si ponet a còere a budhiu Sinònimos e contràrios sambenedhu Frases sos ómines aiant comintzau a irgannare anzones e berbeches, a fàchere cordas e tzurretes Terminologia iscientìfica mng Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu boudin Ingresu blood sausage Ispagnolu morcilla Italianu sanguinàccio Tedescu Blutwurst.

«« Torra a chircare