costumài , vrb: acostumai,
costumare,
custumai Definition
tènnere o àere a parusu, àere un'abbitúdine coment'e cosa de medas e chi durat a meda
Synonyms e antonyms
abbetuare,
abesare,
acomunai,
arranguai,
imbisciare,
ingustai,
parusare
Sentences
ingunis costumant a si firmai is carretoneris ◊ ndi apu costumau a biri prus mannus de issus, e a figionu, puru! ◊ "Para s'orija e sas laras tanca!" costumaiat a nàrrere Fulanu ◊ costumat a ndi bufai puru, de binu, cussu! ◊ sos mannos ant sempre custumadu a dare unu chilu de mele pro unu de casu ◊ in su mesi de maju custumat a fai calincuna iscutulada de àcua
Etymon
itl.
costumare
Translations
French
habituer,
être d'usage (de)
English
to use
Spanish
acostumbrar
Italian
usare,
avére l'uso
German
anwenden.
imperài, imperàre , vrb: impleai,
impreai,
impreare,
impreari,
impriai,
omperae,
umperai Definition
pònnere una css. cosa o a ccn. a unu bisóngiu, a calecuna cosa, cun cosa
Synonyms e antonyms
impidare,
manigiai,
omperae
Sentences
imperadhu su sardu, ca est contravelenu! (A.Satta)◊ apo impreau mastros de muru e manibales a fravicare ◊ cust'intima ti servat de cundenna, za chi s'abbilidade no l'impreas ◊ su tempus comente l'impreas, tue? ◊ apu dépiu impleai sa língua de su fuetu po dhu cumbínciri a cambiai vida ◊ custa est beste noa ca l'apo impreada pagu ◊ impèralu su tempus chi as! ◊ arregordadí chi tenis de impreai bèni su tempus!
Etymon
ltn.
imperare
Translations
French
employer
English
to use
Spanish
emplear
Italian
adoperare,
usare
German
benutzen.
ispitíre , vrb: spitiri Definition
acabbare sa cosa, consumare o ispaciare totu
Synonyms e antonyms
consumai,
finire,
spaciai
Idioms
csn:
ogus ispitius = ingullidos, coment'e suspidos; pessare fintzas a si che i. su cherbedhu = fintzas a s'afesimentu, de si ammachiare
Sentences
s'ispitit sa vida pro fàghere sa cosa e apustis lassamus totu! ◊ cudha zente si ch'est ispitia marrandhe (L.Loi)◊ a che las ispitire chin salude, sas iscarpas! ◊ che ispitit sa carena travallandhe ◊ su sole che ispitit sas frammas prus allutas comente che abbassat ◊ su focu ispitit cada cosa ◊ che amus ispitiu s’incunza vetza ◊ cussu est focu chi no si che ispitit
2.
at furriau is ogus ispitius a dónnia parti po biri de aundi essiat cudha boxixedha
Translations
French
consommer
English
to waste,
to use
Spanish
gastar,
agotar
Italian
consumare,
impiegare
German
verbrauchen.
manigiài, manigiàre , vrb: manitzare,
manixai,
manizare Definition
pigare o portare in manu cosa po si ndhe serbire, po dh'impreare, po fàere, ma fintzes solu impreare, nàrrere; rfl. moveresindhe, fàere in lestresa
Synonyms e antonyms
ammaunire,
impleai,
maniestare
Idioms
csn:
manigiai sa terra = arare, triballare sa terra; isciri m. su telefoninu = ischire totu ite e comente si faghet cun su telèfono cellulare; manizàresi a ccn. = chircare de dhu cumbínchere fintzas a fàere su chi no est giustu o no andhat bene, currúmpere puru
Sentences
arendi manígiat s'arau bèni meda ◊ manitzaiat sa urvajola a sa tzeca, canno fit arrabbiatu ◊ no manizant sos fusiles, ma pagu tziviles etotu sunt! ◊ su pei chi si manígiat de prus po guidai sa màchina est su deretu ◊ is fuedhus chi prus manixaus funt in sardu
2.
cussa est genti chi viàgiat, bandat a teatru, si bistit bèni: si bit ca manígiat dinai meda! ◊ a chini no est abbituau, a manixai dinai dhi donat a conca
3.
si no mi manizo, sos puzones no mi lassant ua in binza! ◊ manízadi, già los bides continu tuca tuca, sos colvos a su tou!…◊ mi apu a irballiai, ma in mangasinu dhui manígiat topis!
4.
sa terra no fiat istétia manixada in s'istadi e po cussu no boliat arriscai a ndi seminai meda
Etymon
itl.
Translations
French
manier,
manipuler,
manœuvrer,
mettre tout son œuvre
English
to use,
to manipulate
Spanish
manejar
Italian
maneggiare,
manipolare,
manovrare,
adoperare
German
hantieren (herum),
handhaben,
gebrauchen.
parusàre , vrb Definition
tènnere o àere a parusu, èssere abbituaos a calecuna cosa
Synonyms e antonyms
acostumai
Sentences
cussas badhes sunt parusadas a sos pibios de sos puzones ◊ in bidha issoro no bi lu parusant a fàghere gai ◊ no apèndhelu parusadu no ischint it'est su filonzu ◊ tue parusas s'arte de sa poesia ◊ torro a su logu parusadu
Translations
French
avoir coutume
English
to use
Spanish
soler,
acostumbrar
Italian
solére
German
pflegen (Inf. + zu).
suspàre , vrb Definition
nàrrere is cosas in cobertantza, foedhare a suspos, fintzes in cara de chie depet intèndhere ma chentza nàrrere sa cosa tropu ladina
Synonyms e antonyms
alaviai,
baltzigare
Sentences
sa sogra istat sempre suspendhe contr'a sa nura: ma cudha puru za no est tonta, za la cumprendhet s'antífona!
Etymon
srd.
Translations
French
parler argot
English
to use slang,
to speak allusively
Spanish
hablar en jerigonza
Italian
parlare in gèrgo,
sótto metàfora
German
durch die Blume sprechen.