àchina , nf: àghina,
àgina,
àina,
àniga,
àxina Definizione
su frutu chi bogat sa bide, a gurdone, a pibiones prus o prus pagu cracos e matucos segundhu sa calidade / crezes de àghina: de mústiu (abbosa meda), de manigare (a pipiones prus maduros, aghedhosa), de pabassa (aghedhosa, cun pagu sèmene, bianca); apiconi de àxina = budrone, apisile; su fodhone = su fodhi, su pillonchedhu de su pibioni; àxina abbinada = ua cota azummai guastèndhesi in su fundhu, cun su pipione modhe modhe e mesu torradu a su fodhe / calidadis de àxina po papai: apesòrgia, arbasólica, arretallau, galopu, litàchina/titiaca, muscatellò; calidadis de àxina de mustu: alveniadu, arremungiau, barriadòrgia, bovale, bovaledhu, carenisca, cuscusedha, laconarzu, mantzesu, muristellu, nuragus, pascale, retagliadu, semidanu, sintzilosu, zirone / àxina de coloru = zenia de erba chi faghet subra sas rocas, de sas caberturas (Sedum andegavense)
Sinonimi e contrari
ua
Frasi
s'àxina ocannu est bella ingrania ◊ s'àgina ocannu est bella e sa sarmenta sana ◊ po s'ierru si apicat s'àghina, si arrimat sa figu de giuncu e sa pilladra de pira matzi niedha
Terminologia scientifica
bng
Etimo
ltn.
acina
Traduzioni
Francese
raisin
Inglese
grapes
Spagnolo
uva
Italiano
uva
Tedesco
Trauben.
ainàta, ainàtza , nf: ainnatza Definizione
su chi abbarrat de s'àghina pustis bogau su mustu (fodhone, sèmene, iscovili o isporra)
Sinonimi e contrari
banatza*
Traduzioni
Francese
marc de raisin
Inglese
marc
Spagnolo
orujo
Italiano
vinàcce
Tedesco
Weintrester.
ammustài , vrb: ammustare Definizione
catzigare, istrecare o mòlere s’àghina po fàere su mustu; aciúnghere mustu; piscare sa binatza a istrégiu (cofa) po che lassare iscolare su mustu innanti de dha prentzare
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
fouler le raisin
Inglese
to press grapes
Spagnolo
pisar la uva
Italiano
pigiare l'uva
Tedesco
die Trauben pressen.
banàtza , nf: benassa,
benatza,
binansa,
binassa,
binata,
binatza,
vinata Definizione
su chi abbarrat de s'àghina candho ndhe ant bogau su mustu: fodhe, sèmene, carena
Sinonimi e contrari
ainata,
natza
Frasi
faint piriciolu de sa benassa prentzada
Etimo
ltn.
vinacea
Traduzioni
Francese
marc de raisin
Inglese
marc
Spagnolo
orujo
Italiano
vinàcce
Tedesco
Weintrester.
bruscàu , nm Definizione
tina o cobedina a fundhu cuadrau, de linna, po catzigare s'àghina e fintzes genia de mola a rullos móvios a orroda a manu (como a motore, fatu cun àteru materiale), sèmpere po mòlere s'àghina po dh'incubonare
Sinonimi e contrari
cracadolza
Frasi
po mòliri s'àxina manigiaus su bruscau, po dha prenciai sa prència
Terminologia scientifica
ans
Traduzioni
Francese
meule à écraser le raisin
Inglese
grindstone
Spagnolo
moledora
Italiano
màcina per uva
Tedesco
Traubenmühle.
frobbàdu , nm Definizione
una calidade de àghina bianca, e de binu, chi assimbígiat a su nuragus
Traduzioni
Francese
raisin "torbato"
Inglese
kind of white grapes
Spagnolo
cepa de uva blanca y el vino que da
Italiano
torbato
Tedesco
eine sardische Wein sorte (trauben).
