Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

alciàre , vrb: (al-ci-a-re) altzai, altzare, altziare, anciai, antiare, antziai, antziare, arciai, arciare, artiai, artiare, artzare, artziai, artziare, asciare, atziai Definition andhare o portare de unu logu o tretu prus bàsciu a unu prus in artu, andhare a in artu, prus in artu, fàere artu; si narat fintzes de is nues candho si firmant de pròere e si oberint unu pagu; de is prétzios si narat po incarire Synonyms e antonyms acadhai, ampiai, apicai, apilicare, apugiai, fartziare, pesai, pigai 1 / arteriare, ufiare / illaschiare, isclarire, ispalaciae / abantai / mediare, mezorare | ctr. abasciai, calai, falare Idioms csn: artziare su fogu = acradiare su fogu; artziai is prétzius = incarire; artziare sa boghe = artziai sa boxi, faedhare prus in artu, fintzas a briga o pro arrennegu (si podet nàrrere fintzas de televisione, de aràdio, a manera de si pòderent intèdhere de prus); artziare in gradu = leare gradu prus artu, essire prus de importu; altzai sa conca, sa chighirista (nâdu de zente) = fàgheresi tostu, dàresi tropu importàntzia, crèresi prus importante, fàghere su barrosu Sentences randhas de fumu si àsciant in s'aera ◊ si sunt aciapados unu altzendhe e unu falendhe ◊ su bentu àntziat e falat sa foza in s'àghera ◊ at antziau sos ocros a chelu ◊ atzidinci asuba de s'iscannu! ◊ s'astronavi iat pigau a artziai a sa dereta ◊ dade sa manu a mi ndhe altzare! ◊ sos fraigamuros àsciant sos muros pro fàghere sa domo ◊ fint arciandhe in sa trempa pro intrare a sa vidha ◊ in agustu soe artziata a Núgoro 2. est proindhe, ma si àrtziat esso a campu ◊ si àltziat custa néula andhamus ◊ a manzanu fit proindhe ma a sero che at artziadu e bogadu su sole 3. a sa muzere no li at antziau mancu ocros ◊ sos pastores àlciant s'oju e abbàidant su masone ◊ in tota die no li aiat asciadu de oju ◊ candu àrtziat su soli gei callentat! 4. no ti arcis, ca tanti no tenis arrexoni! ◊ si àlciat e si falat, brighendhe ◊ como ti apo in manu, chi ti altzes o ti fales o carchedhes! ◊ su ti che altzare asie a sas istellas… no est moderascione! 5. pustis de tale impresa podes fàghere mercantzia e sa tua genia artziare 6. su salmoni dh'ant artiau de préssiu ◊ gei est artziada, custa cosa, a costai aici meda!… Translations French monter, soulever English to rise, to lift Spanish subir, levantar, alzar Italian salire, ascéndere, sollevare, innalzare German hinaufsteigen, heben.

ampiài , vrb: ampuai, ampuare, ampulai, ampulare, ampullai Definition andhare o portare de bàsciu a pitzu, pesare in artu, a logu prus in artu, mòvere a forte, iscutulare e avolotare: ampuare si narat fintzes in su sensu de cúrrere a unu logu, de si incarare a bíere Synonyms e antonyms acadhai, alciare, apicai, apilicare, apugiai, pigai 1 / isciucai | ctr. cabai, falare Idioms csn: ampulai sa boge = artziare sa boghe, faedhare o leare a boghes coment'e brighendhe; a. a unu a ccn. logu = azuarechelu; ampulai una muneda = imbolare sa muneda in artu lassèndhela rúere a terra a bídere si essit rughe o crastos Sentences chi mi nci àmpuat su sànguni a conca, cussu tramasseri mau!… ◊ is prus lébius si ndi ampulànt in artu ◊ àmpula sa cara sentza tímere sas cumpanzas! (I.Porcheddu)◊ s'abba àmpulat dae mare a sas nues ◊ at ampuau is ogus a cara incillia ◊ ampuaminci ca no nci lompu! ◊ cudhu bentu che ampuliàt fintzas sas orrocas! ◊ at saludau a manu ampulada 2. mi seu ampuada ogus a celu Etymon tts Translations French monter English to rise Spanish subir, levantar Italian salire, sollevare German hinaufsteigen, aufheben.

còrcobe , agt, nm Definition chi o cosa o logu chi est cun sa parte de pitzu a forma de cúcuru, prus arta, corcobau, a sedha Synonyms e antonyms calembru, cucurúciu, cucurudu Etymon srd. Translations French mamelon English rise, hump Spanish corcova Italian dòsso German Rücken.

incariméntu , nm Definition su incarire de is cosas, su artzare de is prétzios Synonyms e antonyms incarida, incaru | ctr. imbaratimentu Etymon srd. Translations French hausse English rise Spanish encarecimiento, alza Italian rincaro German Verteuerung.

pigài 1 , vrb: pigare Definition andhare a in artu, apitzu: si narat fintzes de s'erba chi naschit, essit e creschet; ingòllere o portare a in artu, apitzu / aus. èssere, àere Synonyms e antonyms acadhai, alciare, ampiai, apicai, apilicare, apugiai | ctr. calai, falare Sentences isse deviat pigare a bidha ue lu fint aisetendhe ◊ su zàganu est pighendhe a campanile a sonare sas campanas ◊ so falendhe a zosso a pigare linna a su fogu ◊ no pighes a su muru, no che ruas! ◊ su late, su brou, s'abba in sa padedha si che pigat si lu faghes budhire a fogu càdriu ◊ su gafè est pigadu ◊ cras pigamus a Montes de Artu 2. erba ocannu ndh'at pigadu meda ◊ apo fatu s'arzoledha ma depiat èssere sèmene malu ca no bi ndh'at pigadu ◊ betabbila acurtzu, cuss'abba, a s'arburedha, ca sinono no ndhe li pigat! 3. candho teniat tréighi annos babbu mi che at pigadu a montes ◊ pígache custa cosa a subra! Etymon ltn. picare Translations French monter English to rise Spanish subir Italian salire German hinaufgehen, hinaufsteigen, heraufkommen, heraufsteigen, steigen.

riàrtzu , nm Definition genia de trèmere, mescamente in oros de istradas o de ferrovias comente ant apertu e abbasciau o arreprenu faendho su logu po passare in paris Synonyms e antonyms tèrema, trèmena, trempa Sentences sos riartzos de sa línia ferroviària Translations French talus English rise, slope Spanish escarpa Italian rïalto, scarpata German Böschung.