abiociài , vrb Definitzione èssere in fortza, briosu, pònnere brios Sinònimos e contràrios abbiatzai, abbibare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu se remettre Ingresu to fit Ispagnolu recobrarse, restablecerse Italianu rimettersi in fórma Tedescu bei Kräften sein.

adatài , vrb: addatai, addatae, addatare Definitzione fàere una cosa a manera chi potzat andhare bene a o cun d-un'àtera, o po un'iscopu, una faina; rfl. cambiare su cumportamentu, s'abbitúdine, is capacidades a manera de pòdere fàere o andhare bene in àteru logu e cunditziones, in calecuna cosa o bisóngiu, fintzes cumprèndhere ite est su prus giustu de fàere in d-una faina Sinònimos e contràrios aggarbai, cuncodrai / arragnare Frases po bivi impai mairu e mullei tocat a si adatai! 2. si podis no fatzas sa noti po dí e addatadí sempri a su tempus! ◊ isse za si addatat a totu, a fàghere de mastru de muru e a maniale!◊ deo a totu sos trabàglios mi adato 3. no mi so addatada e bi apo postu tropu sale, in custu mànigu Ètimu itl. Tradutziones Frantzesu adapter Ingresu to fit Ispagnolu adaptar Italianu adattare Tedescu anpassen.

afrisciài , vrb rfl Definitzione su si arrangiare male comente si podet, su si adatare a is cosas noas po abbisóngiu, a s'apretu Sinònimos e contràrios abesare, arragnare Frases cussa c'est cambiada a càmbera bella e dèu cun su babbu si seus afrisciaus in custu aposentedhu (A.Garau)◊ depit cumpadessi chi s'afrisciaus a cenai innòi ◊ no apu pótziu agatai froris e mi seus dépia afrisciai cun unu brancu de afàbbica ◊ ti ant nau fuedhus de cunfortu po chi t'afriscis a sa passiéntzia ◊ afrisciadí a bivi modestu! Tradutziones Frantzesu s'adapter Ingresu to fit Ispagnolu adaptarse Italianu adattarsi Tedescu sich anpassen.

aggarbài, aggarbàre , vrb: grabbare Definitzione giare garbu, fàere a grabbu, bene, giare una forma, trebballare una cosa a manera de dha fàere essire comente si bolet / aggarbai unu bistiri = arranzare unu bestire pro chi ruat bene a chie lu depet pònnere Sinònimos e contràrios adatai, bugiardare, cuncodrai Frases at aggarbadu sas istampas de s'iscala de su carru a berrina e a iscarpedhu ◊ fustes e fustighedhos de su carru fint de linna birde ca si podiant aggarbare chene perígulu de si truncare Ètimu srd. Tradutziones Frantzesu adapter Ingresu to fit Ispagnolu modelar Italianu adattare, modellare Tedescu anpassen, modellieren.

crosài, crosàre, crosàri , vrb: crusare, crusiare Definitzione acostire una cosa a un'àtera o is oros de duas cosas, intrare apare po serrare impare, torrare apare, nau fintzes de su chi si narat foedhandho coment'e cosa chi dhue deghet, est bene nau; si narat fintzes de una segada sanandho Sinònimos e contràrios apigiai, crosodhae, crujare, imbasare, incasciae, incriedhai, segliai / dèxiri | ctr. iscrusare Maneras de nàrrere csn: dhoi crosat = bi istat bene, si li addatat, dhu dexit (e fintzas chi faghet rima); crosai is fuedhus = faedhare, nàrrere duas peràulas Frases in sa carrada is doas de su fundu crosant in su canali de is doas longas ◊ ammentendhe a babbu e mamma, goso cudhos cunfortos chi crusant dogni ferida de su coro (P.Fae)◊ ant crusau un'istampu in su muru 2. dhi picighit e mai dhi crosit! ◊ naradhu a forti, cussu, ca dhoi crosat! ◊ su pipiu est befianu e su chi narat dhoi crosat puru! 3. sas malandras si sunt crusiadas: commo su fertu est s'ispíritu ◊ nos azes lassau un'istrópiu mannu chi sa medichina de su tempus at a istentare a lu crusiare ◊ sas brusiaduras sunt crusiadas e sa pedhe noba est torrandhe a issire ◊ no mi toches sa ferida ca no est bene crusada! Ètimu ltn. *clusiare Tradutziones Frantzesu joindre, cacheter, suturer Ingresu to fit together, to seal, to suture Ispagnolu coincidir, compaginarse Italianu combaciare, sigillare, suturare Tedescu zusammenpassen, versiegeln, nähen.

ferrài , vrb: ferrare, ferrari Definitzione pònnere su ferru a calecuna cosa, mescamente in is peis a is animales de trebballu (boes, cuadhos, molentes); pònnere sa sonàgia in su tzugu a su bestiàmene (prus che àteru brebès e crabas); nau de cosas chi si podent intostare, fàeresi che ferru / màchina de ferrare = ferrajola, ferrera o trabàgliu, genia de aparatu (telaju) adatu po acapiare is boes a manera chi abbarrent firmos candho funt ferrandhodhos Sinònimos e contràrios tzoare 1 / acampanedhai, apitiolai, assonazare / astrare, belare, intostare | ctr. iferrare Frases andhabant a sos mastros de ferru a ferrare sos boes ◊ su piciochedhu dhu mandànt a nci portai a ferrai is cuadhus ◊ cadhos, àinos e mulos si ferrant presos a una lóriga ◊ is bòis si ferrant a pinna 2. allà un'ómini antigu: ses nàsciu candu ferrànt is cabonis a is peis de asegus! Ètimu ltn. *ferrare Tradutziones Frantzesu ferrer Ingresu to fit with iron, to shoe Ispagnolu herrar Italianu ferrare Tedescu beschlagen.

«« Torra a chircare