Definitzione Definitzione
Sinònimos e contràrios Sinònimos e contràrios
Maneras de nàrrere Maneras de nàrrere
Frases Frases
Sambenados e Provèrbios Sambenados e Provèrbios
Terminologia iscientìfica Terminologia iscientìfica
Ètimu Ètimu
Tradutziones Tradutziones
étnicos:
cadhuresu | cdh. |
corsicanu | crsn. |
catalanu | ctl. |
catalanu aragonesu | ctl.a |
tedescu | deut. |
inglesu | engl. |
ispagnolu | esp. |
francesu | frn. |
grecu | grc. |
grecu bizantinu | grcb. |
germànicu | grm. |
italianu | itl. |
italianu lígure | itl.l |
italianu lombardu | itl.lm |
italianu napolitanu | itl.n |
italianu piemontesu | itl.p |
italianu sicilianu | itl.s |
latinu | ltn. |
latinu eclesiàsticu | ltne. |
latinu medievale | ltnm. |
malesu, de Malacca | mls. |
púnicu | pnc. |
àrabbu | rbb. |
àrabbu magrebbinu | rbb.m |
sardu | srd. |
sardu antigu | srdn. |
tabbarchinu | tbr. |
tataresu | ttrs. |
generales:
agetivu | agt. |
animales de allevam. | anall. |
animales arestes | anar. |
animales de abba | anb. |
animales raros | anra. |
ainas | ans. |
antigu, antigamente | ant. |
artículu | art. |
astronomia | astr. |
antunnas/codrolinu | atn. |
ausiliàri | aus. |
avérbiu | avb. |
baroniesu | bar. |
Bíbbia | Bb. |
bidha | bdh. |
bufóngiu | bfg. |
boghe de animale | bga. |
benidore | bnd. |
bíngia | bng. |
bestimenta | bst. |
boghe de verbu | bvrb. |
campidanesu | camp. |
calecunu/a | ccn. |
calecuna cosa | ccs. |
cunfronta | cfr. |
chímicu | chm. |
colores | clr. |
cumplementu | cmpl. |
erbas de cundhire | cndh. |
congiuntzione | cng. |
congiuntivu | cong. |
Cuncíliu Plenàriu Srd | CPS |
Canzoni pop. di Sard. | Cps |
cantones populares srd. | cps. |
partes de sa carena | crn. |
cerpiu/bobboi | crp. |
animale croxiu | crx. |
comente si narat | csn. |
calesisiat | css. |
costúmenes | cst. |
contràriu | ctr. |
cunditzionale | cund. |
domo | dmo. |
druches | drc. |
Èsodu | Es. |
Evangélios | Ev. |
fémina | f. |
fantasia (cosas de f.) | fnt. |
frores | frs. |
àrbures de frutuàriu | frt. |
físicu, pertocat sa física | fs. |
Génesi | Gén. |
gerúndiu | ger. |
giogos | ggs. |
imperfetu | imp. |
imperativu | impr. |
indicativu | ind. |
infiniu | inf. |
intransitivu | intrs. |
incurtzadura | intz. |
iscritu | iscr. |
it’est? | its. |
linnas de òpera | lno. |
logudoresu | log. |
laores | lrs. |
mascu | m. |
megabbàiti | Mb. |
móbbile, mobbília | mbl. |
medidas | mds. |
miriagramma | mgr. |
minore/diminutivu | min. |
maladias | mld. |
mànigos | mng. |
massaria | mssr. |
matas/tupas | mt. |
matemàtica | mtc. |
metallos | mtl. |
matas mannas | mtm. |
matas raras | mtr. |
númene fémina | nf. |
númene, nm. mascu | nm. |
númene iscientíficu | nms. |
nara!/pronúncia | nr. |
su naturale | ntl. |
interrogatigu | ntrr. |
Números (Bb.) | Núm. |
nuoresu | nuor. |
òperas antigas | opan. |
persona (grammàtica) | p. |
plurale | pl. |
pane | pne. |
poéticu | poét. |
prus che passau | ppas. |
particípiu passau | pps. |
provérbiu | prb. |
prendhas | prd. |
preide, crésia | prdc. |
prepositzione | prep. |
presente | pres. |
professiones | prf. |
pronúmene | prn. |
pronominale | prnl. |
propositzione | prop. |
pische, pisca | psc. |
piscadore | pscd. |
pastoria | pstr. |
parentella | ptl. |
pigiones | pzn. |
erbas arestes | rba. |
erbas de cura | rbc. |
erbas linnosas | rbl. |
parte de erba, de àrbure | rbr. |
erbrúgios | rbz. |
erbrúgios coltivaos | rbzc. |
riflessivu | rfl. |
armas | rms. |
minutu segundhu | s. |
sabores | sbr. |
is abes | sbs. |
sa die | sdi. |
singulare | sing. |
sonajolos | sjl. |
su logu | slg. |
sambenaos | smb. |
sonalla/sonàgia | snl. |
usàntzias | sntz. |
sessuale | ssl. |
istrégiu | stz. |
tempus cronológicu | tpc. |
tempus metereológicu | tpm. |
transitivu | trns. |
trasportos | trps. |
tessíngiu | ts. |
unu po medas | upm. |
variante/variantes | var. |
verbu | vrb. |
verbale | vrbl. |
genias fe carena | zcrn. |
| |
| |
A./c. S’istedhu * in d-una variante o sinónimu inditat in cale de custos est posta s’etimologia; in s’etimologia narat chi cussa est s’etm. suposta.
