altudhíre , vrb rfl: altzudhire,
artudhire,
artzudhire,
astudhire,
atudhire Definition
atzutzudhire, pònnere sa tzudha, inteterare su pilu de su fritu, de s'assíchidu o de sa timoria, de s'isprama
Synonyms e antonyms
aciuciudhae,
altudhare,
assunciudhai,
aturtudhire,
atzudhai
Sentences
sos pilos mi si fint altzudhidos ca mi pariat de intèndhere ispisinzu de pessones ◊ unu cane orulendhe ti astudhit sas palas de ispreu ◊ bastat solu un'umbra dai tesu chi bos faghet altudhire onzi tudha ◊ s'assuconu l'aiat fatu atudhire cantos pilos giughiat ◊ solu a bi pessare si mi artzudhint sas palas!
Etymon
srd.
Translations
French
en avoir la chair de poule
English
to get goose-flesh
Spanish
espeluznar
Italian
accapponare
German
schauern.
cragarístas , nf pl Definition
braba o sutabbraba de caboni, genia de nàcaras chi portant pudhas e pudhos asuta de sa conca
Synonyms e antonyms
gangalustas
Scientific Terminology
crn
Translations
French
barbillons de la poule
English
wattles
Spanish
barbas
Italian
bargigli delle galline
German
Lappen des Hahnes.
irpilíre , vrb Definition
pònnere sa tzudha, fàere inteterare su pilu in sa pedhe, intrare su fritu de s'assíchidu, de sa timoria
Synonyms e antonyms
aciuciudhae,
altudhire,
arpilare,
assunciudhai,
aturtudhire,
atzultzudhare,
impriutzai
Translations
French
donner la chair de poule
English
to give s.o. the creeps
Spanish
erizarse el pelo
Italian
far venire la pèlle d'òca
German
eine Gänsehaut bekommen.
pidràxu , nm Definition
genia de pigione mannu, pudha càmpina
Synonyms e antonyms
pitarra
Sentences
at a èssi pidraxu, o marragau, o tzarpadheri? ◊ funt cabendi bentruxus e pidraxus
Scientific Terminology
pzn, otrix tetrax orientalis
Etymon
srd.
Translations
French
poule (champêtre)
English
little bustard
Spanish
sisón
Italian
gallina prataiòla
German
Zwergtrappe.
púdha , nf Definition
genia de pigione mannu, grussatzu, a pinnias mannas, pesau meda po sa petza e po is oos (a/c.: a sa sossinca, ma solu su pl., dha faent a mascu: sos pudhos = is/sas pudhas)/ min. pudhichina; su mascu: pudhu, caboni; su minore de naschidórgiu: pudhighinu, pillonedhu (e, si est fémina de calecun'annu, pudhighina, pillonedha); p. matre = sa pudha chi at frochiu; p. putzonata, pillonada = chi portat is pillonedhus, p. frucera
Idioms
csn:
sa pudha, pudhighina est bennia in ou = est a tretu de criare, at comintzadu a criare; p. arrufada (cun sa pinnia totu allorigada), cucuruciana (cun tzufu de pinnias in conca), nanita (de ratza minuda), criangiana (chi criat meda), flori de fà (de colore biscacadu, randhinada); brutesa de p. = merda pudhina; p. de mudeju = caboni de murdegu, pudha média, itl. beccàccia; p. mudreghina o de mata = perdixi; p. de santa Lughia = pilloni de santa Luxia, genia de arrúndili; p. càmpina = pidraxu; pudhighina de abba = pudhixedha de àcua ("porzana porzana", itl. voltolino), zenia de pzn. solu in passera in Sardinna; no ischire betare pedra a p. = no èssere bonu a fàghere male, ma fintzas no èssere bonu a nudha; su fizu de sa p. bianca = su ciciu de domu, su fizighedhu prus bene chérfidu, parpadu, e gai (ma nadu fintzas de unu bastus chi siat ma leadu a preferu); àere fintzas late de p. = àere donzi cuntentu, donzi ingúlumu; portai is pudhas a piscai = (nadu de unu) chi cheret fàghere totu isse; fidai is pudhas a margiani = pònnere su grodhe a tentare anzones, lassare cosa in manos de chie si che la furat; tocai is pudhas = compidare sas p. pro ischire si criant; corrovai su cú a is pudhas = chircare tropu cosas, su chi no si depet, unu fàghere de chie no tenet àteru de prus importu; faedhare candho píssiat sa p. = mai, abarrai citius; èssere culu de pudha = culivala, chi iscóviat totu; papai a pudhas = manigare totugantos in su matessi pratu
Sentences
sa pudha criat, cantat, crochit o frucit o tzotzit, bichitat, forrogat o iscarràfiat ◊ sas pudhas sunt criendhe ◊ pisedhos e pudhas imbrutant su logu ◊ duos pudhones no podent istare in mesu a sas pudhas
2.
beni a mamedha tua, frorichedhu meu, pudhichinedha irmarinada!
3.
est girendi che una pudha chi non iscít aundi fai s'ou ◊ tue mudu, faedha candho píssiat sa pudha! ◊ Chírigu no betat pedra a pudha ◊ muzere mia no ischit fàghere nudha, no ischit mancu betare pedra a pudha!
Surnames and Proverbs
smb:
Pudda
Scientific Terminology
anall, gallus gallus
Etymon
ltn.
pulla
Translations
French
poule
English
hen
Spanish
gallina
Italian
gallina
German
Henne.
pudhòne , nm: pudhoni Definition
genia de pigione chi faet e nidat in logos de istagnu; fintzes pudhu, su mascu de sa pudha
Synonyms e antonyms
pudhu
2.
duos pudhones no podent istare in mesu a sas pudhas
Surnames and Proverbs
smb:
Puddone, Puddoni
Scientific Terminology
pzn, porphyrio porphyrio
Etymon
srd.
Translations
French
poule sultane
English
sultan
Spanish
calamón común
Italian
póllo sultano
German
Purpurhuhn.
tzòtza , nf: ciòcia* Definition
sa pudha chi frochit, frochindho / èssere in tz. = èssere in gnogna, istare ibertandho
Synonyms e antonyms
croca 1
/
ttrs. tzotza
Sentences
tzotzas e pudhighinos istaiant raspendhe in giru ◊ bi aiat tzotzas e pudhighinos
Translations
French
poule couveuse
English
brood-hen
Spanish
clueca
Italian
chiòccia
German
Glucke.