Ditzionàriu in línia
de sa limba e de sa cultura sarda

abbrébius , nm pl: abbrebus, aberbus, belvos Definition foedhos fortes, genia de pregadorias crétias meraculosas / no tènniri abbrébiu de nudha = no àere gana o fortza de fàghere nudha Synonyms e antonyms faedhu, paràgula, pregantu Sentences is abbrebus e afumentus mi ant torrau a abbiatzai ◊ naedhi cust'abbrebu a su cuadhu ca gei dhi passat luego su male! Scientific Terminology sntz Etymon srd. Translations French mot, parole English word, exorcism Spanish conjuro Italian scongiuro German Beschwörung.

bostè , prn: vostè* Definition foedhu de arrespetu po personas chi no si connoschent o chi no si tenent in cunfidàntzia Synonyms e antonyms bois, fostea, samartzei Sentences si bostè si ndhe dinnat…◊ ma a l’ischit chi bostè est própriu curiosu?! Translations French vous English polite word (formula) Spanish usted Italian lèi German Sie.

faédhu , nm: favedhu, foedhu, fuedhu Definition dónnia síngulu cuncordu de sonos chi portat significau; sa capacidade de foedhare, bista fintzes coment'e su contràriu de su fàere; su si saludare candho duos si atóbiant apare Synonyms e antonyms paràgula / saludu Idioms csn: iscapai a fuedhu = cumenciare a foedhare (nau de su pipiu); fai su fuedhu (a una fémina) = dimandhare una fémina a muzere; torrai fuedhu = rispòndhere; donai su fuedhu = impromítere; pigai su fuedhu seguru = fàghere s'assiguronzu; benni a fuedhus = faedhare coment'e brighendhe; tenni fuedhus cun ccn. = leàresi peràulas, nàrreresi carchi peràula de tropu, de si ofèndhere; fuedhu e faina = puntu e mortu; pèrdiri su fuedhu = essire mudu; negai su fuedhu a unu = no rispòndhere a su saludu abbididarmente (ma nadu de malàidu grave, no faedhare prus, pèrdere fintzas su faedhu); dare su faedhu s'unu a s'àteru = saludare (rfl. a cuncàmbiu); segai is fuedhus in buca a ccn. = leare sas peràulas de buca a s'àteru, fàghere innanti a nàrrere su chi fit comintzendhe a nàrrere s'àteru puru; istruncai is fuedhus = nàrrere sas peràulas male, chentza las fàghere intendher bene intreas; leare su faedhu a unu = negare su saludu; fai fuedhus malus = nàrrere porcarias; pònniri fuedhu po ccn. = faedhare a favore de ccn., incumandhare a ccn.; faedhos nados a binza pinta = fartzos, a duas caras, itl. equìvoci Sentences s'istória de sos pópulos est depositada in sos faedhos ◊ is foedhos chi mi as inténdhiu dhos apo naos po dhos intèndhere! ◊ no de solu pani at a bivi s'ómini, ma de dónnia fuedhu chi essit de sa buca de Deus ◊ si tropedit nandhe duos favedhos ◊ est sinnu de mente zusta a nàrrere sos faedhos chi bi deghent ebbia (P.Pillonca)◊ bah, iscapau fuedhu at! ◊ naradhi unu foedhu bonu! ◊ seu seguru ca de su chi ti nau no ti at a essiri mancu mesu fuedhu 2. a fuedhus gei ti prenis: ma ses prenu de bentu! ◊ isceti su fuedhu dhi mancat a cust'animali! 3. donai su fuedhu bollit narri onorai is patus ◊ apu giau su fuedhu e aici depit abarrai! ◊ poni fuedhu po mei puru! ◊ po mi benni a fuedhu, cantu ti nd'emu a nai! ◊ iant tentu fuedhus cun su fradi ◊ femu narendidhu… ma tui mi as segau is fuedhus in buca! Surnames and Proverbs prb: fuedhu ingastau e pedra tirada non torrant a coa ◊ sos faedhos de cara no perdent amistade Etymon srd. Translations French mot, parole English word Spanish palabra Italian paròla, vocàbolo German Wort, Vokabel, Sprache.

ingastài , vrb Definition fàere gastos, ispesas, tènnere essias (fintzes de foedhos chi si narant) Synonyms e antonyms galtare, ispèndhere | ctr. balanzare, gadangiai Sentences nci apu ingastau cincu iscudus mannus po mi comporai gunnedha e giponi ◊ nci apu ingastau totu, no mi est abarrau mancu unu giantésimu ◊ dèu trabballendi e cussu ingastendinci su dinai cun is èguas!… Surnames and Proverbs prb: fuedhu ingastau e pedra tirada non torrant a coa Etymon srd. Translations French dépenser English to spend, to put in a good word Spanish gastar Italian spèndere German ausgeben.

