chighína , nf, nm: chigina,
chijina,
chinisa,
chiníscia,
chisina,
chixina Definition
su materiale a pruinedhu fine chi abbarrat de sa cosa e mescamente linna) abbruxada (de colore biancu brutu si est abbruxada bene)
Synonyms e antonyms
chíghine,
chinisu,
cinus
Idioms
csn:
sas chixinas, sos chisinos = su mércuris candho comintzat su barantinu; betare sas chisinas a unu = betàreli maledissiones, fàghereli fatuzos; falare o fàghere una cosa o unu logu a chisina = abbruxai totu; zúghere sa cara che a sa chisina = portai faci lègia, istai mali; èssere a una chisina = èssiri imbriagus; frocas de chisina = tàpile ladu de chisina, fozisina brusiada chi bolat; mòrrere in sa chisina = bregúngia manna pruscatotu po un'ómini, nau de chini si morit in domu e no trabballendi
Sentences
ube si fachet focu bi abbarrat chisina ◊ su fogu at falau a chisina totu su monte ◊ paret unu vulcanu bombitendhe chigina e bràgia ◊ cussu logu est carralzadu de chixina, ca l'ant brujadu ◊ cussu est fatu a chigina e ismentigadu puru
2.
zughet sa cara chei sa chisina, in colore de chisina ◊ ti faches chei su frore de sa chisina pro onzi cosichedha ◊ pro te no benit mai mércuris de chijina e gai sempre in màscara ses tue! (S.Casu)
Etymon
ltn.
*cinisia
Translations
French
cendre
English
ash
Spanish
ceniza
Italian
cénere
German
Asche.
chinísu, chiníxu , nm: chisinu,
cinísciu,
cinisu,
cinixi,
cinixu,
ginisu Definition
su pruinedhu chi abbarrat de sa cosa (mescamente linna) abbruxada deunudotu, de colore biancu brutu
Synonyms e antonyms
chighina*,
cinus
Idioms
csn:
frore de c. = chisina colada assuta, chentza malesa; cinisu acaugau = sa chisina chi abbarrat pasada candho si faghet sa líssia; fai o faisí a cinixu = falare a chisina, brusiare deunutotu; mércuris de cinixu = prima die de barantinu, candho in crésia ponent sa chisina in conca pro ammentare chi semus de brúere; cani de cinixu = cane chisineri, chi istat sempre allorigadu in su caentu, ammandronadu
Sentences
ingunis mi ndi abarru, càrigas a su cinisu!…◊ antighedempus che seghiant s'imbíligu cun sos serros, dh'acapiànt e dhi poniant frore de chinisu
2.
si est fatu cun sa cara in colore de chinisu de sa timória ◊ su dinai furau si fúrriat a cinixu
Surnames and Proverbs
smb:
Cinisu
Translations
French
cendre
English
ash
Spanish
ceniza (f)
Italian
cénere
German
Asche.
fadhísa , nf: fadhixa Definition
chinisu, cussu budhiu asuta de sa braxa; su fogu etotu
Synonyms e antonyms
cardufari,
fairivàiri
Sentences
si sa Sardigna sighit a bruxare goi no at a passare annos meda chi s'at a reduire a un'ísula de fadhixa ◊ coghiat sa cótzula in sa fadhixa
Etymon
ltn.
*falliva
Translations
French
cendre sous la braise
English
hot ash
Spanish
ceniza caliente debajo de las brasas
Italian
cinìgia
German
Glutasche.
fairivàiri , nm: farivàiri,
farivari,
frarivrari Definition
chinisu biu e giai orrúbiu de cantu est budhiu meda asuta de sa braxa, tanti ca faet a dhue còere cosa (patata, castàngia, ou)
Synonyms e antonyms
calduchinu,
cardufari,
fadhisa
Sentences
cust'ou at a èssi prus saboriu si dhu fia tebidebi in su fairivàiri? ◊ s'istrumpat in s'arena finivini che pisita in su farivari ◊ allorigados in su farivari, mesa bentre tizirint in caentu…
Etymon
ltn.
flagrare
Translations
French
cendre sous la braise
English
hot ash
Spanish
ceniza caliente debajo de las brasas
Italian
cinìgia
German
Glutasche.