aggrillàu , agt Definition
nau de ccn., chi portat bibbigorrus, ideas istrambecas in conca
Synonyms e antonyms
acascabellau,
dengosu,
schinitzosu
Etymon
srd.
Translations
French
qui est plein de lubies
English
to be full of whims
Spanish
soliviantado
Italian
che ha grilli per la tèsta
German
wer Grillen im Kopf hat.
ammalaía , avb Definition
a mala gana, mancai chentza gana o contras a sa gana chi si tenet
Synonyms e antonyms
ammalaoja,
ammaròglia,
provortza
Sentences
ammalaia sos contos teviant torrare! ◊ ammalaia est andhadu a chircare cosa, si cheriat manigare! ◊ ammalaia est torradu a domo de su babbu
Translations
French
à contrecœur,
force est de…,
finalement
English
reluctantly
Spanish
de mala gana,
a regañadientes
Italian
malvolentièri,
giocofòrza,
finalménte
German
ungern,
gezwungen sein.
ammammaritzàdu , pps, agt Definition
de ammammaritzare; nau de ccn., chi est tropu atacau a sa mama
Synonyms e antonyms
cdh. ammammariciatu
Translations
French
qui est dans les jupes de sa mère
English
mummy's boy
Spanish
madrero
Italian
mammóne
German
sehr an der Mutter hängend.
apozalàdros , nm Definition
unu chi amparat malefatores, furones e àtera gente deosi
Etymon
srd.
Translations
French
qui est de connivence avec les larrons
English
abetter,
abettor
Spanish
encubridor
Italian
favoreggiatóre
German
Begünstiger.
benemíndhe!, benemíndi! , iscl, avb: benimindi,
beniminne Definition
(fintzas b. de…) bene + mi + ndhe: foedhu po nàrrere chi una cosa a ccn. dhi est andhada bene meda, chi unu est cuntentu o si ndhe cuntentat o chi dhue at de si ndhe cuntentare, chi una cosa est bella de abberu, ma s'impreat fintzes cun idea de paragone e coment'e avb. in su sensu de meda, bene meda (a bortas cun ironia, po nàrrere chi àtera cosa est méngius)
Synonyms e antonyms
ebbenemindhe
Sentences
benemindi prexu! benemindi festa! ◊ benimindi s'arrori, su dannu, sa festa, ecc.◊ beniminne de cadhu: ti siat po salude!
2.
in bidha s'istat bene: e benemindhe tzitade!…
3.
s'arriu est calendi benemindi ◊ ti apu bistu iscriendi cosa e sudendidí benimindi (F.Carlini)◊ est pascendu a fura benimindi! (T.Dei)
4.
s'istima de sa mama est menzus: e benemindhe amores de isposa!…
Etymon
srd.
Translations
French
qu'il est beau!
English
how fine!
Spanish
qué bien
Italian
che bèllo!
German
wie schön!,
sehr gut!
cantecànte, cantecàntu , cng: catecantu Definition
si biet ca…, est ladinu chi… : nau coment'e una cosa chi si lassat andhare, chi si cuncedit
Synonyms e antonyms
aposici,
goregante,
tantecantu
Sentences
cantecante, grista de carabbineri no ndhe zuches ◊ cantencante crediant chi a che picare sa bida a unu cristianu est a zocare: ma za lu sunt pacandhe! ◊ no timas a dare carchi cosa, si ndhe as: cantecantu lassamus totu inoghe! ◊ no ti fatas cosa: catecantu isco chie ses! ◊ mancari perriches, catecantu no lu bogas dai su surcu sou
Etymon
srd.
Translations
French
il est évident
English
it is plain that…
Spanish
es evidente que
Italian
è evidènte che…,
tanto…
German
es ist klar,
daß.
cogónu , nm Definition
sicadura a tropu de calecuna cosa (es. pane modhe); fintzes dispraxere, prus che àteru de ofesa, de su èssere apocau, fatu a bregúngia
Synonyms e antonyms
assicorradura,
assicorru
/
angóniu,
annógiu,
ràngulu
Etymon
srd.
Translations
French
état de ce qui est dur,
sec,
rassis,
ressentiment
English
drying up
Spanish
resecado,
resentimiento
Italian
rinsecchiménto,
risentiménto
German
trocken werden,
Groll.
disaltràdu , agt Definition
chi at tentu disastru, dannu mannu, chi est totu malacónciu
Synonyms e antonyms
arruinadu,
destrossau
Translations
French
malheureux,
qui est dans l'adversité
English
devastated
Spanish
damnificado
Italian
disastrato
German
verwüstet,
heimgesucht.
Est , nm, agt Definition
unu de is bàtoro puntos cardinales, a sa bandha de ue essit su sole, incurtzau a E
Synonyms e antonyms
oriente
| ctr.
ovest
Translations
French
est
English
east
Spanish
este
Italian
est
German
Osten,
Ost.
impurdedhíu , pps, agt Definition
de impurdedhiri; chi est in calore, in more
Synonyms e antonyms
assu 1,
insuau,
intzinnidu,
suadu,
suguzadu
/
focosu
Translations
French
qui est en rut
English
full of sexual excitement
Spanish
en celo
Italian
foióso
German
geil.
inchinisàdu , pps, agt: inchisinau,
inchixinatu Definition
de inchinisare; totu brutu de chinisu, fatu a chinisu
Synonyms e antonyms
cinisosu
2.
lampant fogos in calchi rutu muru de sa citade totu inchinisada (S.Lay Deidda)
Translations
French
qui est réduit en cendres
English
reduced to ashes
Spanish
quemado,
encenizado
Italian
incenerito
German
mit Asche bedeckt,
eingeäschert.
intzinnídu , agt Definition
chi est suau, in calore, chi tenet gana forte de fémina (o de ómine); fintzes arrennegau, dispràxiu
Synonyms e antonyms
aibbadu,
allimitu,
imbirtiolau,
impurdedhiu,
insuiu,
suguzadu
/
cdh. intzinnitu
2.
ingrunat sa conca, intzinnidu, e "Su chi mi faghet prus fele est chi…"
Translations
French
qui est en rut
English
lustful
Spanish
cachondo
Italian
foióso
German
geil.
ischitíre , vrb Definition
pigare o seberare cucu o paris e bogare in duos a s'ingrundha donniunu unu tanti de pódhighes (chi faent a suma unu númeru cucu o paris) po bíere a chie tocat una cosa (binchet chie at intzertau sa categoria chi at isceberau), po cumenciare su giogu o àteru, decídere a chie tocat calecuna cosa
Sentences
ischitimus a bídere a chie tocat a comintzare
Etymon
srd.
Translations
French
établir à qui est le tour dans un jeu
English
to make deciding game
Spanish
sortear
Italian
fare lo sparéggio
German
den Entscheidungskampf ausfechten.
isveltudídu , agt Definition
nau de unu immadoinau, chi si est coment'e ischidau, torrau in bidórios
Synonyms e antonyms
irvertudadu
Translations
French
qui est revenu à soi,
réveillé
English
to come to,
to awake
Spanish
reanimado
Italian
rinvenuto,
risvegliato
German
wieder zu sich gekommen.
levànte 1, levànti , nm Definition
unu de is bàtoro puntos cardinales, sa parte de ue essit su sole; genia de bentu, bentu de sole, budhiu, chi benit de cussa parte
Synonyms e antonyms
oriente
| ctr.
ponente
Sentences
sos bentos de levante sunt garrigandhe s'oro in sa marina frisca…
Scientific Terminology
tpm
Translations
French
levant,
Est
English
east
Spanish
levante
Italian
levante
German
Osten,
Ostwind.