Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

acioàe, acioài , vrb: aciuai, tzoare 1 Definition pònnere is ciòs, pònnere is ciòs ferrandho is animales, o a su fundhu de is crapitas Synonyms e antonyms aciolai, atacitai, imbullitare, intzoare Etymon srd. Translations French clouer English to nail Spanish clavar Italian inchiodare, chiodare German benageln, beschlagen.

aciolài , vrb Definition pònnere is aciolus, pònnere is bullitas a su fundhu de is botinos Synonyms e antonyms acioae, atacitai, imbullitare, intzoare 2. portat is crapitas acioladas Etymon srd. Translations French clouter English to nail Spanish embrocar Italian imbullettare German mit Zwecken beschlagen.

atacitài , vrb: tacitai Definition pònnere is tacitas, is bullitas Synonyms e antonyms acioae, aciolai, apunciai, imbullitare, impuncitai, intzoare, puntzare, puntzitare Etymon srd. Translations French fixer avec des clous English to nail Spanish tachonar Italian imbullettare German mit Zwecken befestigen.

bullíta , nf Definition genia de púncia crutzitedha, a conca manna, po afortigare su fundhu de is iscarpas candho est de sola Synonyms e antonyms aciolu, tàcia 1 / cdh. budhita Sentences sas bullitas las ponet su catolaju a sos iscarpones ◊ ndhe perdes sas bullitas, su che passare tantu, si ses caltzadu a nou! Surnames and Proverbs smb: Bullita, Bullitta Etymon itl. bolletta Translations French broquette, semence, béquet, caboche English nail Spanish tachuela, bellote Italian bullétta German Zwecke.

ciàu , nm: crau, cravu, giau Definition orrugu de cosa, mescamente de ferru, a punta a una parte (e a conca a s'àtera) de fichire in muros o in bigas po apicare cosa, o impreau po punciare cosa grussa meda: meda prus mannu de una css. púncia, po su prus est a sestu cuadrau de traessu (setzione) e prus che àteru dhu faet su ferreri segundhu su bisóngiu; sa puntighedha de una fruschedha, una essidura in sa pedhe; pistadura in conca Synonyms e antonyms clavíglia, obbibi, pilu 1, piredhu 1, púncia / buizola / tzulumbone Idioms csn: min. cravitu = essidura, buizola in sa pedhe; ammentare craos vetzos a unu = ammentare punturas malas fatas dae meta e malas a crujare, ammentare cosas chi unu no tiat chèrrere intèndhere prus; no ndhe fàghere ne crau e ne tzou de unu = no arrennèsciri a dhu ghetai in pinta, a dhu cumandai; segare su ciau a mossu = èssere tirriosu, malu, dispostu a fàghere male bastu de lòmpere a su chi cheret Sentences sa ruche nostra est custu fizu: ma no bi at zanna chentza cravu! ◊ at apicadu su cabbanu a unu crau de sa zanna ◊ cussu azes fatu? Ancu vos facant a craos! 2. dae sa grigna fit ladina ca podiat segare su ciau a mossu! Etymon ltn. clavus Translations French gros clou English big nail Spanish clavo grueso, estaca Italian gròsso chiòdo German großer Nagel.

cravillài, cravillàre , vrb: crivillai Definition pònnere craos, firmare cun craos Synonyms e antonyms craitare, incravare, puntzare | ctr. ilgiaitare Sentences pòberus Cristus, afuetaus e cravillaus de tírria e prepoténtzia! ◊ dh'ant postu in gruxi: sa mamma atitendi e issus cravillendi!◊ sas tàulas cravilladhas bene!◊ s’aremigu ti at cravillau dógnia punta de ossu e su coro Etymon ctl. clavillar Translations French clouer English to nail Spanish clavar Italian inchiodare German nageln.

