Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

allustrài, allustràre , vrb: allustriai, lustrare* Definitzione frigare su lustru a sa pedhe, mescamente a is iscarpas, a is botinos, po dha fàere lúghida; frigare crachina o àteru po mantènnere netos is muros de sa domo Sinònimos e contràrios illuchidare, illustrare / argidhai Frases ses a bistiri pranciau e botinedhus allustriaus dogna dí 2. pobidha mia est pinnighendi argidha po allustrai su logu Tradutziones Frantzesu astiquer Ingresu to polish Ispagnolu sacar lustre Italianu lucidare Tedescu glänzen, bohnern.

alluxentài , vrb Definitzione fàere lúghidu Sinònimos e contràrios allucidai, allustrai, illuchidare / impompitare Frases su logu est límpiu límpiu, alluxentau a cera ◊ su lutoni si alluxentat cun limoni e cinixu ◊ labai ca est festa: tocai, alluxentaisidhas is botas! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu faire reluire, se parer Ingresu to make bright, to shine, to dress up Ispagnolu hacer relucir, acicalar Italianu far rilùcere, brillare, agghindarsi Tedescu leuchten, glänzen, sich herausputzen.

brigliài, brigliàre , vrb: brillai, brillare Definitzione su èssere lúghidu, su giare o mandhare coment'e lughe meda, pampada, nau de una cosa Sinònimos e contràrios grigliare, lúchere, lutzigare, prelliai Frases brígliat de bonu ardore dogni foghile ◊ giogu de madrepellas totu a intàgliu in sas doradas cordas piús brígliat (Cubeddu)◊ brígliant sas fiamaridas in s'iferru Ètimu spn., itl. Tradutziones Frantzesu briller Ingresu to shine Ispagnolu brillar Italianu brillare Tedescu glänzen.

brilladúra , nf Definitzione su brigliare, giare coment'e lughe; foedhandho de movimentu, imbrilladura, betadura de atesu Sinònimos e contràrios brillamentu Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu luminosité, luminance Ingresu twinkling Ispagnolu brillo Italianu brillaménto Tedescu Glänzen.

grigliàre , vrb Sinònimos e contràrios brigliai*, lúchere, prelliai Frases grigliendhe a festa si che intrat su sole ◊ grígliat paghe e vida tra bélidas e sonizos de campagna fiorida ◊ sos nebodedhos li grígliant in giru a ciascu e festa ◊ grígliant in giru músicas e rimas in su santu trabàgliu e in s'isóriu (P.Casu) Tradutziones Frantzesu briller Ingresu to shine Ispagnolu brillar Italianu brillare Tedescu glänzen.

illampizàre , vrb Definitzione fàere o mandhare coment'e lampos de lughe Sinònimos e contràrios allampizare, brigliai, grigliare, lúchere, lutzigare Frases sos ogros suos lúghidos che bidros illampizant che oro ◊ comente iscúrigat, carchi istedhu illampizat ◊ candho sulas, framma e ischintizas bolant, alluet ónnia cosichedha: intas tue, mofèndheti, illampizas! Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu resplendir Ingresu to shine Ispagnolu resplandecer Italianu risplèndere Tedescu glänzen, strahlen.

illughentàre , vrb Sinònimos e contràrios brigliai, illampizare, illugerrai, lúchere Frases deo in saltu e binzas so sempre afatzendhada, goi o gai, e tribagliendhe etotu m'illughento (Piras) Tradutziones Frantzesu resplendir Ingresu to shine Ispagnolu resplandecer Italianu risplèndere Tedescu glänzen, strahlen.

illustràre , vrb Definitzione frigare, pònnere sa lustra a sa pedhe, pruschetotu a is botinos, po dhos fàere lughentes e ca aguantat de prus sa pedhe Sinònimos e contràrios allucidai, allustrai, illutzidare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu astiquer, cirer Ingresu to polish Ispagnolu lustrar Italianu lucidare Tedescu glänzen, wichsen.

illutzidadúra , nf Definitzione su illutzidare, fàere lúghidu Tradutziones Frantzesu astiquage, cirage Ingresu polishing Ispagnolu bruñido Italianu lucidatura Tedescu Glänzen, Wichsen.

lúchere , vrb: lúgere, lúghede, lúghere, lúgiri, lúxere, luxi 1, lúxiri Definitzione mandhare lughe, lampare o fàere lughe; fàere una figura bella, bogare fama bona, su pàrrere, su si bíere de una cosa, de un'abbilesa / pps. lúghiu; lúcheresi de calicuna cosa = gosai, tènniri profetu de ccn. cosa Sinònimos e contràrios allampizare, illucherare, lughizare Frases cantu oras dhi luxit su Soli a sa Terra dipendit de s'istagioni ◊ làntia luminosa, as a lúghere in sos ammentos! ◊ preco sas istellas chi ti lucant sa bida ◊ fírmati, o luna, e lúcheli s'aposentu! ◊ su soli luxit in mesu de is nuis ◊ lughet sa domo tua che isprigu ◊ prima lughias a totu su mundhu ◊ immoi no luxis prus, ses abarrada in d-un'arrenconi ◊ sa cara sua luxiat prus de su soli ◊ cantu at lúghiu custa lughe? 2. cun totu su chi papas no ti ndi luxit! ◊ su fitzu de Nichele za bi at lúchitu foras de vidha! ◊ de totu cussa richesa issu no si ndh'est mai lúchiu ◊ at a èssi dinai chi tenis cuau, ma notesta innòi ti ndi luxit pagu! (Crisioni)◊ si tribagliaiat cun s'isperàntzia de si ndhe lúghere s'annu ifatu Ètimu ltn. lucere Tradutziones Frantzesu reluire, resplendir Ingresu to shine Ispagnolu lucir, lucirse Italianu rilùcere, splèndere Tedescu scheinen, strahlen, leuchten, glänzen.

lughizàre , vrb Definitzione giare lughe, lúghere Sinònimos e contràrios lúchere Frases dogni làgrima tua fata a gema det lughizare in su brillante istema (P.Casu) Tradutziones Frantzesu resplendir Ingresu to shine Ispagnolu resplandecer Italianu splèndere Tedescu scheinen, strahlen, leuchten, glänzen.

lustradúra , nf Definitzione su pònnere o frigare su lustru po fàere lughente sa cosa Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu astiquage, cirage Ingresu polishing Ispagnolu lustramiento Italianu lucidatura Tedescu Glänzen, Polieren, Putzen, Bohnern.

prelliài, prelliàre , vrb Definitzione lúghere che pèrela, giare o mandhare coment'e lughe Sinònimos e contràrios brigliai, grigliare Frases sa follixedha nascendi candu essit a sa luxi prélliat e parit chi preghit! ◊ de cantu fit curiosu li prelliaiant sos ogros Tradutziones Frantzesu briller Ingresu to shine Ispagnolu brillar Italianu brillare Tedescu glänzen, strahlen.

prellúgiri, prellúxi , vrb Definitzione lúghere Sinònimos e contràrios brigliai, grigliare, prelliai Frases po ti abbandonai, mancu a pensamentu: po mei prelluxis che oro e argentu! ◊ immàgini in pintura formada po mei, po mei prelluxis coment'e istella! (E.Mameli) Tradutziones Frantzesu resplendir Ingresu to shine Ispagnolu resplandecer Italianu risplèndere Tedescu glänzen, strahlen.