abbericúngia, abbericúnza , nf, avb: abberigunza,
abericúngia,
aberigúngia,
aberrigúngia,
aberrigunza,
apericunza Definizione
genia de bobboitedhu chi faet meda asuta de is pedras o àteru de úmidu, de forma ovale e cucurúciu, in colore de chinisu, si serrat e faet a bisura de birilla si dhu tocant; avb. (aperigúngia = a aperigúngia) nau de un'apertura, chi si aperit e tancat fatuvatu, chi no est ne totu aperta e ne totu tancada; in cobertantza, si narat puru po su cristianu candho faet duas caras, candho no si cumprendhet bene comente s'at a cumportare
Sinonimi e contrari
pedigúngia,
pirigúngia,
poburedha,
procumuntoni,
centubeis
Frasi
sintzu, muschitu, iscrafajonis, suigas, arxas e aberigúngias… est una brigúngia su nci bivi, in cussu logu!
2.
est a s'abbericúngia ◊ at lassau sa porta a abbericúngia ◊ is de su bixinau depint èssi a genna aperigúngia, castiendi… ◊ sa fentana fiat aperigúngia po nci essí su fragu de s'atúfidu
3.
cuss'ómini est unu aberigúngia!
Terminologia scientifica
crp, upm, philoscia muscorum, porcellio laevis, armadillium granulatum
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
cloporte
Inglese
porcellino laevis,
smooth slater
Spagnolo
cochinilla
Italiano
onisco
Tedesco
Assel.
allisài, allisàre , vrb: allisciare,
allisiare,
allixare,
lisai Definizione
fàere lisu, passare ccn. cosa po fàere bellu unu materiale; nau in cobertantza, cricare de pigare sa gente cun imbrímbinos, a frandhigos, abantandhodha po si lassare cumbínchere
Sinonimi e contrari
apianare,
illisiare,
impranai
/
allosingai,
frandhigare,
improsae,
insabonai,
lígnere
Frasi
su paone cun su bicu si allixat sa… persone! ◊ is perdas de s'arriu dhas at allisadas s'àcua ◊ cussu códulu est allixadu dae s'abba ◊ allixare sos pilos
2.
indeosadu mi l'isto a s'allixa allixa faedhèndheli che a fémina in camixa
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
polir,
flatter
Inglese
to smooth,
to toady to
Spagnolo
alisar,
adular
Italiano
levigare,
lisciare,
adulare
Tedesco
glätten,
schmeicheln.
canúsu , nm Definizione
genia de piscigani no tanti mannu (si podet papare)
Sinonimi e contrari
canisca,
musciola
Terminologia scientifica
psc, mustelus mustelus, m. asterias
Traduzioni
Francese
émissole
Inglese
smooth hound
Spagnolo
mustela
Italiano
palómbo
Tedesco
Glatthai.
illisiàre , vrb: illissiare Definizione
aparigiare, fàere lisu, passare ccn. cosa po fàere bellu; fintzes fuire de manos, nau de cosa lisa
Sinonimi e contrari
allisai
Frasi
innantis de rispòndhere, mannoi si at illissiadu sa barba ◊ seo abbaidanne una codedha illisiada de riu
2.
custa cosa ti che illísiat che un'ambidha!
Traduzioni
Francese
lisser
Inglese
to smooth
Spagnolo
alisar
Italiano
lisciare
Tedesco
glätten,
polieren.
lísciu , agt, nm: lísiu,
líssiu 1,
lissu,
lisu Definizione
nau de cosas, chi a dhas tocare no faent arrèschere nudha, o, de logu, chi est pranu pranu (dhu narant fintzes de chie no portat pilos in conca); nau de papares, chi funt pagu cundhios, simples simples
Sinonimi e contrari
lígiu 1,
pianu
/
conchispilidu
| ctr.
aprighizonadu,
arraspiosu,
arrescidhosu,
grispu
Modi di dire
csn:
lisu che sa seda = lísiu lísiu; fai una cosa lisa, a sa lisa = de sa manera prus simple, chentza dificurtade, chentza cosas in prus; túndiu a sa lisa = a rapu; l. de suore = sudori meda, chi calat alliscinendi; mércuris de lísciu = s'incràs de su martis de carrasegare; èssere o pònnere lisu terra = a paris a terra, in terra
Frasi
emus a bolli arrugas lisas e deretas, ma depeus passai in mòri istrintu e trotu ◊ no caminist in s'arrigàngiu ca is arrocas lísias fàinti liscinai ◊ portat sa faci lisa lisa che iscróciu de ou ◊ su mari oi est lisu coment'e s'ollu
2.
a su piga e fala, fit isalenendhe, a limba fora e a líscios de suore ◊ est tota die a líscios de suore, triballendhe
3.
faimí un'assiguratzioni lisa lisa, ca no bollu ispendi meda! ◊ unu teniat bàtero o chimbe burdos e sa zente naiant: Cussu dhu faet a sa lisa, chentza condòs! ◊ ant fatu s'isposóriu a sa lisa
Cognomi e Proverbi
smb:
Lisu
Etimo
srd.
Traduzioni
Francese
lisse
Inglese
smooth
Spagnolo
liso
Italiano
lìscio,
levigato
Tedesco
glatt.
ràsidu , agt Definizione
chi est fatu a rasu
Sinonimi e contrari
rasau
Traduzioni
Francese
ras
Inglese
smooth
Spagnolo
raso,
liso
Italiano
raso
Tedesco
glatt,
flach.