fannúga , nf: frannuga Definition matéria chi si faet a inghíriu de s'unga; filu de unga o tzudha de is pódhighes: pigighedhu o limbedhu de carre chi si ndhe artzat apresu de is ungas (is frannugas) Synonyms e antonyms didusuisui, inghiriabódhighe, inghiriúngia, paneunga, podhighesuisui, sosoi, suisui, ungaúngiu / filinzone, filistru, filiuncu, panarighe, panaritzu, perunga, peunga, pibitzili, pilinzone, pilisungra, tanarígia Etymon ltn. panuc(u)la Translations French envies des ongles English hang nail Spanish uñero, panadizo Italian paneréccio, pipita delle ùnghie German Fingergeschwür, Niednagel, Neidnagel.

giaitàre , vrb: ciaitare Definition pònnere is craos, firmare calecuna cosa cun is craos; firmare una cosa coment'e chi siat manténnia a craos Synonyms e antonyms cravillai, inclavai, obbilai Sentences a Cristos l'ant ruspiadu, presu e giaitadu a sa rughe 2. ite ratza de idea e de mania chi in conca giughet fissa e giaitada! (F.Sechi)◊ cussos sunt giaitados a su letu, màrturos a vida Etymon srd. Translations French clouer English to nail with big nails Spanish clavar Italian inchiodare con grossi chiodi German festnageln.

giàu , nm: ciau* Definition orrugu de cosa, mescamente de ferru, a punta (e a s'àtera parte a conca) a cravare in su muru po apicare cosa, a punciare cosa grussa meda: meda prus mannu de una css. púncia, po su prus est a setzione cuadrada e prus che àteru fatu a manu segundhu su bisóngiu Synonyms e antonyms clavíglia, obbibi, pilu 1, piredhu 1, púncia Sentences sunt cun martedhos, tenatzas, giaos e tàulas pro ndhe pesare su palcu ◊ si no bido in sas manos su signu de sos giaos e no bi ponzo su pódhighe meu, deo no bi apo a crere ◊ sa giancheta l'at apicada a su giau 2. mi che at fichidu unu giau in su coro! ◊ fintzas su mere betzu, su retore, mi est agiunghendhe giaos dogni die (D.Mele) Surnames and Proverbs smb: Giau Translations French clou English nail Spanish tachuela Italian chiòdo German Nagel.

obbíbi , nm: obbili, obbilu, obilu 1, obinu, obiru, ubbiru Definition crau mannu, ciou de ferru o de linna cun sa conca; in cobertantza, dispraxere mannu / làngiu coment'e un'o. = (nau de ccn.) sicu che linna Synonyms e antonyms clavíglia, giau, pilu 1, piredhu 1 / apicadolza, crau Sentences si no biu in is manus suas su sinnali de is obilus dèu no apu a crei! ◊ fatendhe mògios, lis giaitat su fundhu chin sos obiros ◊ est apicau a un'obbilu ◊ is obibis funt durus a nc'intrai ◊ a bosu ant incravau cun solu tres obinus ◊ ant incravau a Gesugristu cun tres obbilis 2. in su coru mi cravas obbilus verenosus! ◊ si no ti nci ponint s'obbilu in s'ogu, tui no dha bis sa cosa!… Surnames and Proverbs smb: Obbili, Obinu Etymon srd. Translations French gros clou English big nail Spanish clavo grueso Italian gròsso chiòdo German großer Nagel.

obbilàe, obbilài , vrb: obbilare, obilare Definition pònnere is obbilos, is craos, nau mescamente de su Cristos in sa grughe Synonyms e antonyms acioae, aciolai, apunciai, atacitai, ciaitare, inclavai, intzoare | ctr. ilgiaitare, irdobbilae, isclavai Sentences a Gesús dh'ant obbilau a sa cruxi ◊ sa cadena fut obbilada a su muru 2. cun agus de frius mi obbilas su coru Translations French clouer English to nail, to crucify Spanish clavar, crucificar Italian inchiodare, crocifìggere German nageln, kreuzigen.

