àchina , nf: àghina,
àgina,
àina,
àniga,
àxina Definition
su frutu chi bogat sa bide, a gurdone, a pibiones prus o prus pagu cracos e matucos segundhu sa calidade / crezes de àghina: de mústiu (abbosa meda), de manigare (a pipiones prus maduros, aghedhosa), de pabassa (aghedhosa, cun pagu sèmene, bianca); apiconi de àxina = budrone, apisile; su fodhone = su fodhi, su pillonchedhu de su pibioni; àxina abbinada = ua cota azummai guastèndhesi in su fundhu, cun su pipione modhe modhe e mesu torradu a su fodhe / calidadis de àxina po papai: apesòrgia, arbasólica, arretallau, galopu, litàchina/titiaca, muscatellò; calidadis de àxina de mustu: alveniadu, arremungiau, barriadòrgia, bovale, bovaledhu, carenisca, cuscusedha, laconarzu, mantzesu, muristellu, nuragus, pascale, retagliadu, semidanu, sintzilosu, zirone / àxina de coloru = zenia de erba chi faghet subra sas rocas, de sas caberturas (Sedum andegavense)
Synonyms e antonyms
ua
Sentences
s'àxina ocannu est bella ingrania ◊ s'àgina ocannu est bella e sa sarmenta sana ◊ po s'ierru si apicat s'àghina, si arrimat sa figu de giuncu e sa pilladra de pira matzi niedha
Scientific Terminology
bng
Etymon
ltn.
acina
Translations
French
raisin
English
grapes
Spanish
uva
Italian
uva
German
Trauben.
ammustài , vrb: ammustare Definition
catzigare, istrecare o mòlere s’àghina po fàere su mustu; aciúnghere mustu; piscare sa binatza a istrégiu (cofa) po che lassare iscolare su mustu innanti de dha prentzare
Etymon
srd.
Translations
French
fouler le raisin
English
to press grapes
Spanish
pisar la uva
Italian
pigiare l'uva
German
die Trauben pressen.
binnennài , vrb: binnennare,
vinnennare Definition
segare e arregòllere totu s'àghina de is bíngias, ma fintzes incungiare àteru / b. casidhos = bogai su meli
Sentences
a binnennare che daet a sa bandha de mesu cabidanni ◊ zughiant s'idea de binnennare ma no bi ant binnennadu
Etymon
srd.
Translations
French
vendanger
English
to harvest grapes
Spanish
vendimiar
Italian
vendemmiare
German
lesen,
Weinlese halten.
brutòne, brutòni , nm: budrone 1,
budroni,
burdone,
burdoni 2,
prudone,
vurdone Definition
s'àghina comente dha bogat su fundhu totu a pibiones acanta de pare cracos; s'ispiga de su moriscu; trintzilleri o gurdonedhu de bobbois chi leant po piscare; cosa posta craca coment'e pibiones de àghina in su gurdone; genia de abbordau, ricamu / partes de su b.: tenaghe o cambu, carena o iscovili, iscaluza, pipione; zenias de b.: budrone mannu, minore, afissu (tipiu), lascu (sciortu), cotu, papabassadu, guastu
Synonyms e antonyms
budrilloni,
gudrilloni,
gudroni,
iscala 1,
pendhone,
trone
Idioms
csn:
budrone de istrunellos = bolu de istúrulos; s'Udrone = sos Pudhighinos, fiotu de sete istedhos chi si parent afissos, acurtzu de pare
Sentences
nos fimus ispartinatos in sa vintza secànnenche sos brutones ◊ est che binza chene burdones ◊ budrones de ua fint pendhulendhe cun pupujones mannos cantu una pruna
2.
unu budrone de triguíndia
Surnames and Proverbs
smb:
Budroni
Scientific Terminology
rbr
Etymon
ltn.
butrone(m)
Translations
French
grappe
English
bunch of grapes
Spanish
racimo
Italian
gràppolo d'uva
German
Traube.
campanínu , nm: camparini,
camparinu Definition
gurdone de àghina pitichedhedhu, mescamente de is chi su fundhu bogat e che arresurtant a trigadiu
Synonyms e antonyms
carràmbalu,
cicillone,
iscaligione,
iscalúgia,
ispérula,
pimpillia,
popurustu,
pripixone,
scalonina,
scrichilloni,
sprimpilloni,
tzitzicra
Sentences
piciochedhas, mi arracumandu su pibioni de terra e is camparinis cotus: arrigollendi totu!
Scientific Terminology
rbr
Etymon
srd.
Translations
French
grappillon
English
small bunch of grapes
Spanish
cencerrón
Italian
racìmolo
German
Rispe.
cicillòne, cicillòni , nm: sciscilloni Definition
gurdone de àghina pitichedhu, de cudhos chi sa bide bogat prus che àteru a trigadiu
Synonyms e antonyms
campaninu,
carràmbalu,
iscalúgia,
pimpillia,
popurustu,
pripixone,
scalonina,
scrichilloni,
sprimpilloni,
tzitzicra
Surnames and Proverbs
smb:
Cicilloni
Scientific Terminology
rbr
Etymon
srd.
Translations
French
grappillon
English
small bunch of grapes
Spanish
cencerrón
Italian
racìmolo
German
Träubchen.
frobbàdu , nm Definition
una calidade de àghina bianca, e de binu, chi assimbígiat a su nuragus
Translations
French
raisin "torbato"
English
kind of white grapes
Spanish
cepa de uva blanca y el vino que da
Italian
torbato
German
eine sardische Wein sorte (trauben).
iscalúgia , nf, nm: iscaruza,
iscaluza,
iscaluzu 1 Definition
min. de iscala 1: gurdone pitichedhedhu, de cussos chi essint a úrtimu, trigadios, e fintzes una parte pitica de su gurdone mannu: est unu upm.; dhu narant fintzes po ccn. de pagu importu, chi contat pagu
Synonyms e antonyms
campaninu,
carràmbalu,
cicillone,
iscaligione,
iscalone,
iscanutza,
ispérula,
pimpillia,
popurustu,
pripixone,
scalonina,
scrichillia,
scrichilloni,
sprimpilloni,
tzitzicra
/
ttrs. iscarúghia
Sentences
s'iscaluza crua, binnennendhe, no l'amus collida ◊ si at manigadu un'iscaluza de ua ◊ ndhe cherent collidas cussas iscaluzas de ua
2.
si Dante fit poete, padre Luca no fit iscaluzu!
Scientific Terminology
rbr
Etymon
srd.
Translations
French
grappillon
English
small bunch of grapes
Spanish
cencerrón
Italian
racímolo
German
Träubchen.
prudòne , nm: brutone*,
prutone,
pudrone,
pudroni,
purdoni,
putrone,
vurdone Definition
sa prima àghina (prima muta o pasia) comente dha bogat su fundhu de sa bide; s'ispiga de su moriscu; is bobbois chi portant a piscare po esca; cosa posta craca a bisura de pibiones de àghina in d-unu gurdone; genia de ricamu
Synonyms e antonyms
budrilloni,
gudrilloni,
gudroni,
iscala 1,
trone
Sentences
prannucas de chessa, prudones de tandha ◊ candho sas ispinas de bidhighia si zirant in prudones de selenu, a boghe de prantu muto
Scientific Terminology
rbr
Translations
French
grappe de raisin
English
bunch of grapes
Spanish
racimo
Italian
gràppolo d'uva
German
Weintraube.