muscadédhu , nm, agt: muscadellu,
muscaredhu Definizione
genia de bide chi faet àghina bianca cabudàrgia a gurdonedhos piticos e pibione piticu, druche meda, e su binu chi faet / m. burdu = nuragus; m. de mari = zenia de cóciula, fintzas sos os de su prupu e de sa sépia
Sinonimi e contrari
muscau 1,
nuscadellu
/
cdh. muscatedhu
Frasi
po sant'Anna essit su muscaredhu
2.
tenimus un'àrbure de pira muscadella
Terminologia scientifica
frt
Traduzioni
Francese
raisin muscat,
muscat
Inglese
muscat (el)
Spagnolo
moscatel
Italiano
moscato
Tedesco
Muskateller,
Muskateller.
muscadellòne , nm: muscategliò,
muscatellò Definizione
genia de bide e àghina a pibiones matucos, aghedhosa, tostada, druche meda
Sinonimi e contrari
nuscadellò
/
ttrs. muscadedhoni
Frasi
su muscatellò est àxina bella scrichiolàcia
Terminologia scientifica
frt
Etimo
ctl.
muscatellò
Traduzioni
Francese
raisin muscat
Inglese
muscat (el)
Spagnolo
moscatel
Italiano
moscato
Tedesco
Muskateller.
pabàssa , nf: papàscia,
papassa,
pobassa,
popassa Definizione
àghina de calidade bella a pibiones mannos tostaos, cun pagu pisu, sicada ispibionada, e impreada pruschetotu po fàere druches
Frasi
candho de su prugadóriu arribbaiaus a domo su casigione fut prenu de trigu, fae, gíngiulu, pilladra, chíghere, pabassa, figu de giuncu, nenciola e castàngia ◊ zughet su coro sicadu che pabassa ◊ de su barrali mannu teneus is cantinas prenas de pabassa…
Terminologia scientifica
mng
Etimo
itl.
Traduzioni
Francese
raisin sec
Inglese
raisins
Spagnolo
pasas
Italiano
uva passa
Tedesco
Rosine.
pibiòne, pibiòni , nm: pipione,
pubugione,
pubujone,
pupione,
pupugione,
pupujone,
pupuxone,
pupuzone Definizione
su granu (upm) de s'àghina comente dhu sèberat su frore de su gurdone; genia de puntighedha tundha comente acabbat su chelu de sa buca, apalas, in s'oru de s'ingurtidórgiu; nodighedhu o lobitu de sa trama chi si faet in su tessíngiu in tapetos, fànugas, burras e àteru, po pòdere essire a figuras, ma fintzes àtera genia de nodighedhu piticu / partes de su pipione: nasedhu, fodhone o fodhe, mata o prupa, sèmene o pisu; su pupujone de sa bula = angaule, sa méndula de su gúturu, su fundu de su paladari
Sinonimi e contrari
aginedhu,
pubone
/
cdh. pupioni
Frasi
gustant sos pubujones rujos e dorados trones ponent in sas pischezolas ◊ custos fundhos batint ua pupujoni madura ◊ custos sunt sos pupuzones de s'úrtima iscaluza
2.
no ischimus si tessent a pibione overas a ranu de ogu ◊ su sudori, messendi, calaiat a pibionedhus
Terminologia scientifica
rbr, crn
Traduzioni
Francese
grume,
grain de raisin
Inglese
grape
Spagnolo
grano
Italiano
àcino
Tedesco
Beere der Weintraube.
prudòne , nm: brutone*,
prutone,
pudrone,
pudroni,
purdoni,
putrone,
vurdone Definizione
sa prima àghina (prima muta o pasia) comente dha bogat su fundhu de sa bide; s'ispiga de su moriscu; is bobbois chi portant a piscare po esca; cosa posta craca a bisura de pibiones de àghina in d-unu gurdone; genia de ricamu
Sinonimi e contrari
budrilloni,
gudrilloni,
gudroni,
iscala 1,
trone
Frasi
prannucas de chessa, prudones de tandha ◊ candho sas ispinas de bidhighia si zirant in prudones de selenu, a boghe de prantu muto
Terminologia scientifica
rbr
Traduzioni
Francese
grappe de raisin
Inglese
bunch of grapes
Spagnolo
racimo
Italiano
gràppolo d'uva
Tedesco
Weintraube.