múgghere , vrb: mugi,
múgiri,
mújere,
múlgere,
múlghere,
múlgiri,
múrgere,
múrghere,
múrguri Definitzione
istrínghere sa tita a manos (o is tzimingiones, si est baca) o fintzes passare is tzimingiones in mesu de is pódhighes coment'e a tiradura a manera de ndhe fàere essire su late; nau de àteru, istrínghere cosa fintzes a atrotigadura a manera de ndhe dhi fàere essire abba o súciu; nau in cobertantza, isfrutare / pps. múlghidu, multu, muntu, murtu
Sinònimos e contràrios
múgliri
/
atipriare,
isciuciai
/
irfrutuare
Maneras de nàrrere
csn:
m. a sa cadhigada = a s'imperriotu, ponindhe su fiadu suta de ancas e murghindhe a conca imbassiada a cara a betu contràriu; m. a cúcuru in culu = apispirinados in daisegus de su fiadu; múrghere a unu che chera de abbatu = isfrutaidhu, pigaindedhi totu sa cosa, acomenti faint is allurpius
Frases
immoi mugeus is bacas ◊ murtas las azis sas berbeghes? ◊ ndh'at murtu duas, de berbeghes, in tantos annos chi fit pastore!…◊ como murghent fintzas a màchina ◊ murgiant a un'ipiolu ◊ is mannalissas si mulgiant in domu ◊ su babbu est mujenno ◊ cussa craba, candu dha mugint, imbrutat s'istrégiu!◊ custa manu mi dolet e no si dha fatzo a múrgere!
2.
sa samunadora murghet sa robba samunada ◊ ti murgo a sa tatza su sutzu de un'arantzu ◊ sa lavatrice est murghindhe: candho faghet, istèrreche sa robba
3.
ant postu sa giustíscia in movimentu pro la múrghere issos sa bidha!
Terminologia iscientìfica
pstr
Ètimu
ltn.
mulgere
Tradutziones
Frantzesu
traire,
tordre
Ingresu
to squeeze,
to milk
Ispagnolu
ordeñar,
exprimir
Italianu
múngere,
strizzare
Tedescu
melken,
auswringen.
múgliri , vrb: mulli,
múlliri,
múxere,
múxiri Definitzione
istrínghere sa tita (o is tzimingiones) a manos o fintzes passare is tzimingiones in mesu de is pódhighes coment'e a tiradura a manera de ndhe fàere essire su late; nau de àtera cosa, istrínghere o trochigiare sa cosa a manera de ndhe fàere essire abba o àteru (fintzes iscúdere, pistare)/ pps. múgliu, múlliru, múlliu, múxiu / m. su giuncu = profizare e colare in carchi ata su zuncu (mascru) friscu pro lu triballare a lu fàghere a presorzos; múlliri is cambas = dòrchere, profizare de sa debbilesa (o pro irfortzu)
Sinònimos e contràrios
iscrapicare,
múgghere*
Frases
su pastori dónnia dí depit acorrai e mulli is brebeis ◊ acorru is brebeis e dhas mullu: ma portant pagu lati… a candu mi acatu ca funta is duas de chitzi! ◊ fui muxendu sa baca de siu Danieli
2.
dhi mullint is cambas ca su chi portat apitzus est tropu grai ◊ ti timu pagu e chi ti movis ti mullu cument'e unu giuncu!
Sambenados e Provèrbios
smb:
Múlliri
Tradutziones
Frantzesu
traire
Ingresu
to milk
Ispagnolu
ordeñar
Italianu
mùngere
Tedescu
melken.