Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

abiociài , vrb Definition èssere in fortza, briosu, pònnere brios Synonyms e antonyms abbiatzai, abbibare Etymon srd. Translations French se remettre English to fit Spanish recobrarse, restablecerse Italian rimettersi in fórma German bei Kräften sein.

adatài , vrb: addatai, addatae, addatare Definition fàere una cosa a manera chi potzat andhare bene a o cun d-un'àtera, o po un'iscopu, una faina; rfl. cambiare su cumportamentu, s'abbitúdine, is capacidades a manera de pòdere fàere o andhare bene in àteru logu e cunditziones, in calecuna cosa o bisóngiu, fintzes cumprèndhere ite est su prus giustu de fàere in d-una faina Synonyms e antonyms aggarbai, cuncodrai / arragnare Sentences po bivi impai mairu e mullei tocat a si adatai! 2. si podis no fatzas sa noti po dí e addatadí sempri a su tempus! ◊ isse za si addatat a totu, a fàghere de mastru de muru e a maniale!◊ deo a totu sos trabàglios mi adato 3. no mi so addatada e bi apo postu tropu sale, in custu mànigu Etymon itl. Translations French adapter English to fit Spanish adaptar Italian adattare German anpassen.

afrisciài , vrb rfl Definition su si arrangiare male comente si podet, su si adatare a is cosas noas po abbisóngiu, a s'apretu Synonyms e antonyms abesare, arragnare Sentences cussa c'est cambiada a càmbera bella e dèu cun su babbu si seus afrisciaus in custu aposentedhu (A.Garau)◊ depit cumpadessi chi s'afrisciaus a cenai innòi ◊ no apu pótziu agatai froris e mi seus dépia afrisciai cun unu brancu de afàbbica ◊ ti ant nau fuedhus de cunfortu po chi t'afriscis a sa passiéntzia ◊ afrisciadí a bivi modestu! Translations French s'adapter English to fit Spanish adaptarse Italian adattarsi German sich anpassen.

aggarbài, aggarbàre , vrb: grabbare Definition giare garbu, fàere a grabbu, bene, giare una forma, trebballare una cosa a manera de dha fàere essire comente si bolet / aggarbai unu bistiri = arranzare unu bestire pro chi ruat bene a chie lu depet pònnere Synonyms e antonyms adatai, bugiardare, cuncodrai Sentences at aggarbadu sas istampas de s'iscala de su carru a berrina e a iscarpedhu ◊ fustes e fustighedhos de su carru fint de linna birde ca si podiant aggarbare chene perígulu de si truncare Etymon srd. Translations French adapter English to fit Spanish modelar Italian adattare, modellare German anpassen, modellieren.

crosài, crosàre, crosàri , vrb: crusare, crusiare Definition acostire una cosa a un'àtera o is oros de duas cosas, intrare apare po serrare impare, torrare apare, nau fintzes de su chi si narat foedhandho coment'e cosa chi dhue deghet, est bene nau; si narat fintzes de una segada sanandho Synonyms e antonyms apigiai, crosodhae, crujare, imbasare, incasciae, incriedhai, segliai / dèxiri | ctr. iscrusare Idioms csn: dhoi crosat = bi istat bene, si li addatat, dhu dexit (e fintzas chi faghet rima); crosai is fuedhus = faedhare, nàrrere duas peràulas Sentences in sa carrada is doas de su fundu crosant in su canali de is doas longas ◊ ammentendhe a babbu e mamma, goso cudhos cunfortos chi crusant dogni ferida de su coro (P.Fae)◊ ant crusau un'istampu in su muru 2. dhi picighit e mai dhi crosit! ◊ naradhu a forti, cussu, ca dhoi crosat! ◊ su pipiu est befianu e su chi narat dhoi crosat puru! 3. sas malandras si sunt crusiadas: commo su fertu est s'ispíritu ◊ nos azes lassau un'istrópiu mannu chi sa medichina de su tempus at a istentare a lu crusiare ◊ sas brusiaduras sunt crusiadas e sa pedhe noba est torrandhe a issire ◊ no mi toches sa ferida ca no est bene crusada! Etymon ltn. *clusiare Translations French joindre, cacheter, suturer English to fit together, to seal, to suture Spanish coincidir, compaginarse Italian combaciare, sigillare, suturare German zusammenpassen, versiegeln, nähen.

ferrài , vrb: ferrare, ferrari Definition pònnere su ferru a calecuna cosa, mescamente in is peis a is animales de trebballu (boes, cuadhos, molentes); pònnere sa sonàgia in su tzugu a su bestiàmene (prus che àteru brebès e crabas); nau de cosas chi si podent intostare, fàeresi che ferru / màchina de ferrare = ferrajola, ferrera o trabàgliu, genia de aparatu (telaju) adatu po acapiare is boes a manera chi abbarrent firmos candho funt ferrandhodhos Synonyms e antonyms tzoare 1 / acampanedhai, apitiolai, assonazare / astrare, belare, intostare | ctr. iferrare Sentences andhabant a sos mastros de ferru a ferrare sos boes ◊ su piciochedhu dhu mandànt a nci portai a ferrai is cuadhus ◊ cadhos, àinos e mulos si ferrant presos a una lóriga ◊ is bòis si ferrant a pinna 2. allà un'ómini antigu: ses nàsciu candu ferrànt is cabonis a is peis de asegus! Etymon ltn. *ferrare Translations French ferrer English to fit with iron, to shoe Spanish herrar Italian ferrare German beschlagen.