àchina , nf: àghina,
àgina,
àina,
àniga,
àxina Definizione
su frutu chi bogat sa bide, a gurdone, a pibiones prus o prus pagu cracos e matucos segundhu sa calidade / crezes de àghina: de mústiu (abbosa meda), de manigare (a pipiones prus maduros, aghedhosa), de pabassa (aghedhosa, cun pagu sèmene, bianca); apiconi de àxina = budrone, apisile; su fodhone = su fodhi, su pillonchedhu de su pibioni; àxina abbinada = ua cota azummai guastèndhesi in su fundhu, cun su pipione modhe modhe e mesu torradu a su fodhe / calidadis de àxina po papai: apesòrgia, arbasólica, arretallau, galopu, litàchina/titiaca, muscatellò; calidadis de àxina de mustu: alveniadu, arremungiau, barriadòrgia, bovale, bovaledhu, carenisca, cuscusedha, laconarzu, mantzesu, muristellu, nuragus, pascale, retagliadu, semidanu, sintzilosu, zirone / àxina de coloru = zenia de erba chi faghet subra sas rocas, de sas caberturas (Sedum andegavense)
Sinonimi e contrari
ua
Frasi
s'àxina ocannu est bella ingrania ◊ s'àgina ocannu est bella e sa sarmenta sana ◊ po s'ierru si apicat s'àghina, si arrimat sa figu de giuncu e sa pilladra de pira matzi niedha
Terminologia scientifica
bng
Etimo
ltn.
acina
Traduzioni
Francese
raisin
Inglese
grapes
Spagnolo
uva
Italiano
uva
Tedesco
Trauben.
ammustài , vrb: ammustare Definizione
catzigare, istrecare o mòlere s’àghina po fàere su mustu; aciúnghere mustu; piscare sa binatza a istrégiu (cofa) po che lassare iscolare su mustu innanti de dha prentzare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
fouler le raisin
Inglese
to press grapes
Spagnolo
pisar la uva
Italiano
pigiare l'uva
Tedesco
die Trauben pressen.
binnennài , vrb: binnennare,
vinnennare Definizione
segare e arregòllere totu s'àghina de is bíngias, ma fintzes incungiare àteru / b. casidhos = bogai su meli
Frasi
a binnennare che daet a sa bandha de mesu cabidanni ◊ zughiant s'idea de binnennare ma no bi ant binnennadu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
vendanger
Inglese
to harvest grapes
Spagnolo
vendimiar
Italiano
vendemmiare
Tedesco
lesen,
Weinlese halten.
brutòne, brutòni , nm: budrone 1,
budroni,
burdone,
burdoni 2,
prudone,
vurdone Definizione
s'àghina comente dha bogat su fundhu totu a pibiones acanta de pare cracos; s'ispiga de su moriscu; trintzilleri o gurdonedhu de bobbois chi leant po piscare; cosa posta craca coment'e pibiones de àghina in su gurdone; genia de abbordau, ricamu / partes de su b.: tenaghe o cambu, carena o iscovili, iscaluza, pipione; zenias de b.: budrone mannu, minore, afissu (tipiu), lascu (sciortu), cotu, papabassadu, guastu
Sinonimi e contrari
budrilloni,
gudrilloni,
gudroni,
iscala 1,
pendhone,
trone
Modi di dire
csn:
budrone de istrunellos = bolu de istúrulos; s'Udrone = sos Pudhighinos, fiotu de sete istedhos chi si parent afissos, acurtzu de pare
Frasi
nos fimus ispartinatos in sa vintza secànnenche sos brutones ◊ est che binza chene burdones ◊ budrones de ua fint pendhulendhe cun pupujones mannos cantu una pruna
2.
unu budrone de triguíndia
Cognomi e Proverbi
smb:
Budroni
Terminologia scientifica
rbr
Etimo
ltn.
butrone(m)
Traduzioni
Francese
grappe
Inglese
bunch of grapes
Spagnolo
racimo
Italiano
gràppolo d'uva
Tedesco
Traube.
campanínu , nm: camparini,
camparinu Definizione
gurdone de àghina pitichedhedhu, mescamente de is chi su fundhu bogat e che arresurtant a trigadiu
Sinonimi e contrari
carràmbalu,
cicillone,
iscaligione,
iscalúgia,
ispérula,
pimpillia,
popurustu,
pripixone,
scalonina,
scrichilloni,
sprimpilloni,
tzitzicra
Frasi
piciochedhas, mi arracumandu su pibioni de terra e is camparinis cotus: arrigollendi totu!
Terminologia scientifica
rbr
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
grappillon
Inglese
small bunch of grapes
Spagnolo
cencerrón
Italiano
racìmolo
Tedesco
Rispe.
cicillòne, cicillòni , nm: sciscilloni Definizione
gurdone de àghina pitichedhu, de cudhos chi sa bide bogat prus che àteru a trigadiu
Sinonimi e contrari
campaninu,
carràmbalu,
iscalúgia,
pimpillia,
popurustu,
pripixone,
scalonina,
scrichilloni,
sprimpilloni,
tzitzicra
Cognomi e Proverbi
smb:
Cicilloni
Terminologia scientifica
rbr
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
grappillon
Inglese
small bunch of grapes
Spagnolo
cencerrón
Italiano
racìmolo
Tedesco
Träubchen.
frobbàdu , nm Definizione
una calidade de àghina bianca, e de binu, chi assimbígiat a su nuragus
Traduzioni
Francese
raisin "torbato"
Inglese
kind of white grapes
Spagnolo
cepa de uva blanca y el vino que da
Italiano
torbato
Tedesco
eine sardische Wein sorte (trauben).
iscalúgia , nf, nm: iscaruza,
iscaluza,
iscaluzu 1 Definizione
min. de iscala 1: gurdone pitichedhedhu, de cussos chi essint a úrtimu, trigadios, e fintzes una parte pitica de su gurdone mannu: est unu upm.; dhu narant fintzes po ccn. de pagu importu, chi contat pagu
Sinonimi e contrari
campaninu,
carràmbalu,
cicillone,
iscaligione,
iscalone,
iscanutza,
ispérula,
pimpillia,
popurustu,
pripixone,
scalonina,
scrichillia,
scrichilloni,
sprimpilloni,
tzitzicra
/
ttrs. iscarúghia
Frasi
s'iscaluza crua, binnennendhe, no l'amus collida ◊ si at manigadu un'iscaluza de ua ◊ ndhe cherent collidas cussas iscaluzas de ua
2.
si Dante fit poete, padre Luca no fit iscaluzu!
Terminologia scientifica
rbr
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
grappillon
Inglese
small bunch of grapes
Spagnolo
cencerrón
Italiano
racímolo
Tedesco
Träubchen.
prudòne , nm: brutone*,
prutone,
pudrone,
pudroni,
purdoni,
putrone,
vurdone Definizione
sa prima àghina (prima muta o pasia) comente dha bogat su fundhu de sa bide; s'ispiga de su moriscu; is bobbois chi portant a piscare po esca; cosa posta craca a bisura de pibiones de àghina in d-unu gurdone; genia de ricamu
Sinonimi e contrari
budrilloni,
gudrilloni,
gudroni,
iscala 1,
trone
Frasi
prannucas de chessa, prudones de tandha ◊ candho sas ispinas de bidhighia si zirant in prudones de selenu, a boghe de prantu muto
Terminologia scientifica
rbr
Traduzioni
Francese
grappe de raisin
Inglese
bunch of grapes
Spagnolo
racimo
Italiano
gràppolo d'uva
Tedesco
Weintraube.