pibída , nf: pibira, pipida Definition maladia chi benit a is pudhas, chi aperint sa buca parent cascandho, dhis intostat s'arraighina de sa limba; custu foedhu dhu narant a frastimu puru, a chie tzérriat tropu; a logos, sa p. est una parte de sa carena de pudhos e pudhas, sa coa, su nodu de sa coa totu grassu Synonyms e antonyms cóschiru, coscus Sentences pudhas e pudhos fint unu masone, ma su male pudhinu, sa pipida, los at mortos ◊ a sa pudha dha picat sa pipida e s'iscrou ◊ is pillonedhus funt morendisia de sa pibida ◊ sas pigas, comente cantant, paret chi apant sa pibida! 2. sa pibida chi ndhe li falet: manera de abboghinare!…◊ anchi dhu pighit sa pibira! 3. sa filla at pratziu su caboniscu: a issa is còscias, a su babbu e a sa mamma dhis at postu su tzugu, sa punta de is alas e sa pibida! (M.L.Serpi) Scientific Terminology mld Etymon ltn. *pipita Translations French pépie English hang nail Spanish pepita, moquillo Italian pipita German Pips.

púncia , nf: puntza Definition orrughedhu de ferru punciudu a una parte, coment'e a conca a s'àtera, po poderare apare linna, tàulas / lanzu coment'e una puntza = marriu meda; (tocat a) pònnere una puntza in su muru (intendhendho o biendho calecuna cosa) = manera de nàrrere po calecuna cosa andhada bene ma chi arrennescet, o unu faet, raramente Synonyms e antonyms ciau Sentences prantai púncias in su muru, in sa linna 2. no funt mancu púncias de seti chi nci funt ingurtendi, totu cussu presutu! ◊ no mi faedhes cun puntzas in laras! Etymon spn., ctl. puncha, punxa Translations French clou English nail Spanish clavo Italian chiòdo German Nagel.

puntzàre , vrb: apunciai Definition pònnere o cravare púncias, firmare linna cun is púncias Synonyms e antonyms craitare, cravillai, incraitare Etymon srd. Translations French clouer English to nail Spanish clavar Italian inchiodare German nageln.

tzóu , nm: ciou, tzovu Definition genia de púncia, prus che àteru a conca grussa (pl. tzoos, tzos): una calidade de ciòs dhos ponent a ferrare cuadhos, boes, àinos / min. tzoighedhu Synonyms e antonyms aciolu, cioi, unciou Idioms csn: a tzos chi lu fetant!, a tzovos de cabadhu los facant! = zenia de frastimu; èssere cosa de tzou (nau de unu)= èssiri cosa de giudu, bonu o bellu a ccn. cosa; no ndhe fàghere ne crau e ne tz. de unu, ne tzou e ne tzau = no arrennèsciri a dhu cumandai, a si ndi fai meri, a dhu ghetai in pinta; no ndhe fàghere una de tzou = no fai nudha bèni, mancu una de pòdiri andai bèni Sentences unu corfu a su ferru, unu a s'incúdine, sichiat a ischertzare ferru e a fàchere tzoos e ferros de boe ◊ su rellozu lu tenzo apicadu a unu tzou in su muru ◊ unu tzou li ponzo a su cosinzu 2. non ses como cosa de tzou pro gulpa de s'idea tolta! ◊ no bi ndh'at unu de tzou de cussos pisedhos! ◊ mutu che tzou, est sichitu a annare a su travàgliu ◊ no ndhe poto fàghere ne crau e ne tzou, de isse ◊ de tantas chistiones sentza fundhu no ndhe at bogadu ne crau e ne tzou Surnames and Proverbs smb: Zou Translations French clou de ferrure English nail Spanish clavo baladí, claveta Italian chiòdo da maniscalco German Hufnagel.

