annuài 1 , vrb: annuare,
nuare Definizione
carragiare de nues (deunudotu o in parte a tretos), su si pesare nues in s'aera (vrb. aus. èssere o fintzes àere); in cobertantza, essire tristu / annuaisí a logus a logus = annuare a nues lascas, itl. ragnare
Sinonimi e contrari
abbudhonare,
annuidai,
cuculare,
incuculare,
incumbuxae
| ctr.
isclarire,
ispalaciae
Frasi
s'aera si est annuendhe, paret in chirca de pròere ◊ si s'annuat cuguzat su sole e faghet fritu ◊ oe no bi at annuadu
Terminologia scientifica
tpm
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
obscurcir,
assombrir
Inglese
to get cloud
Spagnolo
nublar
Italiano
annuvolare,
rannuvolarsi
Tedesco
sich bewölken.
imbruscài, imbruscàre , vrb rfl Definizione
si narat de s’aera candho si ammontat de nues e in cobertantza de gente puru candho si ofendhet o si primmat o si dha pigat po su malu su chi dhi narant o faent
Sinonimi e contrari
abbudhonare,
annuai 1,
cuculare
| ctr.
iscrarire,
ispalaciae
2.
su predi si fiat imbruscau intendendi nendi ca s'Evangéliu fiant paristórias
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
se couvrir de nuages
Inglese
to cloud over
Spagnolo
nublar
Italiano
annuvolare
Tedesco
bewölken.
incuculàre , vrb: incugulare Definizione
su si pesare o pònnere nues in s'aera; nau in cobertantza de unu, fàere in cara trista, séria, pentzamentosa
Sinonimi e contrari
abbudhonare,
annuai 1,
cuculare,
incumbuxae
| ctr.
isclarire,
ispalaciae
Frasi
isperemas chi no incúculet (G.M.Cabras)◊ gelu, bidhia e chelu incuguladu no tent esístere nemmancu in s'ammentu (S.Casu)
Etimo
itl.
incocollarsi
Traduzioni
Francese
se couvrir de nuages,
s'assombrir
Inglese
to cloud over
Spagnolo
nublarse
Italiano
rannuvolarsi
Tedesco
sich bewölken.
infumàda , nf Definizione
nue de fumu e fintzes de pruine chi pesant animales o màchinas currendho; in cobertantza, fama chi essit de ccn.
Sinonimi e contrari
fumera
/
lumenada,
nomena,
sonedhu
Traduzioni
Francese
nuage de poussière
Inglese
dust cloud
Spagnolo
polvareda
Italiano
polveróne
Tedesco
Staubwolke.
nuàtza , nf Definizione
nue mala, de tímere
Sinonimi e contrari
nuone
Frasi
sas nuatzas si fint, in cussu, annatas e fit torradu iscuru che in buca
Traduzioni
Francese
grand nuage
Inglese
big cloud
Spagnolo
nubarrón
Italiano
nuvolóne
Tedesco
große und finstere Wolke.
núe , nf: nughe 1,
nui Definizione
cumossu mannu de vapore cracu e artu in s'aera / min. nuighedha, nuedha
Sinonimi e contrari
annúelu,
núili
/
bolu,
fiotu
Modi di dire
csn:
is nuis podint èssiri: para (nue manna), grussa (nue russa), a brebeis, fumatzu (nuighedhas chi abbarrant apustis próidu), nebidatzu (nues bassas o néula arta), nui crocada, nui arrungiosa (a pizu fine); pesàresi sas nues = annuàresi s'aera; nuone = nue manna meda; nuatza = nue mala, de timire; nue de abba, de ràndhine = refrigada, iscutulada de àcua, de làndiri de ccn. nui passendi; nue de bentu = sulada, móida forte de ària; nues de abba, de ràndhine, de nie, de bentu = nuis chi de seguru ant a ghetai àcua, làndiri, ní, fai bentu; bènnere a nues (nau de àcua, ní, làndiri) = betare unu pagu, sessare, torrare a betare, gai comente colant sas nues; èssere a nues (nadu de puzones, musca, títula, zente) = a meda, aici meda de fai comenti e una nui; pònnereche a unu in nues de chelu = abantaidhu meda; essíreche in nues de chelu = pretènnere tropu; pònnere nue a su sole = chircare de cuare su chi no faghet, sas cosas prus ladinas; nue mele, nue rúgia = maladias de su trigu
Frasi
is nuis bàscias atressillant su meriali ◊ si fit pesata bete nughe de fumu! ◊ si est pesendhe nues, chissaghi proat! ◊ sas nues sunt ammuntendhe sos montes ◊ su bentu che truvat sas nues ◊ su sole nch'est cupatu in palas de sas nughes (A.Pau)
2.
custas dies s'abba est benindhe a nues ◊ una nui de carrogas ◊ sos puzones a nue falant a s'aumbrare ◊ canno achirrant cussas nughes de tzilipirche si nche mànnicant totu ◊ bi fit sa zente a nues ◊ ti che pínnighet sa nue mala! ◊ sos ariopranos colaiant a nues
3.
comintzeit a bantare sa muzere ponzendhechela in nues de chelu ◊ già bos ndhe abbidides chi cherent pònnere una nue a su sole!
4.
pro essire ispeta chi che colet sa nue de s'abba, ca t'ifundhet
Terminologia scientifica
tpm
Etimo
ltn.
nube(m)
Traduzioni
Francese
nuage
Inglese
cloud
Spagnolo
nube
Italiano
nube,
nùgolo
Tedesco
Wolke.
piueràza, piueràzu , nf, nm Definizione
pruine bolandho, pesau a bolare
Sinonimi e contrari
peúere,
proine
Frasi
una nue de piueraza che intreit in sas zannas abbeltas
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
tourbillon de poussière
Inglese
dust cloud
Spagnolo
polvareda
Italiano
polverìo
Tedesco
Staubwolke.
prueràrgia, prueràrza , nf: prugheraza Definizione
pruine etotu ma pigau a meda, a nue
Sinonimi e contrari
brúere,
bruine,
piúghere
Frasi
nue de prugheraza ◊ prugheraza de istedhos nobales mi est fudighinandhe sa petorra (G.Piga)
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
tourbillon de poussière
Inglese
dust cloud
Spagnolo
polvareda
Italiano
polverìo
Tedesco
Staubwolke.