arresciòni , nm: arriscioni, arrintzone, arritzone, arritzoni, arruscioni, arrutzoni, erriscioni*, ritzone Definitzione arritzoni de mata, de terra, de sicu, genia de animaledhu chi si faet sa tana in terra o in buidos de mata, essit solu a denote, portat sa pedhe totu ispinas (foras de sa bentre) e candho dhu tocant si faet a bòcia totu ispinosa a dónnia bandha; genia de animaledhu de mare, tundhu, piticu de sete o oto centímetros, a ispinas longas a dónnia bandha (arritzoni de mari o de tríscia); su primu corgiolu de sa castàngia, totu a ispinas longas; nau in cobertantza, su sutabbídhiu de sa fémina / is partis de un'a. de mari: scroxu, ispina, buca, títulas (oos, solu de s'a. fémina), sidhus (genia de bentosas) Sinònimos e contràrios eritu*, ischissone / tzinnea, tzintzinu Maneras de nàrrere csn: intrada de leoni e bessida de arritzoni = fatura de chie si paret de chèrrere o de poder fàghere meda e agabbat a birgonza o no faghet nudha; is arritzonis (de mari) iscolant = perdent sos oos, che lis essint irfatos a brou Frases dhoi at lèpuris, conillus e arruscionis ◊ portat is pilus círdinus coment'e un'arruscioni Terminologia iscientìfica anra, erinaceus aeuropeus italicus; anb, arbacia pustulosa, paracentrotus lividus, echinus acutus, e. melo, sphaerechinus granularis; rbr Tradutziones Frantzesu hérisson, hérisson de mer Ingresu hedgehog Ispagnolu erizo Italianu rìccio, rìccio di mare Tedescu Igel, Seeigel.
erítu , nm: aritu, eritzu, iritu, oritu, ritu 1 Definitzione genia de animale cun sa pedhe totu ispinas (arritzone de mata); genia de animale de mare, tundhu e deasi etotu a ispinas longas a dónnia parte (arritzone de mare); su primu corgiolu de sa castàngia / fàghere che a s'eritu a sa colora = púnghere, irbrunchiare a chie si leat tropu cunfiàntzia Sinònimos e contràrios arrescioni, ischissone Frases si allórumat coment'e unu eritu Sambenados e Provèrbios smb: Erittu Terminologia iscientìfica anra, erinaceus aeuropeus italicus Ètimu ltn. ericius Tradutziones Frantzesu hérisson Ingresu urchin Ispagnolu erizo Italianu rìccio 1 Tedescu Igel, Seeigel.
irragàre , vrb Definitzione bogare sas ragas, is cratzones de orroda de su costumu de s'ómine; bogare sa castàngia de su scriscioni (o primu corgiolu) Sinònimos e contràrios irraghilare, isbragare, isbragugliare / ischissonare, iscocotare, iscucudhare 2. sa castanza s'irragat in campu ◊ sa castanza s'irragat e ndh'essit desesi candho est bene lómpida Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu enlever la bogue Ingresu to husk Ispagnolu sacar las castañas del erizo Italianu diricciare Tedescu schälen.
ischissonàre , vrb: iscrissonare, scriscionai Definitzione bogare sa raga (ischissone) a sa castàngia, bogare sa castàngia de su corgiolu ispinosu Sinònimos e contràrios irragare, iscocotare, iscucudhare Frases mi pogno a iscrissonare castagna a manos límpias! ◊ est ischissonanno e bodhinno castagna Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu enlever la bogue Ingresu to husk Ispagnolu quitar el erizo de las castañas, escabuchar Italianu diricciare Tedescu Eßkastanien schälen.
ischissòne , nm: iscriscione, iscrissone, isgrissone, scriscioni Definitzione sa primu corgiolu de sa castàngia, a fora, totu ispina; genia de animale cun sa pedhe totu ispina a dónnia bandha, tundhu tundhu candho si allòmborat timendho Sinònimos e contràrios acrissone, arone, cocotu, cuscusone 2, erghisone, griscione, gurgudhu, ispunzola 1, raga / aritu, arrescioni Frases su bentu ndhe iscudet s'ischissone ◊ una die ti apo bidu castagnendhe: cun manu lestra collias s'iscrissone ◊ s'ischissone ocanno est calannonne chena èssere lómpia sa castagna 2. in conca pro ti rèndhere atraente giughes un'ischissone apena abbertu!… Terminologia iscientìfica rbr; anra, erinaceus aeuropeus var. italicus Tradutziones Frantzesu bogue Ingresu chesnut husk Ispagnolu erizo Italianu rìccio della castagna, rìccio Tedescu Kastanienigel, Igel.
ràga , nf Definitzione su corgiolu ispinosu de sa castàngia e fintzes sa cogòcia de su landhe; a logos est sa fògia de sa canna (fintzes de su trigu), po cantu imbodhigat su cambu Sinònimos e contràrios arone, cugudha, gurgudhu, ischissone, ispunzola 1 / aterga Sambenados e Provèrbios smb: Raga, Ragas Terminologia iscientìfica rbr Tradutziones Frantzesu bogue Ingresu chesnut husk Ispagnolu erizo Italianu rìccio Tedescu Kastanienigel, Fruchtbecher, Cupula.
tzintzínu , nm Definitzione arritzone de mare, genia de animaledhu tundhu, a ispinas longas a dónnia parte: de sa calidade fémina si papant is oos, chi si agatant aintru a bisura de silibbas de aràngiu (fintzes de matessi colore) ma meda prus piticas mancu su tanti de unu cocerinu / is partis de unu tz.: scroxu, ispina, buca, títulas (ous), sidhus (genia de bentosas) Sinònimos e contràrios tzinnea Terminologia iscientìfica anb, arbacia pustulosa, paracentrotus lividus, echinus acutus, e. melo, sphaerechinus granularis Ètimu itl.l. zinzino Tradutziones Frantzesu oursin Ingresu sea urchin Ispagnolu erizo de mar Italianu rìccio di mare Tedescu Seeigel.