intèndhere , vrb: intendi,
intèndiri,
intènnere Definitzione
ingòllere cun s’oidu, cun is origas, totugantu su chi si podet cunsiderare sonu, boghe, fintzes chentza dhue atuare o pentzare, chentza iscurtare apostadamente; dhu narant fintzes in su sensu de pònnere mente a su chi narat s’àteru, de dh’acuntentare, in su sensu de fàere efetu; rfl. istare de salude, sapire calecuna cosa de malu o de bonu in sa carena / pps. inténdhidu, intésiu; ger. intendhendhe, intendhindhe
Sinònimos e contràrios
sentire
Maneras de nàrrere
csn:
èssiri bellu, o malu, a intèndiri = chi intendhet o chi no intendhet cun fatzilidade, chi no pecat o chi pecat a origras (ma fintzas chi ponet o no ponet mente); intèndhere a un'incamba = cumprèndiri allu pro cibudha; intè, intè!…, intendei!… = labai!; za l'intendhes = zenia de nada, in mesu de su chistionu, in mesu de un'àtera fràsia (e pro cussu iscrita in mesu de duas vírgulas), po no arrepítiri ma fintzas po fai arregordai su chi in su chistionu unu at giai nau; intendheresila = andai de acórdiu (fintzas èssiri afancedhaus a iscusi); abarrai inténdius = abarrai de acórdiu; mancu intesa l'at! = su corpu chi at leadu l'at furminadu, mortu in s'istante
Frases
est s'orija infadada de cantu a sa limba intendhiat ◊ a chie l'as intesu a nàrrere gai, maleducadu?! ◊ intendho chi sos babbais sunt fatendhe a litru intreu! ◊ chini no intendit a fuedhus no intendit mancu a cropus ◊ intendho su coro a bàtimos
2.
atzerrieimí su dotori ca m'intendu totu caramau! ◊ candu dh'arrexonasta no fut prus cudhu: si bit ca si dh'intendiat, sa maladia ◊ nerit, ita s'intendit? aundi dh'increscit? ◊ su malàidu como s'intendhet bene ◊ candu si est inténdia at avisau sa levadora
3.
intesa l'at: cheret nàrrere chi cussa fit sa meighina zusta ◊ Gesugristu, iscurtainnosí, intendeinnosí! ◊ gei est bellu a intendi, pichiendi totu s'ora!…◊ cussu est malu a intèndhere: li naras sa cosa a tantas bias ma no ponet mente etotu!
4.
sa muzere si l'intendhiat cun àter'ómine ◊ su mere si l'intendhiat chin sa teraca ◊ fint a cumone ma no si l'intendhiant e ant iscrobadu
5.
cussu, za l'intendhes, est malu: totu su chi at fatu a mie? odheu!…
Sambenados e Provèrbios
prb:
chie no intendhet peràulas mancu corpos!
Ètimu
ltn.
intendere
Tradutziones
Frantzesu
entendre,
sentir
Ingresu
to hear
Ispagnolu
oír
Italianu
udire,
sentire
Tedescu
hören.
isciurtàre , vrb: iscultare,
iscurtai,
iscurtare,
scurtai Definitzione
giare atentzione o parare s'origa a su chi s'intendhet po bíere it'est cun precisione
Sinònimos e contràrios
acrustare,
aiscultare*
Frases
chie rispondhet innantis de iscurtare est macu de ligare ◊ intendhet ma no iscurtat! ◊ iscas chi deo, pro no isbagliare, faedho pagu ma isculto meda (Tucone)◊ chie no isciurtat mama andhat imbola imbola! (A.Marceddu)◊ candho su poeta cantat sa gente isciurtat ◊ no arrennesciat a si trantziri de pitzus de su ponti, incantau castiendu e iscurtendu
Tradutziones
Frantzesu
écouter
Ingresu
to listen
Ispagnolu
escuchar,
oír
Italianu
ascoltare
Tedescu
hören.