líciu 1 , nm, nf: litu,
litza,
litzu Definitzione
donniunu de is filos chi in su telàrgiu passant in mesu de su ordiu, pendhendho apicaos tra s'ínsulu de apalas e sa càscia cun su pètene, e benint artzaos e calaos cun sa petzana: is litzas funt imbestias in duas cannas (una in artu, una in bàsciu) poderadas apicadas e si narant cun custu númene (pl.) fintzes is cannas cun is filos (canna de litzus); fintzes filicitu, genia de filu de is erbas
Maneras de nàrrere
csn:
tèssiri a litzus = una manera de fàghere tessinzu; litos betzos = zenia de erba acambada meda, bona a manigare: bogat una chima de carchi prammu, cussa puru bona a manigare (a logos li narant "pabantzolu"), chi prima de fiorire est a concutza e candho s'isparghet faghet unu fioredhu grogu chi assemizat, de forma, a sa sitzia; andhare che filu sentza litu = andai mali; abbasciai is litzas (nadu de unu) = abbrandhare sa barrosia; no abbarrari ne in litzu e ne in pètini (nadu de ccn)= èssere de pagu imprastu, chentza frimmesa e ne cabile
Frases
como chi at s'insúliu pienu falat cotone in pètene e litos ◊ segundhu su tessinzu, sos litos podent èssere de bàtoro finas a deghessete
2.
a su malàidu bi faiant bufare una tassa de abba cun cantos de litzos de linu aintro
3.
mi est andhadu totu che filu sentza litu ◊ at abbasciau is litzas, cun mimi!
Terminologia iscientìfica
ts
Ètimu
ltn.
licium
Tradutziones
Frantzesu
lice,
lisse
Ingresu
heald
Ispagnolu
lizo
Italianu
lìccio
Tedescu
Schaft.
lísciu , agt, nm: lísiu,
líssiu 1,
lissu,
lisu Definitzione
nau de cosas, chi a dhas tocare no faent arrèschere nudha, o, de logu, chi est pranu pranu (dhu narant fintzes de chie no portat pilos in conca); nau de papares, chi funt pagu cundhios, simples simples
Sinònimos e contràrios
lígiu 1,
pianu
/
conchispilidu
| ctr.
aprighizonadu,
arraspiosu,
arrescidhosu,
grispu
Maneras de nàrrere
csn:
lisu che sa seda = lísiu lísiu; fai una cosa lisa, a sa lisa = de sa manera prus simple, chentza dificurtade, chentza cosas in prus; túndiu a sa lisa = a rapu; l. de suore = sudori meda, chi calat alliscinendi; mércuris de lísciu = s'incràs de su martis de carrasegare; èssere o pònnere lisu terra = a paris a terra, in terra
Frases
emus a bolli arrugas lisas e deretas, ma depeus passai in mòri istrintu e trotu ◊ no caminist in s'arrigàngiu ca is arrocas lísias fàinti liscinai ◊ portat sa faci lisa lisa che iscróciu de ou ◊ su mari oi est lisu coment'e s'ollu
2.
a su piga e fala, fit isalenendhe, a limba fora e a líscios de suore ◊ est tota die a líscios de suore, triballendhe
3.
faimí un'assiguratzioni lisa lisa, ca no bollu ispendi meda! ◊ unu teniat bàtero o chimbe burdos e sa zente naiant: Cussu dhu faet a sa lisa, chentza condòs! ◊ ant fatu s'isposóriu a sa lisa
Sambenados e Provèrbios
smb:
Lisu
Ètimu
srd.
Tradutziones
Frantzesu
lisse
Ingresu
smooth
Ispagnolu
liso
Italianu
lìscio,
levigato
Tedescu
glatt.
preustínu , nm Definitzione
mata manna ma giòvona, bella e dereta, chi nemos dhi at betau manu a ndhe segare cambos, mai tocada, ínnida
Sinònimos e contràrios
fraustinu
Frases
s'àrbure piús nébida e fozida as truncadu in netu ancora preustinu ◊ preustinos ínnidos podiant contare àteros contos cun raighinas tuas seculares! ◊ mastru Tilipu faghiat iscalas de carru dae preustinos tènneros che sa chera
Tradutziones
Frantzesu
fût lisse
Ingresu
stem,
young tree
Ispagnolu
árbol,
planta joven
Italianu
fusto,
pianta gióvane
Tedescu
Stamm,
junger Baum.