abbericúngia, abbericúnza , nf, avb: abberigunza,
abericúngia,
aberigúngia,
aberrigúngia,
aberrigunza,
apericunza Definitzione
genia de bobboitedhu chi faet meda asuta de is pedras o àteru de úmidu, de forma ovale e cucurúciu, in colore de chinisu, si serrat e faet a bisura de birilla si dhu tocant; avb. (aperigúngia = a aperigúngia) nau de un'apertura, chi si aperit e tancat fatuvatu, chi no est ne totu aperta e ne totu tancada; in cobertantza, si narat puru po su cristianu candho faet duas caras, candho no si cumprendhet bene comente s'at a cumportare
Sinònimos e contràrios
pedigúngia,
pirigúngia,
poburedha,
procumuntoni,
centubeis
Frases
sintzu, muschitu, iscrafajonis, suigas, arxas e aberigúngias… est una brigúngia su nci bivi, in cussu logu!
2.
est a s'abbericúngia ◊ at lassau sa porta a abbericúngia ◊ is de su bixinau depint èssi a genna aperigúngia, castiendi… ◊ sa fentana fiat aperigúngia po nci essí su fragu de s'atúfidu
3.
cuss'ómini est unu aberigúngia!
Terminologia iscientìfica
crp, upm, philoscia muscorum, porcellio laevis, armadillium granulatum
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
cloporte
Ingresu
porcellino laevis,
smooth slater
Ispagnolu
cochinilla
Italianu
onisco
Tedescu
Assel.
allisài, allisàre , vrb: allisciare,
allisiare,
allixare,
lisai Definitzione
fàere lisu, passare ccn. cosa po fàere bellu unu materiale; nau in cobertantza, cricare de pigare sa gente cun imbrímbinos, a frandhigos, abantandhodha po si lassare cumbínchere
Sinònimos e contràrios
apianare,
illisiare,
impranai
/
allosingai,
frandhigare,
improsae,
insabonai,
lígnere
Frases
su paone cun su bicu si allixat sa… persone! ◊ is perdas de s'arriu dhas at allisadas s'àcua ◊ cussu códulu est allixadu dae s'abba ◊ allixare sos pilos
2.
indeosadu mi l'isto a s'allixa allixa faedhèndheli che a fémina in camixa
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
polir,
flatter
Ingresu
to smooth,
to toady to
Ispagnolu
alisar,
adular
Italianu
levigare,
lisciare,
adulare
Tedescu
glätten,
schmeicheln.
canúsu , nm Definitzione
genia de piscigani no tanti mannu (si podet papare)
Sinònimos e contràrios
canisca,
musciola
Terminologia iscientìfica
psc, mustelus mustelus, m. asterias
Tradutziones
Frantzesu
émissole
Ingresu
smooth hound
Ispagnolu
mustela
Italianu
palómbo
Tedescu
Glatthai.
illisiàre , vrb: illissiare Definitzione
aparigiare, fàere lisu, passare ccn. cosa po fàere bellu; fintzes fuire de manos, nau de cosa lisa
Sinònimos e contràrios
allisai
Frases
innantis de rispòndhere, mannoi si at illissiadu sa barba ◊ seo abbaidanne una codedha illisiada de riu
2.
custa cosa ti che illísiat che un'ambidha!
Tradutziones
Frantzesu
lisser
Ingresu
to smooth
Ispagnolu
alisar
Italianu
lisciare
Tedescu
glätten,
polieren.
lísciu , agt, nm: lísiu,
líssiu 1,
lissu,
lisu Definitzione
nau de cosas, chi a dhas tocare no faent arrèschere nudha, o, de logu, chi est pranu pranu (dhu narant fintzes de chie no portat pilos in conca); nau de papares, chi funt pagu cundhios, simples simples
Sinònimos e contràrios
lígiu 1,
pianu
/
conchispilidu
| ctr.
aprighizonadu,
arraspiosu,
arrescidhosu,
grispu
Maneras de nàrrere
csn:
lisu che sa seda = lísiu lísiu; fai una cosa lisa, a sa lisa = de sa manera prus simple, chentza dificurtade, chentza cosas in prus; túndiu a sa lisa = a rapu; l. de suore = sudori meda, chi calat alliscinendi; mércuris de lísciu = s'incràs de su martis de carrasegare; èssere o pònnere lisu terra = a paris a terra, in terra
Frases
emus a bolli arrugas lisas e deretas, ma depeus passai in mòri istrintu e trotu ◊ no caminist in s'arrigàngiu ca is arrocas lísias fàinti liscinai ◊ portat sa faci lisa lisa che iscróciu de ou ◊ su mari oi est lisu coment'e s'ollu
2.
a su piga e fala, fit isalenendhe, a limba fora e a líscios de suore ◊ est tota die a líscios de suore, triballendhe
3.
faimí un'assiguratzioni lisa lisa, ca no bollu ispendi meda! ◊ unu teniat bàtero o chimbe burdos e sa zente naiant: Cussu dhu faet a sa lisa, chentza condòs! ◊ ant fatu s'isposóriu a sa lisa
Sambenados e Provèrbios
smb:
Lisu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
lisse
Ingresu
smooth
Ispagnolu
liso
Italianu
lìscio,
levigato
Tedescu
glatt.
ràsidu , agt Definitzione
chi est fatu a rasu
Sinònimos e contràrios
rasau
Tradutziones
Frantzesu
ras
Ingresu
smooth
Ispagnolu
raso,
liso
Italianu
raso
Tedescu
glatt,
flach.