afíssu , pps, agt Definition
de afíere; chi est meda in pagu logu, chi no faet giogu, no movet / istare in afissu = in tropu in pagu tretu, a cracu
Synonyms e antonyms
calcu,
ispremu,
sizidu,
sízigu,
sucicu
| ctr.
làschiu,
sciagu
Sentences
cussa cosa est lasca ca bi l'as afissa male ◊ apo afissu sos bullones
2.
est unu bellu gurdoni afissu ◊ sa domo est minore, nois semus in medas e istamus in afissu ◊ sa mossa muntenet sa cosa afissa, frimma de no si mòere
Etymon
ltn.
affixus
Translations
French
pressé,
serré
English
pressed
Spanish
apretado
Italian
strétto,
comprèsso,
pigiato
German
Zusammengepreßt.
càticu , nm, nf: càtiga,
càtigu Definition
su catzigare / a c. = nau de cosa, chi portat pesu in pitzu o istat in istrintu meda
Synonyms e antonyms
acracigu,
calcighinzu,
iscàticu
Idioms
csn:
una càtiga de zente = zente meda, a muntones, a càtiga muredhu, unu subra de s'àteru azummai che a sas pedras de unu muru; pònnere una cosa a càtigu = asuta, asuta de is peis
Sentences
sa zente in crésia bi fit a càticu, a càtiga ◊ no bi ndhe ponzas meda ca a càtigu si pistat, sa figu ◊ bi est acudida piús zente de sa chi bi podiat istare: meràculu si no bi ndhe at mortu a càtigu! ◊ sa sue a càtigu s'at mortu unu porchedhu
2.
si l'at posta a càtigu sa cosa bona!
Scientific Terminology
Etymon
srd.
Translations
French
piétinement,
serré
English
trampling,
pressed,
tight
Spanish
pisado,
estrecho
Italian
calpestìo,
pigiato,
strétto
German
Getrappel,
gedrückt,
eng.
cracangiàu , agt Definition
chi est meda, a istrintu agiummai coment'e cracau; nau de gente, a carcadripa, a meda in pagu logu
Synonyms e antonyms
afissu,
cracau,
stibbiu
Sentences
fiant totus istibbaus e cracangiaus apari po podi biri su chi sucediat
Etymon
srd.
Translations
French
serré,
pressé
English
pressed
Spanish
acinado
Italian
pigiato
German
gedrängt.
cracàu , pps, agt Definition
de cracai, de -are 1 / èssiri a itzugu c. = nau de ccn. chi portat su tzugu curtzu meda, coment'e aciuvau
Synonyms e antonyms
incarcau,
istibbidu
/
acragadu
2.
custu est piriciou chi apu cracau dèu ◊ bivint a coru cracau de unu calacorru de axiu ca no est seguru su cras ◊ Turcus e Morus, che frumi calau, a cuadhu si ghetant, a isproni cracau (M.Maxia)◊ est tonta cracada custa picioca!
3.
fut cun sa berrita cracada in faci ◊ cussu est a itzugu cracau
Translations
French
pressé,
serré,
caillé
English
pressed,
curdled
Spanish
pisado
Italian
pigiato,
quagliato
German
gedrückt.
sízigu , agt Definition
chi est a istrintu, intrau a fortza / a s. = in afissu, astrintu, intradu apare bene sidhidu de no lassare colare nudha, de no si che mòere; fintzas de acordu, cuncordu
Synonyms e antonyms
afissu,
sidhidu,
sizu
Sentences
su tapu tupat bene si intrat a sízigu ◊ cust'ampulla est mala a istupare ca su tapu est intradu a sízigu
Etymon
srd.
Translations
French
serré
English
tight
Spanish
estrecho
Italian
strétto,
serrato
German
eng,
gedrängt.
úgna , nf: unga,
úngara,
úngia,
ungla,
ungra Definition
genia de corgiolu, pígiu de corru, tostau e fine chi faet sa carena in sa conca de is pódhighes, a sa parte de pitzu: in d-unos cantu animales est sa catzola, totu su pei (su pígiu de fora grussu meda e tostau) a manera de pòdere camminare, in àteros est longa meda, puntuda e acancarronada de pòdere púnghere e aferrare / min. ugnaredha; sa corona de s'úngia = su niedhu de s'u., itl. cércine coronàrio; sa raighina de s'úngia = s'oru chi che intrat in sa carre, suta de sa corona / ungra de tzirolia = peónica o arrosa de padenti, de monti (Paeonia officinalis)
Synonyms e antonyms
caciola,
ungedha
Idioms
csn:
ungra incarnada = ungra chi ch'est créschida in mesu de sa carre in tretu diferente de sa raighina (in costazos); unga perdosa = tosta e russa meda; unga morta = tosta, sica, sa chi si che segat a cadhos e boes ferrendhe; animalis a unga isperrada = cun pes a duas ungredhas (boe, berbeghe, craba, porcu); un'ugnaredha de… = ugnedha, cífrinu, arroghedhedhu; fàula presa in s'úngia = fàula nada chentza istare duiddui; drommirisí in s'unga (nadu de unu) = drommíresi sétzidu, abbaidendhe carchi cosa, pighendi su soli; drommiri sa bardúfula in s'unga = faidha artziai a pitzus de s'unga de su didu mannu e aguantaidha badhendi; ghetai s'unga a una cosa, tocai de unga = furarechela, furare; sicare sas ungras a unu = iscúderelu a manos; colare in ungras a ccn. = passai in manus, bènniri a tretu de podi pigai, aferrai (pruscatotu pentzendi a si pagai de un'ofesa, de unu dannu); intrare in ungras de ccn. = intrare in manos, arruiri in poderi de ccn., in manus de unu chi aferrat, si ndi ponit meri; cascare in ungras a ccn. = mòrriri po sa surra de ccn.; zúghere sas ungras cotas, sicas (nau cun afuta, cun arrennegu) = portai is manus cancaradas, chi no aguantant, o fintzas chi no faint su doveri; cantu s'ungra, un'unguxedha = arroghedhu piticu, apenas; filu de unga = paneunga, inghiriungra
Sentences
giughet sas úngias longas che istore ◊ segadiche sas ungras ca las zughes longas, putzidha! ◊ apu comporau un'unguxedha de tecoi ◊ sa maista dónnia die controllàt is ungas de is manos a is piciochedhos ◊ leeit a forroxare sa terra cun sas manos e cun sas ugnas (G.Addis)◊ est sèmpere abbarradu bagarinu che un'ugnaredha de casu
2.
si mi zogat in ungras lu pisto! ◊ si lu leo mi cascat in ungras! ◊ sa Confederatzione Sindicale Sarda est créscia, portat dentes e ungas (E.Spiga)◊ farabbutu, bae za mi colas in ungras carchi die!◊ …infines mi sezis intradas in ugnas!
3.
lah, drommiu in s'unga si nc'est, castiendi sa televisioni
Scientific Terminology
crn
Etymon
ltn.
ung(u)la
Translations
French
ongle,
griffe,
serre
English
claw,
nail
Spanish
uña,
garra
Italian
ùnghia,
artìglio
German
Nagel,
Kralle.