annàda , nf: annata 1 Definition
tempus de un'annu, cunsiderau mescamente po totu su chi acontesset e pruschetotu foedhandho de is trebballos e incúngia de su sartu
Idioms
csn:
annadixedha = annada mala; a. de abbísciu = de abbas meda; a. de fae, de pumatas, de basolu, de ua, e gai = annada bona chi sas faes, sas pumatas, sos basolos, sa ua sunt sanos, bundhantes; a. iscassa = annada mala, de paga resa; longu prus de s'a. mala = longu meda, istentosu, chi s'istentat tropu; trotu che s'a. mala = chi no iscurtat mai sa resone, serréntile chi no afilat mancu a fune
Sentences
si Deus favoressit s'annada, po Santuanni ti fatzu sa domanda ◊ gei dh'ant a bí s'annada chi ndi est cabada!◊ no si creiat mai de nos rúere cust'annada!◊ arratza de annada nd'iat cabau, s'annu!…
Scientific Terminology
tpc
Etymon
srd.
Translations
French
année
English
year
Spanish
año
Italian
annata
German
Jahr.
ànnu , nm: Definition
su tempus chi dhue ponet sa Terra po fàere unu giru intreu a inghíriu de su Sole: 365 dies, 5 oras, 48 minutos e 46 segundhos (de contare una die in prus dónnia bàtoro annos, candho su mese de freàgiu faet 29 dies); sumana de dóighi meses, nau fintzes po annada / min. annixedhu, nau in su sensu de tempus meda; annu-lughe = genia de misura po inditare sa distàntzia de is astros, est su tretu chi faet sa lughe in tempus de un'annu
Idioms
csn:
s'a. chi est currindhe = ocannu; a. chin/cun a. = dónni'annu chen'e farta, un'annu avatu de s'àteru; zenias de augúrios: a largos annos!, atrus annus mellus!; fàghere sos annos = lòmpere sos annos (sa die de sa nàschida); furriai s'a. = fàghere cuntratu nou cun su matessi mere, a s'annu; segai s'a. = iscontzare s'acordu, segare su cuntratu; est s'a. a…, su mese a… (a sa die chi si narat) = fait o lompit s'annu, su mesi; bogàreche sos… (númeru) annos = fai, lòmpiri is (númeru) annus; mancai sa mellus dí de s'a. (a unu) = mancare sa menzus cosa (sa sabidoria, su tinu); bòlliri passai s'a. po noi mesis = pretènnere tropu; su nuntzu de s'a. = zenia de candhelarzu, sa costuma de andhare sos pisedhos de domo in domo, su manzanu de Annunou, a pedire s'istrina
Sentences
s'annu abbinente ◊ ti emu a bolli cent'annus che a oi festegiau! (Locci)◊ fit s'annu milli e noighentos ◊ como est in sos deghe annos chi semus cojados ◊ bèni cosias cussas crapitas: mi funt duradas annus e annus!
2.
si bollu cumbirai ca oi fatzu is annus ◊ - A cent'annus cun saludi! - E tui a dhus contai!
3.
su vintibàtoro de làmpadas est s'annu de su biadu
4.
de un'annixedhu apu acabbau!…◊ de candho at tentu cussu male, siscura, no che at bogadu mancu s'annu! ◊ sos chent'annos che voches!
Scientific Terminology
tpc
Etymon
ltn.
annus
Translations
French
an,
année
English
year
Spanish
año
Italian
anno
German
Jahr.
Annunóu , nm Definition
sa prima die de s'annu
Translations
French
nouvel an,
le jour de l'an,
le premier de l'an
English
new year's day
Spanish
Año Nuevo
Italian
Capodanno
German
Neujahr.
fraghéri , nm Definition
s'istampu comente acabbant is istentinas
Synonyms e antonyms
cachinu,
istampa,
paltusu
Scientific Terminology
crn
Etymon
srd.
Translations
French
anus,
séant
English
posterior
Spanish
ano
Italian
ano,
deretano
German
After,
Anus.
mentósu , agt Definition
nau de una mata, de una terra, chi fartat, chi no est dónnia annu chi portat frutu; chi giaet un'arresurtau (de frutu) chi no est su chi si ibertaiat
Synonyms e antonyms
annigosu,
annósigu
Etymon
srd.
Translations
French
fallacieux,
trompeur
English
misleading
Spanish
vecero,
de año y vez
Italian
fallace
German
nichtkeimend.
ocànno, ocànnu , avb Definition
s'annu chi seus passandho, cust'annu / o. chi benit = s'annu chi depet bènnere, su fatante de su chi semus
Sentences
mi aia fatu contu chi ocannu mi devia cogiuare ◊ già l'ischis ca ocanno est annada mala: at piópidu pagu! ◊ est ora de tocare su vinu de ocannu! ◊ ocannu, genti meda bandat a sa festa? ◊ ocannu no est pruendi! ◊ si no si moveus, patata a domu no ndi portaus nimmancu ocannu chi benit!
Etymon
ltn.
hoc + anno
Translations
French
année courante
English
this year
Spanish
este año
Italian
quest'anno,
l'anno corrènte
German
dieses Jahr.
partúsu , nm: pertusu,
pertuxu Definition
css. istampighedhu; in sa carena, s'istampu chi acabbat s'istentina / línghere su pertusu a unu = istare pregandhodhu a tropu, su si abbasciare a dónnia bregúngia
Synonyms e antonyms
cachinu,
fragheri,
istampa,
istampariche
/
pertusale
/
cdh. paltusu
Sentences
portat a una manu cincu didus, a s'atra tres e dusu, ananti su pendolinu e apalas su pertusu ◊ si ti faches tantu ufana mi nche pones su nasu in su pertusu! ◊ de issa si ndhe amorant sos piusu pro chi sas gràscias fúliat a mojos: a nodu mortu giughet ambos ojos, sa buca apontziada che pertusu! (P.Mossa)
Surnames and Proverbs
prb:
chini ascurtat in pertusu, ascurtat is malis sús
Scientific Terminology
crn
Etymon
ltn.
pertusus
Translations
French
trou,
anus,
sphincter
English
hole,
anus,
sphincter
Spanish
agujero,
hoyo,
ano
Italian
fóro,
ano,
sfintère
German
Loch,
Anus,
After,
Schließmuskel.