Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

afilerinàre , vrb Definition pònnere a filera, prantare matedu (o àteru deasi) o assentare a filera Synonyms e antonyms infilerinare Etymon srd. Translations French planter en rangées English to plant in rows Spanish plantar en hilera Italian piantare in filari German in Reihen pflanzen.

alvuràre , vrb: arborare, arberare, arbulare, arburai, arburare, arvurare, arvuriare Definition pònnere o prantare a àrbures, a matas; foedhandho de gente, pigaresidha deretu, su si pesare a boghes po cosighedhas, oféndhios o tzacaos: arburai dhu narant fintzes po pesare o fàere a mannu, arburare fintzes in su sensu de pònnere prantau, istrantagiau (a bisura de àrbure) Synonyms e antonyms arburire / artzisare, inchietae Idioms csn: arburàresi (nadu de sos cadhos) = pesàresi comente e ritzos, cun sos pes de dainanti in artu; arburai ccn. cosa = pònnere ritza, istantargiare 2. s'achetu est semper marritanne, isconchinanne, annigranne e cricanne de si arburare 3. ti àlvuras de crítica mania sentza ti intendher ne de birde e ne de sicu (G.A.Cossu)◊ su venenu mi àrborat sos nérbios!◊ si m'arvúriat su sàmbene in s'intèndhere cudhu!◊ si àrbulat su cadhu e che betat su mere! 4. su pipiu est nàsciu tzeghixedhu e pensà ca no ndi dh'arburamu (A.Murru)◊ in pratza sunt arburandhe sa tuva po su fogulone Translations French border d'arbres, se fâcher English to plant with trees, to lose one's temper Spanish arborecer, enarbolar Italian alberare, inalberarsi German mit Bäumen bepflanzen, sich aufbäumen.

cagamèngia , nf Definition genia de matighedha chi faet unu frutu bonu po purga po s'ógiu chi portat; dhu narant a s'istramóniu o ischidabbabbau Synonyms e antonyms ollerícinu, ozuerízine Scientific Terminology rbc, Ricinus communis Etymon ctl. cagamenja Translations French ricin English castor-oil plant Spanish ricino Italian rìcino German Rizinus.

centràle, centràli , agt, nf: tzentrale Definition chi est in mesu in mesu; logu inue si produet calecuna cosa chi de cue si mandhat a tantas bandhas (es. elétricu, gasu) Translations French central English central, plant Spanish central, céntrico, central Italian centrale German zentral, Zentrale.

cristallína , nf Definition genia de erba grassa; a logos narant custu númene a sa birilla de imbidru Scientific Terminology rba, Mesembryanthemum cristallinum Translations French ficoïde glaciale English ice plant Spanish planta de hielo, planta cristalina, escarcha Italian mesembrïàntemo German Eiskraut.

impiàntu , nm Definition cuncordu de machinàrios o àteru chi funtzionandho in totu is partes produit calecuna cosa / zenias de i.: de s'abba, de sa lughe, de su gasu Sentences pro s'impiantu de s'abba bi cheret sa leada, chiusinu, contadore, tubbos, issetas, cundhutu de iscàrrigu ◊ at pintatu s’impiantu novu de su casifítziu ◊ in Canali Trotu dhoi ant fatu s'impiantu po isciacuai s'arena Translations French installation English plant Spanish instalación Italian impianto German Anlage.

paltinàre , vrb: pastinare, pastinzare Definition prantare una bíngia noa; prantare, pesare matas; semenare; in cobertantza, istare a tropu in d-unu logu, istare che prantaos, arraighinaos / p. fàulas = bogai fogu a ccn., pònniri in giru cosas chi no funt, falsidadis contr'a unu Sentences at pastinadu sa binza a bide americana ◊ in s'oru de sa domo bi at pastinadu unu fundhu de bide 2. sos de sos partidos fuint abbarrados pastinados a custa proposta: aiant nadu ca nono, ca no fuit zustu a che chirrare cussos amigos e cumpanzos 3. apo pastinadu aligalza ◊ apo pastinadu unu fiore cun sas raighinas ◊ melone sedulesu pàltino in mesu ’e rena… ◊ unu padr'e cunventu est paltinendhe olia… 4. si ch'est pastinau in su cilleri e no ghirat prus! Surnames and Proverbs prb: chie at dinare pastinzat binza in sa codina Etymon ltn. pastinare Translations French planter la vigne English to plant a vineyard Spanish plantar la viña Italian impiantare la vigna German einen Weinberg anlegen.

pastinónzu , nm Definition su prantare o pònnere bíngia noa, logu e die chi si prantat (e si faet festa puru ca agiudant a cambarada) Synonyms e antonyms pastinadura Sentences callàdebbos, custas boghes, parides in pastinonzu! Etymon srd. Translations French plantation de nouveau vignoble English new vineyard plant Spanish plantación de una viña Italian impianto di nuòvo vignéto German Anbau neuen Weinberges.

piantàre , vrb: plantai, prantai, prantare, prantari Definition nau de prantones, matighedhas o fintzes de prantàgia, pònnere in sa terra trebballada in fossighedhu, in fossu, cun is arraighinas in fundhu bene ammontadas de terra a manera de sighire a crèschere; fintzes semenare, betare su sèmene; pònnere cosa a bisura de mata o palu, fichia in terra de abbarrare firma; rfl. pònnere istrantagiaos, a bisura de mata, in posidura verticale Synonyms e antonyms semenai / ficare, fichire Idioms csn: prantare (bide) a fundhu betadu = a pértia furada, sentza ndi dha segai de su fundu; torràresi a prantare (nadu de ccn.)= faisí torra su tallu cun sa ponidura, torrare a comintzare un'impreu apustis de su dannu, de una fura Sentences no s'istodhit un'àrvure annosa pro la piantare in àteru logu! ◊ issu torrat a prantai is matas aundi segat ◊ nonnu aiat prantadu cussa nughe candho fit nàschidu babbu ◊ in cussa terra si podiat prantai fintzes linu ◊ in s'ortu bi prantamus latuca, càule, sèllere 2. pentzat issu a prantai is palus po cuncordai un'arcu 3. medas ant giau una manu de agiudu a Giuanni po si torrare a prantare, ca ndhe dh'iant furau su bestiàmene 4. is piciocos si prantaiant aposta in sa gennighedha de crésia po biere is piciocas deghi essiant ◊ is piciocos cicios in sa muredha si funt prantaos po saludare su preide Etymon ltn. plantare Translations French planter English to plant Spanish plantar Italian piantare German pflanzen.

tíngiu , nm Definition genia de preughedhu chi ponet a is puntas modhes de is matas Scientific Terminology crp Etymon srd. Translations French pou de San josé English plant louse Spanish piojo de las plantas Italian pidòcchio delle piante German Blattlaus.