úgna , nf: unga, úngara, úngia, ungla, ungra Definition genia de corgiolu, pígiu de corru, tostau e fine chi faet sa carena in sa conca de is pódhighes, a sa parte de pitzu: in d-unos cantu animales est sa catzola, totu su pei (su pígiu de fora grussu meda e tostau) a manera de pòdere camminare, in àteros est longa meda, puntuda e acancarronada de pòdere púnghere e aferrare / min. ugnaredha; sa corona de s'úngia = su niedhu de s'u., itl. cércine coronàrio; sa raighina de s'úngia = s'oru chi che intrat in sa carre, suta de sa corona / ungra de tzirolia = peónica o arrosa de padenti, de monti (Paeonia officinalis) Synonyms e antonyms caciola, ungedha Idioms csn: ungra incarnada = ungra chi ch'est créschida in mesu de sa carre in tretu diferente de sa raighina (in costazos); unga perdosa = tosta e russa meda; unga morta = tosta, sica, sa chi si che segat a cadhos e boes ferrendhe; animalis a unga isperrada = cun pes a duas ungredhas (boe, berbeghe, craba, porcu); un'ugnaredha de… = ugnedha, cífrinu, arroghedhedhu; fàula presa in s'úngia = fàula nada chentza istare duiddui; drommirisí in s'unga (nadu de unu) = drommíresi sétzidu, abbaidendhe carchi cosa, pighendi su soli; drommiri sa bardúfula in s'unga = faidha artziai a pitzus de s'unga de su didu mannu e aguantaidha badhendi; ghetai s'unga a una cosa, tocai de unga = furarechela, furare; sicare sas ungras a unu = iscúderelu a manos; colare in ungras a ccn. = passai in manus, bènniri a tretu de podi pigai, aferrai (pruscatotu pentzendi a si pagai de un'ofesa, de unu dannu); intrare in ungras de ccn. = intrare in manos, arruiri in poderi de ccn., in manus de unu chi aferrat, si ndi ponit meri; cascare in ungras a ccn. = mòrriri po sa surra de ccn.; zúghere sas ungras cotas, sicas (nau cun afuta, cun arrennegu) = portai is manus cancaradas, chi no aguantant, o fintzas chi no faint su doveri; cantu s'ungra, un'unguxedha = arroghedhu piticu, apenas; filu de unga = paneunga, inghiriungra Sentences giughet sas úngias longas che istore ◊ segadiche sas ungras ca las zughes longas, putzidha! ◊ apu comporau un'unguxedha de tecoi ◊ sa maista dónnia die controllàt is ungas de is manos a is piciochedhos ◊ leeit a forroxare sa terra cun sas manos e cun sas ugnas (G.Addis)◊ est sèmpere abbarradu bagarinu che un'ugnaredha de casu 2. si mi zogat in ungras lu pisto! ◊ si lu leo mi cascat in ungras! ◊ sa Confederatzione Sindicale Sarda est créscia, portat dentes e ungas (E.Spiga)◊ farabbutu, bae za mi colas in ungras carchi die!◊ …infines mi sezis intradas in ugnas! 3. lah, drommiu in s'unga si nc'est, castiendi sa televisioni Scientific Terminology crn Etymon ltn. ung(u)la Translations French ongle, griffe, serre English claw, nail Spanish uña, garra Italian ùnghia, artìglio German Nagel, Kralle.

ungèdha , nf: unghedha, ungredha Definition sa catzola de unos cantu animales, a pígiu de corru grussu meda chi portant in pódhighes (unu ebbia su cuadhu, s'àinu, duos sa craba, sa brebè, su boe) a manera de pòdere camminare Synonyms e antonyms gàlia, ungrale Sentences usciandhe su mannale ndhe li moiant sas ungedhas, sa coa, sas puntas de sas urícias ◊ abbruschiendi etotu tocat a ndi dhi bogai is unghedhas, a su procu Surnames and Proverbs smb: Ungredda Scientific Terminology crn Etymon srd. Translations French onglon, sabot English nail, hoof Spanish uña, pezuña Italian ùnghia, zòccolo German Klaue, Huf.