abbericúngia, abbericúnza , nf, avb: abberigunza,
abericúngia,
aberigúngia,
aberrigúngia,
aberrigunza,
apericunza Definition
genia de bobboitedhu chi faet meda asuta de is pedras o àteru de úmidu, de forma ovale e cucurúciu, in colore de chinisu, si serrat e faet a bisura de birilla si dhu tocant; avb. (aperigúngia = a aperigúngia) nau de un'apertura, chi si aperit e tancat fatuvatu, chi no est ne totu aperta e ne totu tancada; in cobertantza, si narat puru po su cristianu candho faet duas caras, candho no si cumprendhet bene comente s'at a cumportare
Synonyms e antonyms
pedigúngia,
pirigúngia,
poburedha,
procumuntoni,
centubeis
Sentences
sintzu, muschitu, iscrafajonis, suigas, arxas e aberigúngias… est una brigúngia su nci bivi, in cussu logu!
2.
est a s'abbericúngia ◊ at lassau sa porta a abbericúngia ◊ is de su bixinau depint èssi a genna aperigúngia, castiendi… ◊ sa fentana fiat aperigúngia po nci essí su fragu de s'atúfidu
3.
cuss'ómini est unu aberigúngia!
Scientific Terminology
crp, upm, philoscia muscorum, porcellio laevis, armadillium granulatum
Etymon
srd.
Translations
French
cloporte
English
porcellino laevis,
smooth slater
Spanish
cochinilla
Italian
onisco
German
Assel.
allisài, allisàre , vrb: allisciare,
allisiare,
allixare,
lisai Definition
fàere lisu, passare ccn. cosa po fàere bellu unu materiale; nau in cobertantza, cricare de pigare sa gente cun imbrímbinos, a frandhigos, abantandhodha po si lassare cumbínchere
Synonyms e antonyms
apianare,
illisiare,
impranai
/
allosingai,
frandhigare,
improsae,
insabonai,
lígnere
Sentences
su paone cun su bicu si allixat sa… persone! ◊ is perdas de s'arriu dhas at allisadas s'àcua ◊ cussu códulu est allixadu dae s'abba ◊ allixare sos pilos
2.
indeosadu mi l'isto a s'allixa allixa faedhèndheli che a fémina in camixa
Etymon
srd.
Translations
French
polir,
flatter
English
to smooth,
to toady to
Spanish
alisar,
adular
Italian
levigare,
lisciare,
adulare
German
glätten,
schmeicheln.
canúsu , nm Definition
genia de piscigani no tanti mannu (si podet papare)
Synonyms e antonyms
canisca,
musciola
Scientific Terminology
psc, mustelus mustelus, m. asterias
Translations
French
émissole
English
smooth hound
Spanish
mustela
Italian
palómbo
German
Glatthai.
illisiàre , vrb: illissiare Definition
aparigiare, fàere lisu, passare ccn. cosa po fàere bellu; fintzes fuire de manos, nau de cosa lisa
Synonyms e antonyms
allisai
Sentences
innantis de rispòndhere, mannoi si at illissiadu sa barba ◊ seo abbaidanne una codedha illisiada de riu
2.
custa cosa ti che illísiat che un'ambidha!
Translations
French
lisser
English
to smooth
Spanish
alisar
Italian
lisciare
German
glätten,
polieren.
lísciu , agt, nm: lísiu,
líssiu 1,
lissu,
lisu Definition
nau de cosas, chi a dhas tocare no faent arrèschere nudha, o, de logu, chi est pranu pranu (dhu narant fintzes de chie no portat pilos in conca); nau de papares, chi funt pagu cundhios, simples simples
Synonyms e antonyms
lígiu 1,
pianu
/
conchispilidu
| ctr.
aprighizonadu,
arraspiosu,
arrescidhosu,
grispu
Idioms
csn:
lisu che sa seda = lísiu lísiu; fai una cosa lisa, a sa lisa = de sa manera prus simple, chentza dificurtade, chentza cosas in prus; túndiu a sa lisa = a rapu; l. de suore = sudori meda, chi calat alliscinendi; mércuris de lísciu = s'incràs de su martis de carrasegare; èssere o pònnere lisu terra = a paris a terra, in terra
Sentences
emus a bolli arrugas lisas e deretas, ma depeus passai in mòri istrintu e trotu ◊ no caminist in s'arrigàngiu ca is arrocas lísias fàinti liscinai ◊ portat sa faci lisa lisa che iscróciu de ou ◊ su mari oi est lisu coment'e s'ollu
2.
a su piga e fala, fit isalenendhe, a limba fora e a líscios de suore ◊ est tota die a líscios de suore, triballendhe
3.
faimí un'assiguratzioni lisa lisa, ca no bollu ispendi meda! ◊ unu teniat bàtero o chimbe burdos e sa zente naiant: Cussu dhu faet a sa lisa, chentza condòs! ◊ ant fatu s'isposóriu a sa lisa
Surnames and Proverbs
smb:
Lisu
Etymon
srd.
Translations
French
lisse
English
smooth
Spanish
liso
Italian
lìscio,
levigato
German
glatt.
ràsidu , agt Definition
chi est fatu a rasu
Synonyms e antonyms
rasau
Translations
French
ras
English
smooth
Spanish
raso,
liso
Italian
raso
German
glatt,
flach.