Legenda Incurtzaduras | Legenda Sìmbulos

annuài 1 , vrb: annuare, nuare Definitzione carragiare de nues (deunudotu o in parte a tretos), su si pesare nues in s'aera (vrb. aus. èssere o fintzes àere); in cobertantza, essire tristu / annuaisí a logus a logus = annuare a nues lascas, itl. ragnare Sinònimos e contràrios abbudhonare, annuidai, cuculare, incuculare, incumbuxae | ctr. isclarire, ispalaciae Frases s'aera si est annuendhe, paret in chirca de pròere ◊ si s'annuat cuguzat su sole e faghet fritu ◊ oe no bi at annuadu Terminologia iscientìfica tpm Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu obscurcir, assombrir Ingresu to get cloud Ispagnolu nublar Italianu annuvolare, rannuvolarsi Tedescu sich bewölken.

imbruscài, imbruscàre , vrb rfl Definitzione si narat de s’aera candho si ammontat de nues e in cobertantza de gente puru candho si ofendhet o si primmat o si dha pigat po su malu su chi dhi narant o faent Sinònimos e contràrios abbudhonare, annuai 1, cuculare | ctr. iscrarire, ispalaciae 2. su predi si fiat imbruscau intendendi nendi ca s'Evangéliu fiant paristórias Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu se couvrir de nuages Ingresu to cloud over Ispagnolu nublar Italianu annuvolare Tedescu bewölken.

incuculàre , vrb: incugulare Definitzione su si pesare o pònnere nues in s'aera; nau in cobertantza de unu, fàere in cara trista, séria, pentzamentosa Sinònimos e contràrios abbudhonare, annuai 1, cuculare, incumbuxae | ctr. isclarire, ispalaciae Frases isperemas chi no incúculet (G.M.Cabras)◊ gelu, bidhia e chelu incuguladu no tent esístere nemmancu in s'ammentu (S.Casu) Ètimu itl. incocollarsi Tradutziones Frantzesu se couvrir de nuages, s'assombrir Ingresu to cloud over Ispagnolu nublarse Italianu rannuvolarsi Tedescu sich bewölken.

infumàda , nf Definitzione nue de fumu e fintzes de pruine chi pesant animales o màchinas currendho; in cobertantza, fama chi essit de ccn. Sinònimos e contràrios fumera / lumenada, nomena, sonedhu Tradutziones Frantzesu nuage de poussière Ingresu dust cloud Ispagnolu polvareda Italianu polveróne Tedescu Staubwolke.

nuàtza , nf Definitzione nue mala, de tímere Sinònimos e contràrios nuone Frases sas nuatzas si fint, in cussu, annatas e fit torradu iscuru che in buca Tradutziones Frantzesu grand nuage Ingresu big cloud Ispagnolu nubarrón Italianu nuvolóne Tedescu große und finstere Wolke.

núe , nf: nughe 1, nui Definitzione cumossu mannu de vapore cracu e artu in s'aera / min. nuighedha, nuedha Sinònimos e contràrios annúelu, núili / bolu, fiotu Maneras de nàrrere csn: is nuis podint èssiri: para (nue manna), grussa (nue russa), a brebeis, fumatzu (nuighedhas chi abbarrant apustis próidu), nebidatzu (nues bassas o néula arta), nui crocada, nui arrungiosa (a pizu fine); pesàresi sas nues = annuàresi s'aera; nuone = nue manna meda; nuatza = nue mala, de timire; nue de abba, de ràndhine = refrigada, iscutulada de àcua, de làndiri de ccn. nui passendi; nue de bentu = sulada, móida forte de ària; nues de abba, de ràndhine, de nie, de bentu = nuis chi de seguru ant a ghetai àcua, làndiri, ní, fai bentu; bènnere a nues (nau de àcua, ní, làndiri) = betare unu pagu, sessare, torrare a betare, gai comente colant sas nues; èssere a nues (nadu de puzones, musca, títula, zente) = a meda, aici meda de fai comenti e una nui; pònnereche a unu in nues de chelu = abantaidhu meda; essíreche in nues de chelu = pretènnere tropu; pònnere nue a su sole = chircare de cuare su chi no faghet, sas cosas prus ladinas; nue mele, nue rúgia = maladias de su trigu Frases is nuis bàscias atressillant su meriali ◊ si fit pesata bete nughe de fumu! ◊ si est pesendhe nues, chissaghi proat! ◊ sas nues sunt ammuntendhe sos montes ◊ su bentu che truvat sas nues ◊ su sole nch'est cupatu in palas de sas nughes (A.Pau) 2. custas dies s'abba est benindhe a nues ◊ una nui de carrogas ◊ sos puzones a nue falant a s'aumbrare ◊ canno achirrant cussas nughes de tzilipirche si nche mànnicant totu ◊ bi fit sa zente a nues ◊ ti che pínnighet sa nue mala! ◊ sos ariopranos colaiant a nues 3. comintzeit a bantare sa muzere ponzendhechela in nues de chelu ◊ già bos ndhe abbidides chi cherent pònnere una nue a su sole! 4. pro essire ispeta chi che colet sa nue de s'abba, ca t'ifundhet Terminologia iscientìfica tpm Ètimu ltn. nube(m) Tradutziones Frantzesu nuage Ingresu cloud Ispagnolu nube Italianu nube, nùgolo Tedescu Wolke.

piueràza, piueràzu , nf, nm Definitzione pruine bolandho, pesau a bolare Sinònimos e contràrios peúere, proine Frases una nue de piueraza che intreit in sas zannas abbeltas Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu tourbillon de poussière Ingresu dust cloud Ispagnolu polvareda Italianu polverìo Tedescu Staubwolke.

prueràrgia, prueràrza , nf: prugheraza Definitzione pruine etotu ma pigau a meda, a nue Sinònimos e contràrios brúere, bruine, piúghere Frases nue de prugheraza ◊ prugheraza de istedhos nobales mi est fudighinandhe sa petorra (G.Piga) Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu tourbillon de poussière Ingresu dust cloud Ispagnolu polvareda Italianu polverìo Tedescu Staubwolke.

«« Torra a chircare