Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

aggromeràre , vrb: aggromurare, gromerare Definitzione fàere a grómeru, a lómboru Sinònimos e contràrios aggromare, aggromeredhare, allomborae, allorimmedhare, arrombulonai, arromulare / abballinare, aculingionai Ètimu ltn. ad glomerare Tradutziones Frantzesu pelotonner Ingresu to wind up Ispagnolu ovillar, devanar Italianu aggomitolare, dipanare Tedescu aufwickeln.

allomboràe, allomborài , vrb: allomburai, allomburare, allomerare, allomurare, allorumare Definitzione fàere a lómboru, a unu túturu, a bòcia, fàere a orrumbulone Sinònimos e contràrios abballinare, aculingionai, aggajai, aggromare, aggromerare, aggromeredhare, allorimmedhare, arrombulonai, arromulare, tròbere / abballonare, arruedhulare, atuturae, imboligare | ctr. ilboligare, illomerare Frases giaja e netas funta in coxina allomburendu lana 2. su sardu, candho intendhet tzocu de foete, si allórumat che unu eritu ◊ si est allorumada chirchendhe de audhire sas anchighedhas pro si las iscaldire ◊ custos batos sunt sempre allorumados in sa chijina Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu pelotonner Ingresu to wind up Ispagnolu ovillar Italianu aggomitolare, dipanare Tedescu aufwickeln.

allorimmedhàre , vrb: allorumedhare Definitzione fàere a lómboru, (nau de filu o cosas deasi), fàere a ballotas (nau de farra); in cobertantza, pinnigare, pigare a s'isfacia, a trassa, ma fintzes istare a s'atrollada cun ccn. Sinònimos e contràrios aggromare, aggromerare, aggromeredhare, allomborae, arrombulonai, arromulare, tròbere / acoconare Frases fintzas a s'incràs manzanu su cane si allorimmedhat in d-un'oredhu aisetandhe sa mere 2. chirca de no ti che l'allorimmedhare, a cussu, ca no ti lu catzas prus! ◊ Pedru ch'est allorimmedhadu cun Tatanu ◊ su batu si est allorumedhadu in cue Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu pelotonner, tortiller, enrouler Ingresu to wrinkle, to twist Ispagnolu ovillar, retorcer Italianu aggomitolare, attorcigliare Tedescu aufwickeln.

ammufullonài , vrb Sinònimos e contràrios ammumullonai, ammurigonai, imbogiare, trabojare Tradutziones Frantzesu floconner Ingresu to wind into a ball Ispagnolu ovillar Italianu abbatuffolare Tedescu zusammenballen.

ammumullonài, ammumulonài , vrb Definitzione fàere a lómboru, a unu muntone, a mumullone; fintzes lassare ammuntonare fainas chentza fatas Sinònimos e contràrios aggromerare, allomborae, ammuntonae, arrombulonai 2. in custu logu si obbrigant a bivi ammumullonaus coment'e procus! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu mettre en pelote Ingresu to roll up Ispagnolu ovillar Italianu raggomitolare Tedescu zusammenknäueln.

arrombulonài , vrb: arrumbullonai, arrumbulonai, orrumbullonai Definitzione fàere arrumbulonis, fàere a lòmboros Sinònimos e contràrios abballinare, aculingionai, aggromare, aggromerare, allomborae, arromulare / abballonare, arruedhulare, atuturae, imboligare | ctr. irboligare Frases sa pasta ciuexendi si girat, si arrombullonat e si allónghiat cun is manus 2. andàt a innantis e agoa arrumbulonendu sogas e sogas de tempus Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu pelotonner Ingresu to wind up Ispagnolu ovillar Italianu aggomitolare Tedescu aufwickeln.

ingiomàre , vrb: inzamare, inzomare Definitzione fàere sa madassa a lómboru; in cobertantza, cuncordare ccn. cosa (no sèmpere po su bonu) Sinònimos e contràrios tròbere / ordimignare / imbuvonare Maneras de nàrrere csn: andhare inzoma inzoma = andai a s'apràpidu; inzomare trampas = cuncordai ingannus Frases onnamanna intraiat s'atzola in su chíndhalu e inzomaiat sos lórumos 2. fint sas oras de cantare, de inzamare e tèssere tramas, bisos de amore! ◊ de istivinzos chie piús ndh'ischiat piús ndhe inzomaiat ◊ ant inzomadu totu cussu pro chi isse si cójuet sa mama in càmbiu de sa fiza ◊ mirade, no sunt fàulas ch'inzomo! ◊ su chíndhalu de sa presse est inzomendhe su filu a s'imbesse de custu vívere brivu de assussegu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu pelotonner Ingresu to wind up Ispagnolu ovillar Italianu aggomitolare Tedescu aufwickeln.

sòlbere , vrb: sòlvere, sòrbere, sòrvere, sòvere Definitzione fàere o torrare cosa tostada a brodu, lícuida, a fortza de fogu, còere meda fintzes a s'isfàere: si narat fintzes de elementu o sustàntzia apedrada o cagiada chi si ammesturat cun abba o àteru deasi a tales d'essire, impare, unu matessi lícuidu; in cobertantza si narat de àteru de dificurtosu; nau de filu fatu a madassa, istirare pigandho su càbudu po dh'imbodhigare a lómburu o in cannedhos prontu a dh'impreare / pps. sólbiu, soltu, sórvidu, sortu / si sorbet in buca (nau de cosa de papare) = s'isfait sentza dhu matziai Sinònimos e contràrios iscagiae, issortighinare, sciolli, solivrinare, solobrare | ctr. apedrare, cagiare Frases sòrbere su nie, su sale, su túcaru, s'ozu porchinu, su frommentarzu ◊ su suore chi amus lassadu in logu anzenu inoghe aiat fatu sòlvere sos granitos puru! ◊ solve su nie pro ch'in abba si aviet in sos rios! ◊ cuss'àstragu no si sorbet ◊ si no mi pagas ti solvo che seu! ◊ su basolu si che sorbet si lu coghes tropu ◊ custa pira si sorbet in buca! 2. cherimus sòrbere cussos códules de malíssia chin sa luche bertera de s'intelletu (F.Satta) 3. mastru Preítia no si est sórvidu in suore! ◊ non balet chi ti solvas in suore crabiolendhe, pesèndhedi reu suta sas ancas de su domadore (Raga)◊ penso chi at tota sa rejone si atitendhe si solvet in piantu Ètimu ltn. solvere Tradutziones Frantzesu fondre, dissoudre, dévider Ingresu to melt, to wind into a ball Ispagnolu deshacer, derretir, devanar, ovillar Italianu sciògliere, disciògliere, dilüire, liquefare, dipanare Tedescu schmelzen, auflösen, verflüssigen, abhaspeln.