annuài 1 , vrb: annuare,
nuare Definition
carragiare de nues (deunudotu o in parte a tretos), su si pesare nues in s'aera (vrb. aus. èssere o fintzes àere); in cobertantza, essire tristu / annuaisí a logus a logus = annuare a nues lascas, itl. ragnare
Synonyms e antonyms
abbudhonare,
annuidai,
cuculare,
incuculare,
incumbuxae
| ctr.
isclarire,
ispalaciae
Sentences
s'aera si est annuendhe, paret in chirca de pròere ◊ si s'annuat cuguzat su sole e faghet fritu ◊ oe no bi at annuadu
Scientific Terminology
tpm
Etymon
srd.
Translations
French
obscurcir,
assombrir
English
to get cloud
Spanish
nublar
Italian
annuvolare,
rannuvolarsi
German
sich bewölken.
imbruscài, imbruscàre , vrb rfl Definition
si narat de s’aera candho si ammontat de nues e in cobertantza de gente puru candho si ofendhet o si primmat o si dha pigat po su malu su chi dhi narant o faent
Synonyms e antonyms
abbudhonare,
annuai 1,
cuculare
| ctr.
iscrarire,
ispalaciae
2.
su predi si fiat imbruscau intendendi nendi ca s'Evangéliu fiant paristórias
Etymon
srd.
Translations
French
se couvrir de nuages
English
to cloud over
Spanish
nublar
Italian
annuvolare
German
bewölken.
incuculàre , vrb: incugulare Definition
su si pesare o pònnere nues in s'aera; nau in cobertantza de unu, fàere in cara trista, séria, pentzamentosa
Synonyms e antonyms
abbudhonare,
annuai 1,
cuculare,
incumbuxae
| ctr.
isclarire,
ispalaciae
Sentences
isperemas chi no incúculet (G.M.Cabras)◊ gelu, bidhia e chelu incuguladu no tent esístere nemmancu in s'ammentu (S.Casu)
Etymon
itl.
incocollarsi
Translations
French
se couvrir de nuages,
s'assombrir
English
to cloud over
Spanish
nublarse
Italian
rannuvolarsi
German
sich bewölken.
infumàda , nf Definition
nue de fumu e fintzes de pruine chi pesant animales o màchinas currendho; in cobertantza, fama chi essit de ccn.
Synonyms e antonyms
fumera
/
lumenada,
nomena,
sonedhu
Translations
French
nuage de poussière
English
dust cloud
Spanish
polvareda
Italian
polveróne
German
Staubwolke.
nuàtza , nf Definition
nue mala, de tímere
Synonyms e antonyms
nuone
Sentences
sas nuatzas si fint, in cussu, annatas e fit torradu iscuru che in buca
Translations
French
grand nuage
English
big cloud
Spanish
nubarrón
Italian
nuvolóne
German
große und finstere Wolke.
núe , nf: nughe 1,
nui Definition
cumossu mannu de vapore cracu e artu in s'aera / min. nuighedha, nuedha
Synonyms e antonyms
annúelu,
núili
/
bolu,
fiotu
Idioms
csn:
is nuis podint èssiri: para (nue manna), grussa (nue russa), a brebeis, fumatzu (nuighedhas chi abbarrant apustis próidu), nebidatzu (nues bassas o néula arta), nui crocada, nui arrungiosa (a pizu fine); pesàresi sas nues = annuàresi s'aera; nuone = nue manna meda; nuatza = nue mala, de timire; nue de abba, de ràndhine = refrigada, iscutulada de àcua, de làndiri de ccn. nui passendi; nue de bentu = sulada, móida forte de ària; nues de abba, de ràndhine, de nie, de bentu = nuis chi de seguru ant a ghetai àcua, làndiri, ní, fai bentu; bènnere a nues (nau de àcua, ní, làndiri) = betare unu pagu, sessare, torrare a betare, gai comente colant sas nues; èssere a nues (nadu de puzones, musca, títula, zente) = a meda, aici meda de fai comenti e una nui; pònnereche a unu in nues de chelu = abantaidhu meda; essíreche in nues de chelu = pretènnere tropu; pònnere nue a su sole = chircare de cuare su chi no faghet, sas cosas prus ladinas; nue mele, nue rúgia = maladias de su trigu
Sentences
is nuis bàscias atressillant su meriali ◊ si fit pesata bete nughe de fumu! ◊ si est pesendhe nues, chissaghi proat! ◊ sas nues sunt ammuntendhe sos montes ◊ su bentu che truvat sas nues ◊ su sole nch'est cupatu in palas de sas nughes (A.Pau)
2.
custas dies s'abba est benindhe a nues ◊ una nui de carrogas ◊ sos puzones a nue falant a s'aumbrare ◊ canno achirrant cussas nughes de tzilipirche si nche mànnicant totu ◊ bi fit sa zente a nues ◊ ti che pínnighet sa nue mala! ◊ sos ariopranos colaiant a nues
3.
comintzeit a bantare sa muzere ponzendhechela in nues de chelu ◊ già bos ndhe abbidides chi cherent pònnere una nue a su sole!
4.
pro essire ispeta chi che colet sa nue de s'abba, ca t'ifundhet
Scientific Terminology
tpm
Etymon
ltn.
nube(m)
Translations
French
nuage
English
cloud
Spanish
nube
Italian
nube,
nùgolo
German
Wolke.
piueràza, piueràzu , nf, nm Definition
pruine bolandho, pesau a bolare
Synonyms e antonyms
peúere,
proine
Sentences
una nue de piueraza che intreit in sas zannas abbeltas
Etymon
srd.
Translations
French
tourbillon de poussière
English
dust cloud
Spanish
polvareda
Italian
polverìo
German
Staubwolke.
prueràrgia, prueràrza , nf: prugheraza Definition
pruine etotu ma pigau a meda, a nue
Synonyms e antonyms
brúere,
bruine,
piúghere
Sentences
nue de prugheraza ◊ prugheraza de istedhos nobales mi est fudighinandhe sa petorra (G.Piga)
Etymon
srd.
Translations
French
tourbillon de poussière
English
dust cloud
Spanish
polvareda
Italian
polverìo
German
Staubwolke.