paràgula , nf: paràula, peràula Definition cuncordu de sonos fatos a boghe cunforma a su géniu de una limba, su sonu chi si faet in s'ogroena candho passat s’ària faendho trèmere is cordas chi faent sa boghe, cuncordau e adatau cun is diferentes partes de sa buca (e fintzes su nasu) a manera de àere significau in su foedhare; dónnia síngula cosa chi si narat cun significau in d-una limba; sa capacidade de foedhare, de nàrrere cosa; genia de promissa chi unu ammostat de fàere de ditu suo o fintzes adduindho a su chi bolet s'àteru Synonyms e antonyms faedhu / abbrébius | ctr. cosa, òpera Idioms csn: dare, muntènnere o firmare sa peràula = donai su fuedhu, aguantai sa promissa; sa paràula de Deus = sas Iscrituras Sagradas pro totu su chi benit atribbuidu a Deus; torrare sa paràgula = torrai isceda, fai sa cunfirma; peràula mesurada, pensada = nada faghindhe bene contu de su chi cheret nàrrere; peràula grae = chi ofendhet; paràgula porria = fuedhu nau po fai a pentzai mali o dudai de unu, de una cosa; paràula bíschida = chi ofendhet; ómine firmu de peràula = chi muntenet sa promissa; èssere in peràula cun ccn. = èssiri isposus, fidantzados; iscontzare sa peràula = (nau de isposus) istorraisí; èssere de pagas peràulas = chi no dhi praxit meda a fuedhai, chi est mudurcu; una paràgula mi ses nandhe!… = tanti gi est nudha!…, est tropu; leare sas peràulas de buca a unu = fàghere innanti a nàrrere su chi fit comintzendhe a nàrrere s'àteru; leàresi peràulas, picàresi paràgulas, àere paràgulas chin ccn. = tènniri iscórriu, fuedhaisí certendi, mancai pagu; paràgulas birdes, peràulas foltes = brebus, fuedhus chi narant po sanai unu mali; paràulas mannas = peràulas de unas cantu pregadorias, meraculosas a zisa de peràulas fortes etotu (es. evanzelistas, cumandhamentos, apóstulos); tocare sas peràulas a pódhighe = biri e tocai su chi ccn. at nau poita est resurtau berus, teniat arrexoni; prèndhere a ccn. a peràulas = leàrelu a ingannu, in trampa; afaltzare sa peràula = bènnere mancu a sa peràula dada; travolcare sas peràulas = fai nàrriri a is fuedhus su chi no narant, cambiai su significau po ingannai, po no bolli arriconnosci is cosas (itl. cambiare le carte in tavola); incarrire, avincare sas peràulas = nàrriri is fuedhus bèni crarus a manera chi s'àteru si dhus pongat bèni in conca; pònnere sa peràula, peràulas = fuedhai po favorèssiri a ccn. po su bèni suu, po agiudu, incumandai Sentences sa pitzinna est comintzendhe a atrobodhiare sas primas peràulas ◊ de is paràulas mias fortzis ti ndi arrís! ◊ no potèndhesi atrivire a mutire peràula, li colaiat nessi acurtzu, a sa picioca ◊ sas resones de sa poesia s'inzendrant dae sa peràula chi su vívere oferit (C.Puddu)◊ sas paràulas pesant che pedras e cherent medidas ◊ non paràulas solu pro pregare: de òperas bonas fàgheli un'altare! (P.Fae)◊ s'amore pro te, bella, est peràula dada: restat finas a sa tumba! ◊ dego no bos apo secau su rispetu, no bos apo nau mai mancu perra de paràgula! ◊ su fizu fit avelenadu dae sas peràulas chi aiat àpidu chin su babbu ◊ tantos annos tribagliandhe chin babbu tuo, mai àpiu paràgulas! 2. chie m'istimat ponet mente a sas paràulas mias – narat su Segnore ◊ che li ficheit in conca chi sa puzonina si podiat aldiare cun sas peràulas ◊ sas peràulas mias dhas as a tocare a pódhighe! ◊ amigu meu, de sas dóighi paràulas mannas naemminde duas! Surnames and Proverbs prb: a peràulas macas origas surdas ◊ fune ligat boe e paràula ligat ómine ◊ s'ómine chi no firmat in peràula in su mezus andhare benit a rúere Etymon ltn. parabola Translations French parole, mot English word Spanish palabra Italian paròla German Wort.